Rusiyanın Qazaxıstan oyunu

Qədim türk yurdu Qazaxıstan müstəqilliyini elan etdiyi 1991-ci ildən bəri ona rəhbərlik edən prezident Nursultan Nazarbayev əsl qazax türküdür.

2015-ci ildə Türkiyənin Rusiya təyyarəsini vurmasından sonra səlahiyyət müddətini uzadıb ölkəsinin paytaxtını dəyişən Nazarbayev Ankara-Moskva münasibətlərinin normallaşmasında aparıcı rol oynayıb. O, 15 iyul 2016-cı il dövlət çevrilişinə cəhddən sonra Türkiyəyə səfər edən ilk lider olub.

Nursultan Nazarbayev Sovet İttifaqının dağılmasından və Qazaxıstanın müstəqilliyini elan etməsindən sonra 30 il ərzində ölkəsinin lideri oldu.

Qazax türkləri arasında populyarlığını qoruyan Nazarbayev hakimiyyəti dövründə iqtisadi islahatlara diqqət yetirib. O, ölkəsinin resurslarından maksimum istifadəe də bilməsə də, addım-addım müsbət işlər görməyə nail olub.

Nazarbeyev postunu öz arzusu ilə tərk etməzdən əvvəl öz ölkəsində universitet tələbələrinə verdiyi müsahibədə “Bizim əcdadlarımız kimdir? Bizim əcdadımız haradan gəlir?” sualına belə cavab verdi; “Bizim əcdadımız türkdür. Əcdadımızın yaşadığı coğrafiyalar Altay dağlarından Qara dəniz sahillərinə və Aralıq dənizi sahillərinə qədər uzanan coğrafiyadır. Uşaqlar, oyuna gəlməyin! Keçmişinizi sorğulamağa çalışmayın. Türk boylarını yaxşı araşdırın, yaxşı təhlil edin və yaxşı öyrənin!”

Nursultan Nazarbayev vəzifədə olduğu müddətdə nümunəvi bir lider kimi ölkəsini, torpaqlarını və milli kimliyini qorumağı bacardı. O, üstün zəkası ilə xalqının mənafeyini qoruyaraq Rusiya və Çinin təhdidlərini aradan qaldırmağı bacardı.

Nazarbeyev öz istəyi ilə vəzifədən gedib, yoxsa dərin qüvvələrin təzyiqi altında bu addımı atıb, bunu özü açıqlamayana qədər, heç vaxt bilməyəcəyik!

Nazarbeyev türk dövlətlərinin hərbi, iqtisadi və siyasi birgə fəaliyyətini müdafiə edən, hətta (Avropa İttifaqı) kimi iqtisadi əməkdaşlığın yaradılmasını və üstəlik, müştərək hərbi ittifaqın yaradılmasını müdafiə edən türk oğludur.

Postunu tərk etdikdən sonra da mübarizəsindən əl çəkməyərək Türk Dünyası ilə bağlı birləşdirici layihələrin ardınca getdi.

İstanbulda istiqlal adasında açıqlanan və dünyaya elan edilən “Türk Dövlətləri Təşkilatı”nın yaranmasının və adının ideya müəllifi Nazarbeyev olub...

Ancaq İstanbuldakı imzaların qurumağa şansı qalmadan Qazaxıstanda daxili qarışıqlıqlar başladı.

2000-ci ildə 16 milyonluq Qazaxıstan əhalisinin 20 faizini ruslar təşkil edirdisə, 2020-ci ilə qədər bu rəqəm 28 faizə, hətta 30 faizə yüksəldi! Qazaxıstandakı rus əhalisi ölkənin şimalında, Rusiyaya yaxın kənd və şəhərlərdə yaşayır.

2 milyon 724 bin 900 kilometrekare yüzölçümü ile (Batı Avrupa’nın yüzölçümü kadar) dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesidir. Müslüman ülkelerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bakımından en büyüğü, doğal kaynaklar bakımından da en zenginidir. Kazakistan, Türk tarihinin önemli devletlerinden olan Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı, Altın Ordu gibi devletlerin merkez üssü; Kıpçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylarının beşiği olmuştur.

Son bir hafta içinde Kazakistan’da LPG zammını bahane ederek ülkedeki karışıklığa zemin hazırlayan komşu dış provokatörler, bir anda bu Türk yurdunu karıştırıverdi. Bu iç karışıklık aslında önceden planlanmış ve iyi organize edilmişti.

Qazaxıstan (Azərbaycan, Şimali Kipr Türk Respublikası, Qırğızıstan, Özbəkistan, Türkiyə və Türkmənistanla birlikdə) bu gün yeddi müstəqil türk dövlətindən biridir və Türk Dövlətləri Təşkilatının və TÜRKSOY-un üzvüdür.

2 milyon 724 min 900 kvadrat kilometr (Qərbi Avropa ərazisi qədər) sahəsi ilə dünyanın doqquzuncu ən böyük ölkəsidir. Ərazi baxımından müsəlman ölkələri və türk dövlətləri arasında ən böyüyü, təbii sərvətlərə görə isə ən zənginidir. Qazaxıstan türk tarixində mühüm dövlətlər olan Saka, Hun, Göktürk, Qıpçaq, Qaraxanlı, Qızıl Orda kimi dövlətlərin episentridir; Qıpçaq, Oğuz, Karluk kimi türk boylarının beşiyi olub.

Son bir həftədə qiymət artımını bəhanə edən qonşu xarici təxribatçılar bu türk dövlətində iğtişaşlara rəvac veriblər. Bu daxili qarışıqlıq əslində əvvəlcədən planlaşdırılmış və yaxşı təşkil olunmuşdu.

Bir zamanlar Türk Tarix Qurumunun sədri Professor Yusuf Halaçoğlu açıqlamasında "Türkiyədə 100 min dinə dönən var" demişdi...

O zaman bu “100 min gəlir”in nə demək olduğunu çox düşünürdüm.

Daha sonra Kastamonu səfəri zamanı Yusuf Halaçoğluna bu barədə ətraflı sual verdim.

Cənab Halaçoğlu bunu o vaxt şəxsən mənə və milli televiziya kanallarına dəfələrlə deyib.

Hörmətli Halaçoğlu bunu o dövrdə 100 mindən çox geri dönüşlə izah etdi; “Türkiyədə onun adı Həsən, Hüseyn, Emin, Ayşə, Zübeydə və s. Özünü cəmiyyətdən gizlədənlər kimi türk adları daşıyan erməni əsilli dindarlar!”

O, daha sonra bildirib ki, bu 100 min geri qayıdanların qeydləri də dövlət arxivindədir.

Bəs niyə bəziləri (bu 100 min nəfər) adlarını dəyişərək gizlənmək zərurəti hiss etdilər, halbuki bu ölkədə iş dünyasında adları erməni olan yüzlərlə erməni türk vətəndaşı var və onlar İstanbulda rahat yaşayırlar. Onlar hüquqşünas, mühəndis, fəhlə və hətta iş adamı olublar?

Dünən separatçı PKK-nın qarışıqlıq yaradan qanunsuz hərəkətlərində bu erməni dindarlar iştirak etməyiblərmi? Onlar təxribatçı kimi çıxış etmədilərmi?

Müstəqillik Müharibəsi illərində dinc əhalinin içməli su quyularına bu erməni çevrilişçiləri zəhər atmadılarmı? Bu dinamitlər dövlətimizin altına dinamit qoymadılarmı?

İndi biz Qazaxıstanda bu hadisələrin rus versiyasına baxırıq!

Rusiya Türk Dövlətləri Təşkilatı Birliyindən rahatsızdır. Qazaxıstanın başına gətirilən Kasım-Jomart Tokayevin (Kasım Cömert Tokayev) əli ilə öz ambisiyalarını addım-addım reallaşdırmaq istəyirlər.

Qazaxıstanda çaşqınlığa zəmin yaradan Tokayevin keçmişini araşdıranda görün necə bir foto ortaya çıxır...

“İlk növbədə qeyd etməliyik ki, Tokayev peşəkar diplomatdır. Yeni prezident Tokayev sovet diplomatlarının hazırlandığı Moskva Dövlət Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun (MDBMİ) məzunudur. 1975-1991-ci illərdə Sinqapur və Çin Xalq Respublikasında sovet diplomatı vəzifəsində çalışıb. Sovet İttifaqı dağılma prosesində olanda Tokayev “baş katib” vəzifəsində çalışırdı və xarici siyasətdə təcrübəli diplomat kimi görünürdü. Ona görə də o, müstəqil, Qazaxıstanın xarici siyasət anlayışının formalaşmasında əsas rol oynamağa namizəd idi!

Yaxşı, qiymət artımına reaksiya vermək üçün günahsız vətəndaşları küçələrə çıxarmaq fürsətindən istifadə edən Tokayev sonda nə etdi?

O, sanki fürsət gözləyirmiş kimi dərhal qırmızı telefonu götürüb Rusiya prezidenti Putinə zəng vurub. “Əsgər göndərin” dedi.

Türkiyədən 4 dəfə böyük əraziyə sahib olan və 20 milyona yaxın qazaxın yaşadığı bu coğrafiyanın yeraltı və yerüstü zənginliyi hər zaman rusların və çinlilərin diqqət mərkəzində olub.

Tokayevin telefon zəngindən sonra Putin Qazaxıstana 70 təyyarə dolu əsgər və ağır silahlarla silahlanmış xüsusi təyinatlılar göndərib.

İndi Tokayev deyir; “Xarici əsgərlər bir neçə günə ölkəni tərk edəcəklər”(!)

Qazax Türkləri və Türk Dünyası da inandı təbii ki...!

Rusiya xüsusi təyinatlılarından 5 min əsgər, Ermənistandan cəmi 70, Qırğızıstandan 150, bu gün Rusiyanın muxtar vilayəti kimi olan Belarusdan isə 500 əsgər Qazaxıstan ərazisində!..

Putin Qazaxıstanda nəsə sınayır!

Özü də Şahmat ustasıdır, hətta tərcümeyi-halında belə izah edir.

Putin yaxşı şahmat ustasıdır.

Bundan başqa, Putin yaxşı strateqdir!

Yaxşı, sizcə, müasir Avropa, Amerika və hətta Türk Dövlətləri Təşkilatı və TÜRKSOY Putin Krımı işğal edərkən və hələ də Ukraynada güc nümayiş etdirərkən nə etdi?

Susdu. Maraqlıdır, niyə?

Çinin uyğur türklərinə qarşı amansız zülmləri, işgəncələri azmış kimi, indi gözü qədim türk yurdu olan Qazax türklərinin coğrafiyasındadır...

Çinin torpaqları 1,5 milyard əhalisinə çatmır, gözü Qazaxıstanda. Rusiyanın da gözü Qazaxıstanın yeraltı və yerüstü sərvətlərində...

Bu gün sizin üçün yazdığım yazıda Orta Asiyadakı mənzərəni öz düşüncələrimlə çəkməyə çalışdım.

Sağlıqla qalın.

Sözardı:

“Ey Türk oğlu Türk... Titrə və özünə qayıd...”

İzzət Sarı

Xalq Cəbhəsi.- 2022.- 13 yanvar.- S.14.