2009-cu il Azərbaycan mədəniyyətinin sürətli inkişaf dövrü oldu

Öz inkişaf tempinə görə qabaqcıl ölkələrlə yanaşı addımlayan Azərbaycanımız bütün sahələrdə olduğu kimi mədəniyyətin tərəqqisi sahəsində də əsaslı nailiyyətlər əldə etmişdir. Ölkəmizin dünyada tanıdılmasında, xalqımızın mənəvi dəyərlərinin qorunub inkişaf etdirilməsində, eləcə də, mədəni irsimizin gələcək nəsillərə çatdırılması istiqamətində həyata keçirilən davamlı tədbirlər bunu bir daha təsdiq edir.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham Əliyevin mədəniyyətin tərəqqisinə göstərdiyi diqqət və qayğı söz yox ki, bu yüksəlişdə başlıca amildir. Çünki ölkə rəhbəri bütün il boyu mədəniyyətimizin, incəsənətimizin, ədəbiyyatımızın əsl himayədarı olmuş, öz fərman və sərəncamları ilə bu inkişafa güclü stimul yaratmışdır. Ulu öndər Heydər Əliyevin mədəniyyətin inkişafı ilə bağlı ölməz ideyaları bu gün dönmədən həyata keçirilir. Azərbaycan getdikcə sivil dövlətə çevrilir.

2009-cu il mədəniyyət sahəsində onunla əlamətdar oldu ki, Bakımız İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı elan olundu. Bu beynəlxalq layihə çərçivəsində il boyu həyata keçirilən çoxsaylı tədbirlər Azərbaycanın islami dəyərlərə böyük ehtiramla yanaşdığını, uzun illər, hətta, sovet qadağaları dövründə belə, onu qoruyub saxladığını bir daha təsdiq etdi. Bu, ölkəmizin tarixində ən böyük mədəniyyət hadisəsi olmaqla, Azərbaycanımızın islam dünyasına inteqrasiyası sahəsində yeni dövrün başlanğıcını qoydu.

2009-cu il mədəniyyətin bütün sahələrində əsaslı islahatlar davam etdirilmişdir. Belə ki, teatr, kino, musiqi, tətbiqi sənət, milli-mənəvi dəyərlərin qorunması sahələrində bir sıra uğurlu nailiyyətlər qazanılmışdır.

Teatrlarımızın inkişafında Prezidentin 2009-cu il 18 may tarixli sərəncamı mühüm rol oynadı. Bu sərəncamla “Azərbaycan teatrı 2009- 2019-cu illərdə” Dövlət Proqramı təsdiq olundu. Məlumdur ki, bir sıra teatrlarımız artıq təmir edilmiş, Milli Akademik Dövlət Dram Teatrında əsaslı təmir işləri başa çatmaq üzrədir. Teatrlarımızda dünya və Azərbaycan klassiklərinin əsərləri, eyni zamanda, müasir əsərlər tamaşaya qoyulur. İl ərzində dövlət sifarişi ilə 29 tamaşa hazırlanmışdır. Çox maraqlı olan budur ki, son zamanlar tamaşaçıların teatra marağı artmaqdadır.

Ötən il kino sahəsində də islahatlar davam etdirilmişdir. Milli kinomuzun inkişafı ilə bağlı Dövlət Proqramının reallaşdırılması bu sahədə yeni canlanma yaratmışdır. Kinoteatrlarımızda vəziyyət o qədər ürəkaçan olmasa da, onların təmiri və müasir səviyyədə yenidən qurulması istiqamətində layihələr reallaşdırılır. Bu gün ölkənin ən iri kino nümayişi müəssisəsi olan paytaxtın Nizami kinoteatrında əsaslı təmir işləri böyük sürətlə davam etdirilir.

“Azərbaycanfilm” kinostudiyasının fəaliyyəti xeyli genişləndirilmişdir. “Niyyət” bədii filminin istehsalı tamamlanmış, “İstanbul reysi”, “Aparıcı”, “Buta”, “Vəkil əhvalatı”, “Bəşəriyyətin xilaskarı” filmlərinin istehsalı davam etdirilmiş, “İbrus” şirkətində “Kabus” (Azərbaycan-Fransa), “Pozitiv media” şirkətində “Aktrisa”, “Nərimanfilm” prodüsser mərkəzində “Sahə”, “Bizim kino” PM-də “Ölüm növbəsi” bədii filmləri istehsal prosesinin ayrı-ayrı mərhələlərindədir.

“Salnamə” studiyası “Dədə yolları” (“Zəlimxan Yaqub”) filmini ötən il çəkib qurtarmış və təqdimatı uğurla keçmişdir. “Yaddaş” studiyasında da yeni filmlər istehsal eedilmişdir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin ötən il aprelin 13-də Dövlət Film Fondunun yeni inşa edilmiş binasının açılışında istirakı mədəniyyətimizə qayğının bariz nümunəsi kimi yaddaşlarda qaldı. Bu binada milli sərvətimiz olan filmlərimizin saxlanılması və mühafizəsi, eyni zamanda, bərpası üçün hərtərəfli şərait yaradılmışdır. Dövlət sifarişi ilə çəkilmiş “40-cı qapı” filminin beynəlxalq festivallarda qazandığı uğurları da ilin hadisəsi kimi qeyd etmək olar.

Bundan başqa, XI “Şərq-Qərb” beynəlxalq kinofestivalının, İran, Misir, Türkiyə, İordaniya və Mərakeşin kino günlərinin keçirilməsi də 2009-cu ilin mühüm tədbirlərindən olmuşdur. Bu ölkələrin Azərbaycanda keçirilən mədəniyyət günləri böyük maraq və məhəbbətlə qarşılanmışdır.

Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə 2009-cu ildə 5 sənətçi Prezident təqaüdünə, 100 nəfər incəsənət xadimi Prezident mükafatına layiq görülmüş, 1 nəfər xalq artisti, 7 nəfər əməkdar incəsənət xadimi, 46 nəfər əməkdar artist, 1 nəfər əməkdar rəssam, 16 nəfər əməkdar mədəniyyət işçisi fəxri adları almışlar.

Bakıdakı “Muğam aləmi” beynəlxalq muğam festivalı da böyük müvəffəqiyyətlə keçmişdir. Eyni zamanda, gənclər arasında keçirilən Beynəlxalq Muğam müsabiqəsi də ilin hadisəsinə çevrilmişdir.

Kitabxana işinin yenidən qurulması istiqamətində də 2009-cu ildə bir sıra uğurlu layihələr həyata keçirilmişdir. Respublika Prezidentinin 2008-ci il 16 oktyabr tarixdə imzaladığı sərəncamda təsdiq olunan “Azərbaycan Respublikasında kitabxana-informasiya sahəsinin 2008-2013-cü illərdə inkişafı üzrə Dövlət Proqramı” bu sahədə əhəmiyyətli rol oynamışdır. Kitabxanalarda elektron kataloq, elektron kitabxanaların yaradılması istiqamətində bir sıra əhəmiyyətli tədbirlər reallaşdırılmışdır ki, bu da müasir oxucuların tələbatını ödəmək baxımından olduqca əhəmiyyətlidir. Dövlət Proqramına əsasən, Bakı şəhərinin 9 rayonunda fəaliyyət göstərən kütləvi, uşaq, gənclər kitabxanalarının əsasında mərkəzləşdirilmiş kitabxana sisteminin yaradılması işinə başlanılmışdır.

Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi ötən il iki cildlik “Prezident İlham Əliyev və mədəniyyət (2003-2008)” kitabının elektron versiyasını hazırlamışdır. Eyni zamanda, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO-nun və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın mədəniyyət sahəsində gördüyü işləri, həyata keçirdiyi layihələri əks etdirən “Kultura i kulturnie şedevrı Azerbaydjana — unikalnoe poslanie buduşim pokoleniyam” kitabı işıq üzü görmüş və M.F.Axundov adına Milli Kitabxanada bu kitabın geniş təqdimatı keçirilmişdir.

Ötən il tarixi-memarlıq abidələrinin bərpası, mühafizəsi, abidələrlə bağlı yerli əhalinin maarifləndirilməsi istiqamətində aparılan işlər də təqdirəlayiqdir — “Şirvanşahlar Sarayı Kompleksi” Dövlət Tarixi Memarlıq Qoruq Muzeyinin 45 illiyi də yüksək şəkildə qeyd olunmuşdur.

Yeni kitabların nəşri də diqqət mərkəzində olmuşdur. Bir sıra yazıçılarımızın əsərləri Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin vəsaiti hesalbına təkrar nəşr edilərək oxuculara çatdırılmışdır. Xalq yazıçısı İsa Muğannanın 6 cildlik “Seçilmiş əsərləri”, Məsud Əlioğlunun 2 cildlik “Darıxan adamlar”, Hüseyn Abbaszadənin “Nurdan yoğrulmuşlar” kitabları və başqa nəşrlər maraqla qarşılanmışdır.

İlin ədəbi hadisələri sırasına “Qızıl kəlmə” ədəbi mükafatının verilməsi ilə bağlı keçirilən mərasimi xüsusi olaraq qeyd etmək lazımdır. Aqil Abbasın, Elçin Hüseynbəylinin, Zakir Fəxrinin, Taleh Həmidin, Hüseynbala Mirələmovun, Saday Budaqlının, Məmməd Orucun, Gülşən Lətifxanın adları bu mükafatçılar sırasında olmuşdur.

Azərbaycan kitabı beynəlxalq kitab sərgisi yarmarkalarında uğurla nümayiş etdirilmişdir. Ötən il Muzey Mərkəzində Azərbaycanda ilk dəfə olaraq Bakı beynəlxalq Kitab Sərgi-Yarmarkası təşkil olunmuşdur. Burada 20 xarici ölkədən təxminən 35-ə yaxın, o cümlədən 60-dan artıq yerli nəşriyyat və poliqrafiya müəssisələri iştirak etmişdir.

Bakı beynəlxalq mədəniyyət tədbirlərinin mərkəzinə çevrilmişdir. Ötən ilin oktyabr ayında Bakıda keçirilən İslam Konfransı Təşkilatına üzv dövlətlərin Mədəniyyət Nazirlərinin VI konfransı əhəmiyyətli hadisəyə çevrildi. Konfransda ümumilikdə 42 ölkədən 20 nazir, 10 nazir müavini və digər rəsmi şəxslər, 17 beynəlxalq və regional təşkilatın nümayəndələri, bir sıra universitet və akademiyaların rəhbərləri, xarici ölkələrin Azərbaycandakı səfirləri, Azərbaycan hökumətinin üzvləri iştirak etmişdir. Konfrans iştirakçılarını qəbul edən Prezident İlham Əliyev bu tədbirin böyük beynəlxalq əhəmiyyəti olduğunu, islam dəyərlərinə ölkəmizdə böyük qayğı göstərildiyini bildirmişdir.

Konfransda islam dünyasında təhlükə altında olan mədəni və dünyəvi irsin qorunmasına dair qətnamə qəbul edilmiş, erməni işğalçılarının qəsb etdikləri Azərbaycan torpaqlarında İslam irsinin məhv edilməsi məqsədi ilə həyata keçirdikləri vandalizm hərəkətləri pislənmiş, BMT-nin 822, 853, 874 və 884 saylı qətnamələrini Ermənistan Respublikası tərəfindən dərhal və şərtsiz yerinə yetirilməsi tələb olunmuşdur.

Başqa bir beynəlxalq tədbir TÜRKSOY mədəniyyət nazirlərinin Daimi Şurasının XXIV toplantısı oldu. Oktyabr ayında “Bakı İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı” çərçivəsində keçirilən bu tədbirdə 8 ölkənin nümayəndələri iştirak edirdilər. İclasın yekun bəyannaməsində 3 oktyabr 2009-cu il tarixində Naxçıvan Muxtar Respublikasında keçirilmiş türkdilli ölkələrin dövlət başçılarının IX zirvə toplantısında qəbul edilmiş “Naxçıvan Bəyannaməsi” dəstəklənmiş, türk mədəniyyəti irsinin qorunması və inkişaf etdirilməsi ilə bağlı fəaliyyətlərin genişləndirilməsi nəzərdə tutulmuşdur.

Əlbəttə, belə beynəlxalq tədbirlərin Azərbaycanın mədəni irsinin tanınması, beynəlxalq aləmə inteqrasiyası böyük əhəmiyyəti vardır.

Qəbələdə keçirilən beynəlxalq musiqi festivalı, Beynəlxalq Caz festivalı, müxtəlif yubileylər və yaradıcılıq gecələri ölkəmizin mədəni həyatına xüsusi rəngarənglik gətirməklə onu daha da zənginləşdirmişdir.

Ötən ilin mədəniyyət hadisələri bunlarla yekunlaşmır. Bakı Şəhər Mədəniyyət və Turizm İdarəsinin, eyni zamanda, rayonların müvafiq idarələrinin keçirdikləri tədbirlər də mədəniyyətimizin inkişafında mühüm rol oynamışdır.

Mehdi MÜKƏRRƏMOĞLU

Xalq qəzeti.- 2010.- 14 yanvar.- S. 2.