Dövlət
Sığorta Şirkəti etibarlı təminatçıdır
Sığorta - Azərbaycan üçün nisbətən yeni və axıra qədər öyrənilməyən sahədir. Biz şübhəsiz ki, sığorta işini inkişaf etdirməliyik. Lakin bu işi düzgün və peşəkarcasına yerinə yetirməliyik.
Heydər ƏLİYEV,
Ümummilli lider
Azərbaycan
Respublikasının sosial-iqtisadi
inkişafı getdikcə sürətlənir, ölkəmizin
beynəlxalq nüfuzu ilbəil artır. Əsası
ulu öndərimiz Heydər Əliyev tərəfindən
qoyulmuş məqsədyönlü
islahatların uğurla həyata
keçirilməsi nəticəsində Azərbaycan regionun və dünyanın ən sabit və
dinamik inkişaf edən
dövlətinə çevrilmişdir. Keçid iqtisadiyyatı dövrünü
uğurla başa
çatdıran Azərbaycan Respublikası artıq
inkişafın yeni mərhələsinə
qədəm qoymuşdur.
Ötən
illərdə ölkəmizin iqtisadi qüdrətinin
artırılmasına Dövlət Sığorta Şirkətinin
işçiləri də mühüm töhfələr
vermişlər. Hər il oktyabr ayının 21-ni Dövlət
Sığorta Şirkətinin yaranma tarixi kimi qeyd edən
kollektivimiz şirkətin fəaliyyətə
başlamasının 89-cu ildönümünü də
yüksək əmək nailiyyətləri, uğurlu göstəricilərlə
qeyd edir. Hər şeydən əvvəl qeyd etmək istəyirəm
ki, bütün dünya sığortaçıları kimi
Dövlət Sığorta Şirkətinin kollektivi də, bir
qayda olaraq, yanğın, təbii fəlakətlər və
digər gözlənilməz hadisələrdən zərər
çəkmiş sığortalılara dəymiş
ziyanın ödənilməsi işini yüksək səviyyədə
yerinə yetirmişdir.
Müasir
dövrdə sığorta işinin səmərəli təşkilinin
beynəlxalq standartlar səviyyəsində inkişaf etdirilməsinin
ölkə iqtisadiyyatının bazar münasibətləri
şəraitində möhkəmlənməsində
mühüm iqtisadi əhəmiyyəti vardır.
Sığorta, həm də iqtisadiyyatın strateji sahələrindəndir.
Azərbaycanda sığorta bazarının tarixi çox qədim
olmasa da, dünyada bu humanist aksiyanın yaranması bir
neçə əsr bundan əvvələ gedib
çıxır. Belə ki, bəşəriyyət
yarandığı gündən insanlar bir çox təbii fəlakətlər,
yanğın, zəlzələ və digər hadisələrlə
rastlaşmışlar. Heç şübhəsiz, kainatda
baş verən bu cür gözlənilməz hadisələr
bir sıra ağır fəsadlar törətmiş,
dağıntılara və tələfatlara səbəb
olmuşdur. Bütün bunlar isə mülkiyyət
hüququndan asılı olmayaraq insanlara külli məbləğdə
ziyan vurmuşdur. Hətta elm və texnikanın ildən-ilə
inkişaf etdiyi müasir dövrdə belə, təbii fəlakətlərin,
gözlənilməz hadisələrin bəşəriyyətə
vurduğu ziyandan, ağır nəticələrdən
qaçmaq mümkün deyil. O da məlumdur ki, bütün
hallarda insanlara dəymiş ziyanın bu və ya digər
şəkildə ödənilməsi zərurəti meydana
çıxır. Müxtəlif yardımlara, ianələrə
və digər ödənişlərə baxmayaraq, bu sahədə
əsas iqtisadi qurum kimi sığorta təşkilatı
mühüm rol oynayır. Sığortanın tarixi isə,
qeyd etdiyim kimi, olduqca qədimdir. Belə ki, hələ
keçmişdə ticarətlə məşğul olan
insanlar dəniz və okeanlarda baş verən gözlənilməz
təbiət hadisələri zamanı böyük itkilərə
məruz qalırdılar. Təbii fəlakətlər əksər
hallarda gəmilərin və onlarla daşınan mal-materialların
məhv olması ilə nəticələnirdi ki, bu da son nəticədə
əmlak sahiblərinin maddi vəziyyətinin pisləşməsinə,
onların müflisləşməsinə gətirib
çıxarırdı. Belə bir şəraitdə əmlak
sahibləri, işgüzar adamlar öz aralarında dəymiş
zərərin ödənilməsi məqsədilə
sığorta fondu yaratmağı qərara alırlar.
İlk
sığorta şəhadətnaməsi kimi qəbul edilən
sığorta müqaviləsi isə 1347-ci il oktyabr
ayının 23-də İtaliyanın Genuya limanından
Malyorkaya gedən "Santa Klara" gəmisində
daşınan yükə təminat verilməsi məqsədilə
hazırlanmışdır. 1424-cü ildə İtaliyanın
Genuya şəhərində ilk sığorta şirkəti
yaradılmışdır. Bundan 11 il sonra - 1435-ci ildə
İspaniyanın Barselona şəhərində ilk
sığorta qanunu qəbul edilmişdir. Sığorta fondunun
üzvləri az məbləğdə haqq ödəməklə
gələcəkdə təbii fəlakətdən,
yanğından və digər gözlənilməz hadisələrdən
onlara dəyə biləcək zərərlərin ödənilməsinə
təminat yaratmış olurlar. Beləliklə, cəmiyyətin
inkişafı ilə yanaşı, sığorta fondunun da
funksiyaları, şərtləri, növləri daim inkişaf
edir, təkmilləşirdi. Bütövlükdə isə,
ötən dövr ərzində yüksək tərəqqiyə
nail olmuş Avropa və Asiya ölkələrində, eləcə
də Amerika Birləşmiş Ştatlarında
sığorta fondları daha geniş inkişaf etmişdir.
Azərbaycan
Respublikasında isə sığorta işi, əsasən,
ötən əsrin əvvəllərində formalaşmağa
başlamışdır. Belə ki, həmin vaxt Bakıda bir
sıra xarici ölkələrin, o cümlədən
Rusiyanın, Almaniyanın və İngiltərənin
sığorta şirkətləri müxtəlif
sığorta işləri həyata keçirirdilər.
1921-ci ilin oktyabr ayında isə respublikamızda ilk dəfə
olaraq milli sığorta fəaliyyəti yaranmış və
inkişaf yoluna qədəm qoymuşdur. Həmin il oktyabr
ayının 21-də Xalq Komissarları Sovetinin qərarı
ilə Maliyyə Nazirliyinin nəzdində Dövlət
Sığorta Şöbəsi təşkil edilmişdir. Məhz
həmin tarix hazırda fəaliyyət göstərən
Dövlət Sığorta Şirkətinin yaranma tarixi kimi
qeyd olunur.
Dövlət
Sığorta İdarəsi fəaliyyətinin 70 ili ərzində
SSRİ Dövlət Sığorta İdarəsi tabeliyində
İttifaqın təlimat və qaydaları əsasında
respublikamızın ərazisində sığorta işini həyata
keçiridi. İdarə həmin dövrdə, əsasən,
kənd təsərrüfatı təşkilatlarının -
kolxoz və sovxozların əmlakının, aqrar sahədə
bitkiçilik məhsullarının, fiziki şəxslərə
məxsus tikintilərin məcburi sığortasını, vətəndaşlara
məxsus ev əşyalarının, nəqliyyat vasitələrinin,
mal-qaranın könüllü sığortasını, bədbəxt
hadisələrdən sığorta, həyat
sığortası kimi sığorta növlərinin
aparılmasını təşkil edirdi.
1991-ci
ildə Azərbaycan Respublikası öz tarixi müstəqilliyini
bərpa etdikdən sonra, bütün sahələrdə
olduğu kimi, sığorta fəaliyyəti də keyfiyyətcə
yeni mərhələyə qədəm qoydu. Belə ki,
respublika Prezidentinin 20 sentyabr 1991-ci il tarixli fərmanı ilə
Dövlət Sığorta təşkilatı Maliyyə
Nazirliyinin tabeliyindən çıxarılaraq Dövlət
Sığorta Kommersiya Şirkəti kimi təsis olunmuşdur.
Müstəqil Azərbaycan Respublikasında sığorta
bazarını formalaşdırmaq, təkmilləşdirmək,
inkişaf etdirmək məqsədilə Dövlət
Sığorta Şirkəti mütəxəssislərinin
iştirakı ilə 1993-cü ilin yanvar ayında Milli Məclis
tərəfindən ilk dəfə olaraq "Sığorta
haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul
edilmişdir. Bu qanun ölkəmizdə sığorta
bazarının inkişafına böyük təkan
vermişdir. Həmin dövrdə sığorta
bazarının tənzimlənməsi məqsədilə
yaradılmış Dövlət Sığorta Nəzarəti
orqanının da bu sahədə böyük rolu olmuşdur.
Bütün
bunlara baxmayaraq, cəmiyyətdə gedən köklü dəyişikliklər,
ölkəmizdə həyata keçirilən sosial-iqtisadi
islahatlar, bir çox sahələrdə olduğu kimi,
sığorta sahəsində də qanunvericilik
bazasının təkmilləşdirilməsini tələb
edirdi. Məhz bu məqsədlə 1999-cu il avqustun 19-da ölkə
Prezidentinin fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasında
"Sığorta haqqında" yeni qanun qəbul edildi.
2007-ci il dekabrın 25-də isə "Sığorta fəaliyyəti
haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu qəbul
olundu. Hazırda qüvvədə olan həmin qanun isə daha
təkmil, daha mükəmməldir.
Azərbaycanın
sığorta bazarı son illər böyük inkişaf yolu
keçmişdir. Təkcə onu demək kifayətdir ki,
ötən illərdə ölkəmizdə bir sıra özəl
sığorta şirkətləri təsis edilmiş, xarici
ölkələrin qabaqcıl şirkətləri ilə əməkdaşlıq
sahəsində mühüm nailiyyətlər
qazanılmışdır.
Hazırda
Dövlət Sığorta Şirkəti təbii fəlakətlərdən,
yanğından, zəlzələdən və digər
gözlənilməz hadisələrdən dəyən zərərin
ödənilməsinə sığorta təminatı yaratmaq
məqsədilə 30-dan çox sığorta növü
üzrə əhaliyə xidmət göstərir.
Xatırlatmaq istəyirəm ki, respublikamızda mövcud
sığorta növləri icbari və könüllü
olmaqla iki qismə ayrılır. Birinci qismə
yanğından icbari sığorta, sərnişinlərin
icbari sığortası, ekoloji sığorta, nəqliyyat
vasitəsi sahiblərinin mülki məsuliyyətinin icbari
sığortası, dövlət qulluqçularının
icbari sığortası, hərbi qulluqçuların icbari
sığortası, məhkəmə və
hüquq-mühafizə orqanları işçilərinin
icbari sığortası, deputatların icbari
sığortası, diplomatların icbari sığortası,
auditorların məsuliyyətinin icbari sığortası
daxildir. Bu sıradan hərbi qulluqçuların, məhkəmə
və hüquq-mühafizə orqanları işçilərinin,
nəqliyyat vasitələri sahiblərinin mülki məsuliyyətinin
icbari sığortası, eləcə də yanğından
sığorta daha populyardır.
Könüllü
sığorta növlərinə isə tikintilərin
sığortası, mənzillərin təmirinin
sığortası, ipotekaya qoyulan əmlakın
sığortası, nəqliyyat vasitələrinin
sığortası, fərdi qəza hadisələrindən
sığorta, tibbi sığorta, kənd təsərrüfatı
müəssisələrinin əmlakının
sığortası, yüklərin sığortası və
ümumi məsuliyyət sığortası aiddir. Bunlardan isə
əhalinin mənafeyinin qorunmasına xidmət edən nəqliyyat
vasitələrinin sığortası, tikintilərin
sığortası, fərdi qəzalardan sığorta, tibbi
sığorta və s. daha geniş yayılmışdır.
Ölkəmizdə
sığorta bazarının inkişafına dövlət
qayğısı getdikcə artırılır. Təkcə
onu demək kifayətdir ki, son illər sığortanın təşkili
və tənzimlənməsi barədə 23 müxtəlif
qanun, fərman və qərar qəbul edilmişdir. Bu da
bütün sığorta işçiləri kimi Dövlət
Sığorta Şirkətinin kollektivi tərəfindən də
rəğbətlə qarşılanır. Hazırda ölkə
əhalisinin rifah halının
yaxşılaşdırılması istiqamətində
dövlət başçısı cənab İlham Əliyev
tərəfindən ardıcıl tədbirlər həyata
keçirilir. Bu tədbirlərin bir qismi isə
sığortalanma vasitəsi ilə
reallaşdırılır. Bu baxımdan yol-nəqliyyat hadisəsi
nəticəsində zərər çəkənlərə
dəyən zərərlərin ödənilməsi
üçün "Nəqliyyat vasitəsi sahiblərinin
mülki məsuliyyətinin icbari sığortası
haqqında", hərbi qulluqçuların sosial vəziyyətinin
yaxşılaşdırılması məqsədilə
"Hərbi qulluqçuların dövlət icbari
sığortası haqqında" qəbul olunmuş qanunlar
diqqəti cəlb edir.
Kənd
təsərrüfatı məhsullarının istehsalı ilə
məşğul olan kəndli fermer təsərrüfatlarına
və kəndlilərə ölkə üçün strateji
məhsul sayılan payızlıq buğda, dən
üçün qarğıdalı, kartof, çuğundur, dən
üçün günəbaxan və bir sıra tərəvəz
bitkilərini sığorta etdirən təsərrüfatlara
hesablanmış sığorta haqqının dövlət
büdcəsindən ödənilməsi məqsədilə
"Kənd təsərrüfatında sığortanın
stimullaşdırılması haqqında" qanun da xüsusi
əhəmiyyət daşıyır.
Dövlət
Sığorta Şirkəti, onun şəhər və
rayonlarda fəaliyyət göstərən filiallarında
çalışan peşəkar mütəxəssislər tərəfindən
hər il hüquqi və fiziki şəxslərlə 400 minə
yaxın sığorta müqaviləsinin bağlanmasına
nail olunur. Bununla belə, təəssüf hissi ilə qeyd etmək
istəyirəm ki, hazırda ölkə əhalisi
sığorta xidmətlərindən lazımi dərəcədə
yararlanmır. Hər hansı bir yanğın və ya təbii
fəlakətlər nəticəsində dəymiş zərərin
ödənilməsi üçün əmlak sahibləri yerli
icra hakimiyyətləri orqanlarına üz tuturlar. Baxmayaraq ki,
vətəndaş əmlakını sığorta etdirəcəyi
təqdirdə hər hansı səbəbdən ona dəymiş
ziyanı sığorta təşkilatı ilə əvvəlcədən
bağladığı müqavilədə nəzərdə
tutulmuş şərtlər əsasında həmin təşkilat
tərəfindən ödənilməsinə nail ola bilər.
Fikrimcə, hazırda əhali arasında sığorta,
sığortanın əhəmiyyəti barədə maarifləndirmə
işinin gücləndirilməsi tələb olunur. Müqayisə
üçün deyim ki, inkişaf etmiş ölkələrdə
əhali sığortalanmaya böyük maraq göstərir.
Belə ki, Avropa ölkələrində əhalinin illik gəlirlərinin
10-15 faizi sığorta haqlarının ödənilməsinə
sərf olunur. Bizdə isə bu göstərici çox
aşağıdır.
Yeri
gəlmişkən, cari ilin yaz-yay aylarında Kür və
Araz çaylarının daşması ilə əlaqədar
Sabirabad, Saatlı, İmişli, Hacıqabul, Salyan,
Neftçala rayonları və Şirvan şəhərinin bir
sıra yaşayış məntəqələrini sel
suları basması nəticəsində sakinlərə
külli miqdarda ziyan dəymişdir. Aparılan
araşdırma zamanı müəyyən edilmişdir ki, zərər
çəkən əhalinin əmlakı
sığortalanmamışdır. Məhz ona görə də
həmin vətəndaşlara ölkə Prezidenti cənab
İlham Əliyevin sərəncamı ilə dövlət
büdcəsi vəsaiti hesabına yardım verildi, onlar
üçün yeni yaşayış evləri tikildi.
Hacıqabul rayonunun Meyniman kəndində Kür
çayının daşması ilə əlaqədar evləri
uçmuş vətəndaşlar üçün inşa
olunmuş yeni mənzillərin orderlərinin təqdimatı mərasimində
möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev də öz
çıxışında evlərin heç birinin
sığortalanmamasını qeyd etmişdi. Məhz buna
görə də dövlət zərər çəkmiş
vətəndaşlara öz dəstəyini, lazımi köməyini
göstərmişdir. Halbuki bazar iqtisadiyyatı yolunu
seçmiş dövlətin bütün hüquqi və
fiziki şəxsləri öz əmlaklarına, həyatına
və məsuliyyətinə təminat yaratmaq məqsədilə
sığorta olunmalıdır ki, bu kimi hadisələr
baş verdikdə sığorta təşkilatları tərəfindən
dəyən zərərin ödənilməsinə nail olsunlar.
Dövlət
Sığorta Şirkəti sığorta müqaviləsi
bağladığı vətəndaşlar
qarşısında götürdüyü öhdəliklərin
yerinə yetirilməsinə təminat yaratmaq məqsədilə
respublikanın və xarici ölkələrin sığorta və
təkrar sığorta şirkətləri ilə uğurlu əməkdaşlıq
edir. Bu baxımdan İngiltərə, Almaniya, Yaponiya, Rusiya,
Türkiyə və s. ölkələrin sığorta
şirkətləri ilə əməkdaşlığımız
yüksək səviyyədədir.
Hazırda
Azərbaycanın sığorta bazarında toplanmış
sığorta haqlarının 16 faizi Dövlət
Sığorta Şirkətinin payına düşür.
Ötən il şirkətimiz üçün son dərəcə
uğurlu olmuşdur. Belə ki, il ərzində 26,5 milyon manat
tədiyyə toplamağa nail olmuşuq ki, bu da 2008-ci illə
müqayisədə 4,7 milyon manat çoxdur.
Qeyd
etməliyəm ki, şirkətimizin sığorta fəaliyyəti
ilə bağlı qazandığı uğurlar ölkəmizdə
həyata keçirilən sosial-iqtisadi islahatların, əldə
olunmuş iqtisadi artımın, ən başlıcası isə
əhalinin həyat səviyyəsinin ilbəil
yaxşılaşmasının məntiqi nəticəsidir.
Sonda
onu da diqqətə çatdırmaq istəyirəm ki, 2009-cu
ilin yekununa görə, ölkədə fəaliyyət
göstərən sığorta təşkilatları
arasında lider olmuş Dövlət Sığorta Şirkəti
"İlin şirkəti" mükafatına layiq
görülmüşdür. Bu isə kollektivimizi yeni-yeni
nailiyyətlərə ruhlandırır. Bir daha fürsətdən
istifadə edib ölkə ərazisində fəaliyyət
göstərən hüquqi və fiziki şəxsləri
Dövlət Sığorta Şirkətinin beynəlxalq
standartlara cavab verən xidmətlərindən istifadə etməyə
çağırıram.
Məmməd MƏMMƏDOV,
Dövlət Sığorta Şirkətinin
sədri,
Azərbaycan Respublikasının
Əməkdar
iqtisadçısı
Xalq qəzeti.- 2010.- 21 oktyabr.- S. 5.