“PAYIZ ÇÖHRƏSİNDƏ YAZDI 44
GÜN” KİTABI - VƏTƏN MÜHARİBƏSİNİN
İLK POETİK SALNAMƏSİ
2020-ci ilin payızı
Azərbaycan xalqı üçün əbədi
olaraq zəfər mövsümünə çevrildi.
Otuz ilə yaxın işğal altında olan Qarabağ torpaqlarının
azadlığı uğrunda
başlanmış və
44 gün davam etmiş Vətən müharibəsi yalnız hərbi güc və diplomatiyanın təntənəsi deyil, həm də ədəbiyyatımıza silinməz
izlər buraxdı.
Azərbaycan ədəbiyyatında müharibə
mövzusu zəngin və uzun bir
ənənəyə malikdir,
lakin Tapdıq Əlibəyli bu sahəyə 44 günlük
Vətən müharibəsinin
ilk poetik salnaməsini gətirdi. O,
“Payız çöhrəsində
yazdı 44 Gün” adlı şeir kitabı ilə müasir Azərbaycan ədəbiyyatında Vətən
müharibəsinə həsr
olunmuş ilk şeir toplusunu yaratdı. Bu əsər həm də müharibənin şairə verdiyi böyük məsuliyyəti
əks etdirən bir sənət əsəri oldu.
Kitab sadəcə
bir şeir toplusu deyil, həm də Zəfər tariximizin poetik salnaməsidir. Tapdıq Əlibəyli müharibənin acılarını,
qələbənin coşqusunu
və xalqın həmrəyliyini sözün
bədii qüdrəti
ilə tərənnüm
etmişdir.
Kitabın adı
- “Payız çöhrəsində
yazdı 44 Gün” əsərin həm poetik dərinliyini, həm də zəfər mövsümünün
mahiyyətini açır.
Payız, solğun və kədərli bir fəsil olaraq təqdim edilə bilərdi, lakin Tapdıq Əlibəyli bu mövsümü Vətən
müharibəsinin şanlı
günləri ilə əlaqələndirir. Payızın
boz rəngləri, dumanlı səması və kədərli çiskinləri müharibənin
və qəhrəmanlığın
coşğusu ilə müqayisə edilərək
poetik bir şəkildə təsvir
edilir. Bu payız həm də Vətən müharibəsində düşmənə
qarşı mübarizə
aparan, şəhid olan və döyüş
meydanında qalib gələn Azərbaycan Ordusunun simvoluna çevrilir.
Bürüsə də duman, çən Qarabağı,
Zəfər çiçəklədi bağrının
dağı.
Yadda boz
illərin çiskin-sazağı...
Payız çöhrəsində
yazdı 44 Gün.
Bu misralarda
müəllif payızı
qaraltmaq yerinə, müharibənin sonunda yüksələn Zəfər
çiçəyini – döyüşlərdən
sonra yenidən canlanmış, qürurlu,
şanlı Azərbaycanı
təsvir edir. Yəni həm fiziki, həm də mənəvi olaraq qaralan torpaqlar, qayıdan həyat və bərpa olunan vətən sevgisi ilə yeni bir
mənzərə yaradır.
Döyüş meydanında yenildi yağı,
Düşmən sırğa etsin qoy ağ bayrağı!
Sərkərdə gur çatıb tonqal, ocağı...
Qələbə tarixi yazdı 44 Gün!
Düşmənin məğlubiyyəti, Azərbaycanın
gücünü təcəssüm
etdirir. Ağ bayraq, düşmənin təslimiyyətini göstərir
və müharibənin
qəhrəmanlıqla bitdiyini
əks etdirir. Bu bədii yanaşma
həmçinin zəfərin
şanlı təntənəsini
bir daha gündəmə gətirir.
Kitabda Azərbaycan Ordusunun obrazı xüsusi yer tutur. T. Əlibəyli
ordumuzun birliyini və igidliyini şeirində yüksək
mənəvi dəyərlər
şəklində tərənnüm
edir. “Xilaskar Ordumun Vətən savaşı” şeirində
şair, Azərbaycanın
müzəffər Ordusunun
haqq səsini və qələbə yolundakı əzmini təsvir edir.
Ordumun müzəffər, haqq səsi gəlir,
Qələbə qoxulu nəfəsi
gəlir...
Allahın da xoşu, həvəsi
gəlir,
"İrəli!" marşından
Azərbaycanın!
Bu misralar da Azərbaycan xalqının birliyini, Vətənə olan sədaqətini və zəfər yürüşünün
həmişəlik yaddaşlarda
qalacağını təsdiqləyir.
Şair burada Ordunun yalnız hərbi gücünü deyil, gözəl ideallarını - haqqın,
ədalətin və insanlığa olan sevginin də qələbəsini təcəssüm
etdirir.
Şaddır Şəhidlərin zəfərlə
Ruhu,
Düşməndən qisasın alındı, Vətən!
Ovunur qovrulan torpağın ahı...
Vətən, qəhrəmandır Əsgər, Sərkərdən!
Tapdıq
Əlibəyli Şəhidlərin
unudulmaz xatirəsinə
ehtiram olaraq Zəfərlə dalğalanan
Bayrağımızın şöləsində
"Şəhidlərə salam olsun" deyir:
Körpələrin yuxusundan,
Süd ətirli qoxusundan,
Dan yerinin yaxasından
Şəhidlərə salam olsun!
Ərənlərin dünyasından,
Anaların duasından,
Elin ismət, sonasından
Şəhidlərə salam olsun!
Bayraq, zəfər şöləsindən,
Himnimizin
hürr səsindən,
Azərbaycan kürəsindən
Şəhidlərə salam olsun!
Bu poetik deyim, şəhidlərin
ruhunun rahatlıq tapdığı bir Zəfər nişanəsidir.
Onlar yalnız torpaqları azad etmədi, eyni zamanda millətin gələcəyinə yeni bir
inam və ümid bəxş etdilər.
“Qələbə təqvimin
mübarək” şeiri,
xüsusilə 8 Noyabr
tarixinin, Azərbaycanın
Zəfər Günü
kimi tarixə düşdüyü günün
hər bir Azərbaycanlı üçün
necə əhəmiyyətli
olduğunu poetik şəkildə ortaya qoyur.
Doğub
Qarabağda zəfər
günəşi,
Zəfərgözlü şəfəq
göz qamaşdırır.
Ordumun çiynində Vətən
savaşı
İşğala son qoyur, sədləri
aşır...
Bu şeir həm də Vətənin yeni bir dövrə qədəm qoymasını,
müharibənin bitməsini
və yeni həyatın
başlanmasını təcəssüm
etdirir. Zəfər yalnız hərbi qələbə deyil, həm də Azərbaycanın yeni bir dönəmə – müstəqil,
güclü və qürurlu bir dövrə girməsinin təntənəsidir.
Kitaba daxil edilmiş “Zəfər paradı” adlı şeir haqqında daha ətraflı fikir bildirmək istərdim. Şair, Azərbaycanın
zəfər qazandıqdan
sonra yüksələn
xalq ruhunu və müstəqillik həyəcanını ifadə
edir. "Baş meydan başını dik tutub, Yurdum"
misrası, Azərbaycanın
müharibədən sonra
başını dik tutaraq müstəqilliyinin
simvolu olduğunu bildirir.
Baş meydan başını dik tutub, Yurdum,
Sinəsin süsləyib Zəfər
paradı.
Müzəffər yürüşdən dönübdür Ordum,
Şəhid, qazı, qalib -
əsgərin adı!..
Tapdıq
Əlibəyli müharibənin
bir simvolu olan “44 Günlük döyüş bayrağı”na
salam göndərir.
Bu bayraq yalnız hərbi qələbənin
deyil, həm də mənəvi zəfərin, xalqın əzminin və Vətən sevgisinin rəmzidir.
Salam, 44 Günlük döyüş
bayrağım!
Şöləndə şanlı yol, Vətən savaşım.
Salam,
halal haqqım, Zəfər
bayramım!
Səninlə üzüm ağ,
ucadır başım!..
Şeirdə müharibə sonrası
yaranan azadlıq ruhu və şəhidlərin
qanı ilə qazandığımız ərazi
bütövlüyü təmin
edimiş Vətən
təsvir olunur.
Azadlıq meydanı meydan
sulayır,
Düşüb sümüyünə Şuşa havası.
Qələbə diliylə salam söyləyir,
Himnimin səsində şövqü,
həvəsi...
Müəllifin “Zəfər paradı”
ifadəsi, xalqın müharibədən sonra yaşadığı coşqunu
və dövlətin qələbə ilə başlatdığı yeni dövrü
təsvir edir.
Haqqın
təntənəsi - Zəfər
paradım
Qalibin məğluba ibrət dərsidir.
Neçə Mübarizim, neçə
Poladım
Millətin əzəmət, qürur
səsidir!
Sonuncu bənddə, şair Azərbaycanın qələbəsini
və xalqın yüksələn səsini
dünyaya duyurur.
"Zəfər günəşinlə
səfəqlənib dan" misrasında müharibə
sonrası yaranan yeni gündüz, yeni həyatın
başlanmasını simvolizə
edir. "Şahinlər
gözündə yer-göy
görüşür..." ifadəsi isə xalqın qəhrəmanlarının,
şəhidlərinin və
əsgərlərinin yüksək
əzmi və qələbəyə doğru
gedən yolda verdikləri mübarizənin
təntənəsini vurğulayır.
Səsin,
Azərbaycan, ucadan gəlir!
Simana Qarabağ işığı
düşür...
Zəfər günəşinlə səfəqlənib dan,
Şahinlər gözündə yer-göy
görüşür...
Bu şeir Azərbaycanın müharibə sonrası qələbəsinin yalnız
fiziki deyil, həm də mənəvi nəticələrini
göstərir. Şeirdəki
hər bir misra Azərbaycan xalqının müstəqillik
və qələbə
yolundakı əzmini,
şəhidlərin qanı
ilə qazanılan zəfəri və bu zəfərin gətirdiyi yüksələn
əxlaqi və mənəvi dəyərləri
əks etdirir. Tapdıq Əlibəylinin
"Payız çöhrəsində
yazdı 44 Gün"
kitabının bir hissəsi olaraq, bu şeir Azərbaycan
ədəbiyyatında Vətən
müharibəsinin və
Zəfərin poetik təcəssümüdür.
Tapdıq
Əlibəylinin bu kitabı yalnız müharibənin və zəfərin şeirə
düşməsi deyil,
həm də müasir Azərbaycan poeziyasının yeni bir mərhələyə keçməsini
göstərir. Müəllif,
zəfəri qeyd etməkdən daha çox, bu zəfərin cəmiyyətin
ruhunda, millətin yaddaşında necə yer etdiyini, xalqın
birliyinin necə təcəssüm tapdığını
göstərir. Tapdıq
Əlibəylinin misraları
həm bədii, həm də məfkurəvi olaraq Azərbaycan tarixinin və xalqın yüksələn ruhunun simvoluna çevrilir.
2020-ci ilin 44 günü Azərbaycanın tarixinə
Zəfər Günləri
olaraq düşdü.
Bu günlər yalnız
silah və döyüşlə deyil,
qeyd etdiyim kimi, həm də poeziya ilə yaddaşlarda yaşayacaq. Tapdıq Əlibəylinin “Payız
çöhrəsində yazdı
44 Gün” kitabı, bu 44 günün həm də müharibə sonrası Azərbaycanın tarixi və ədəbiyyatındakı
ilk bədii salnaməsidir.
Tapdıq
Əlibəyli bu əsəri ilə Zəfərimizin ilk poetik təcəssümünü vermiş
oldu. Azərbaycan ədəbiyyatında bu kitabın xüsusi yeri həmişə qalacaq. Zəfərin poetik dillə təsvir edilən bu salnaməsi həm Azərbaycan xalqının qələbə
ruhunu, həm də müharibənin doğurduğu yeni əxlaqi
və mənəvi dəyərləri əks
etdirən bir sənət əsəri olaraq nəsillərə ötürüləcək.
Zəfər Günün mübarək,
Azərbaycan!
Səyadulla KƏRİMLİ,
yazıçı-publisist
Xalq
Cəbhəsi .- 2025.- 30 oktyabr,
(¹40).- S.15.