“Moisey
Xorenatsi anonim keşiş müəllifdir”
Professor Əjdər Tağıoğlunun
(İsmayılovun) “Erməni
xalqının saxta “tarixi” üç türk dövlətinin (Biaini, Arme, Part/Parfya) mifoloji və filoloji tarixidir” seriyasından “Moisey Xorenatsi anonim keşiş müəllifdir” adlı kitabı “Elm və təhsil” nəşriyyatında
işıq üzü
görüb. Kitabın
annostasiyasından məlum
olur ki, yunandilli Kilikiya erməni kilsəsi “Hayastan tarixi”nin
ilk erməni mətnini
15-ci əsrdə anonim
keşiş M.Xorenatsinin
adına tərtib edib. “Hayastan”
ermənilərin ilk əfsanəvi
dövlətidir. N.Emin 1858-ci ildə
“Hayastan tarixi”ni rus dilinə “Armeniya tarixi” adıyla çevirəndə
ona “Mar Abas Katina – Nineviya” epizodunu əlavə edib. Onun fikrincə, Mar Abas Nineviya arxivindən
tapdığı “kiçik
kitab” əsasında 4
kitabdan ibarət ilk “Armeniya tarixi”ni yazıb. M.Xorenatsi də “Armeniya tarixi”ni yazarkən
guya ondan istifadə edib. N.Emin bu fikrini
23 il sonra,
yəni 1881-ci ildə
Tiflisdə çağırılmış
5-ci arxeoloji qurultayda təkzib edib. Bununla da “Armeniya” adında
erməni dövlətinin
olmadığını elmi
ictimaiyyət qarşısında
bəyan edib. İki fəsildən ibarət olan kitabda müəllif qarşısına qoyduğu
məqsədə yetib,
erməni yalanlarının
iç üzünü
açıb.
Ə.Tağıoğlunun "Qədim ön Asiya və ön
Qafqaz türk tayfaları" kitabında
da erməni yalanları haqqında danışır. Müəllif yazır: “Özlərinə
tarixi "Vətən"
təşkil etmək
məqsədilə dünya
erməni irtica qüvvələrinin Kiçik
Asiya və Ön Qafqaz türklərinə qarşı
torpaq iddialarının
qətl və qarətdən keçən
tarixi ötən yüzilliklərdən başlayır.
Ümumtürk tarixinə, xüsusilə
Osmanlı və Azərbaycan türklərinə
qarşı tarixdə
misli olmayan qanlı fəlakət səhifələri açacaq
ideoloji irtica maşınının Mxitar
Sevastiyski tərəfindən
1717-ci ildə Venesiyanın
yaxınlığında Müqəddəs
Lazar adasında inşa
etdirilmiş monastırda
mxitaristlər dərnəyində,
digəri XVIII əsrin
əvvəllərində Moskvada
yaradılmış Musin-Puşkin
məktəbində işə
salınır. Mxitaristlər qədim dövrün qüdrətli dövlətlərindən
olmuş Biaini çarlığının "erməniləşdirilməsi" ilə əlaqədar kilsə materiallarını
ciddi redaktə etməyə başlayırlar.
Bunun üçün
onlar Biaini tarixini Armeniya "dövlətinin" guya bir "epoxası" olduğunu "sübut"
etməyi planlaşdırırlar.
1843-cü ildə Venesiyada erməni dilində buraxılan
"Bazmaveb" ("Çoxcildi")
adlı jurnal da bu məqsədi
həyata keçirmək
üçün təsis
edilir. Müəllif qeyd edir ki, erməni keşişləri Şərq
rəvayətlərinə istinadən
silsilə yazılarla
çıxış edirlər.
Məsələn, erməni
xalqının istər
şifahi, istər yazılı mədəniyyəti
ilə heç bir yaxınlığı
olmayan, onların etnolinviqistikasının tələblərinə
əsla cavab verməyən Biaini yazılarını "Armeniya"
və "armyan" prizması altında işıqlandıran, oradan
erməni babalarını
"tapmağa" çalışan,
lakin reallıqdan çox-çox uzaq, uydurmadan başqa əsla həqiqətə
söykənməyən, saxtakarlıqda
Avropada ad çıxarmış
mxitaristlərdən Nerses
Sarkisyan, Qevond Alişan, İ.Sandalcyan və başqa keşişlər ayrı-ayrı
kitablar nəşr etdirirlər, məqalələr
qələmə alırlar.
Venesiya keşişləri
yalnız Bia (Van) gölü ətrafında
olan Biaini dövlətinin coğrafi
ərazisini "Armeniya"
adı ilə "erməniləşdirmişlər", hətta onlar Biaini çarlarının
inzibati hakimiyyətlərinə
müəyyən hissəsi
müvəqqəti daxil
edilmiş Ön Qafqaz və Atropatenanın tarixini
"Böyük Armeniya"nın
"Urartu epoxası"
uydurması ilə
"erməni babalarının"
adına tarixiləşdirirlər.
Bundan sonra Venesiya erməni kilsəsi arzuedilən xəyali
"baba evi" ilə əlaqədar
"Böyük Armeniya"nın
ikinci fantastik versiyasını ortaya atır”.
Araşdırmaçı vurğulayır
ki, orta əsrlərdən başlayaraq
erməni keşişləri
və onların daha sonrakı alim varisləri bu günə qədər Qərbi Avropanın adı və lokalizasiyası özlərinə də dəqiq bəlli naməlum coğrafi ərazisindən Kiçik
Asiyaya gəlmiş adsız babalarının əcdad "ünvanını"
qədim Şərq xalqlarının tarixinə
"yazmağa" çalışıblar:
“Erməni xalqının
tarixi ilə əlaqədar meydana çıxan bir çox suallar kimi, bu suala
da insan tarixi sükutla cavab verir. Təsadüfi
deyil ki, XIX əsrdən günümüzə
qədər istər Türkiyə Respublikasının
ərazilərində, istərsə
də Qərbi Azərbaycan torpaqlarında
arxeoloji qazıntılar
çirkin imperiya siyasəti və dini təəssüb mövqeyindən tendensiyaslı,
elmi tarixin tələblərindən uzaq
mövqedən aparılsa
da, aşkarlanmış
hər hansı bir mədəniyyət nümunəsi, cüzi də olsa, özlərini
dini əfsanə qəhrəmanı mifik çar Haykın törəməsi hesab edən Hayların "qədim tarixinə" şahidlik etmir. Məhz buna görə də orta əsrlərdən
başlayaraq keşişlərin
bu yolu bağlı
idi. Onların yeganə yolu minilliklərdən bəri
Şərq dünyasını
qanadları altına almış, yeri gəldikcə adını
çəkəcəyimiz Ön
Asiyanın yerli-köklü
qohum tayfalarının
zəngin şifahi və mifoloji ədəbiyyatından istifadə
edərək, öz məqsədlərinə uyğun
gələn rəvayət
variantları yaratmalı
və filoloji materiallar əsasında
"armyan tarixləri"
tərtib etməli idilər. Bu baxımdan anonim keşiş müəllif M.Xorenskinin adına yazılmış
"Armeniya tarixi"
ilə dünya tarixində erməni saxtakarlığının əsası
qoyulur. Erməni tarix ədəbiyyatında
keşiş müəlliflərə
aid edilən "Armeniya
tarixi" kitabından
ayrı-ayrı tarixi çağlarda Biaini və Part dövlətlərinin
tərkibinə müvəqqəti
daxil edilmiş Ön Asiya və
Ön Qafqaz vilayətlərini və onların qədim yerli əhalisinin tarixi çağdaş erməni xalqının adına birbaşa bağlayan hissələri
çıxsaq, şübhəsiz
həmin kitabların bir üz qalıqları
qalacaq, bir də onların üstlərində əksəriyyəti
anonim olan keşiş adları. Kilsə ədəbiyyatında
özlərini "hay", real torpaqda mövcud olmayan, lakin keşiş arzusu ilə Kiçik Asiyada "yaradılmış"
"ölkələrini" "Hayastan" adlandırılan
əhalinin qədim keçmişi barədə
elmi tarixin üç riyazi düsturunun (arxeoloji kəşfiyyat, antropologiya
və linqivistika) təsdiq edəcəyi hər hansı maddi sübut günümüzə qədər
aşkar edilməyib. Bu qaçılmaz həqiqəti tanınmış
erməni alimlərinin
özləri də etiraf etməyə məcbur olublar. Manuk Abeqyan yazır:
"Erməni xalqının
əsli nədir, necə və nə vaxt, haradan,
hansı yollarla o buraya, yəni Kiçik Asiyaya gəlib, armiyan olmazdan əvvəl və sonra hansı
tayfalarla əlaqədə
olub, onun dilinə və etnik tərkibinə kim necə təsir
göstərib. Bu amilləri və armiyanların kimliyini sübut etmək üçün əlimizdə
dəyərli, aydın
və dəqiq dəlillər yoxdur".
Uğur
Xalq Cəbhəsi.- 2016.- 29 noyabr.-
S.16.