Qələmi ilə qələbəmizə töhfə verməyə çalışır

Yazıçı və həyat

Firudin Tərtəroğlu müasir ədəbiyyatımızda vətənpərvərlik mövzusunda məhsuldar yazıb-yaradan, öz dəsti-xətti ilə seçilən yazıçı-publicist, Prezident təqaüdçüsüdür. Qocaman yazıçı ara-sıra öz poetik duyğu və hisslərini nəzmə də çəkir, lakin o, oxucular arasında əsasən gözəl hekayə, sənədli və bədii povestlərin müəllifi kimi tanınaraq sevilir.

Firudin müəllim daha çox torpaq, millət təəssübü çəkən qeyrətli, mərd kişilərdən yazır və bunu özü üçün tale qisməti hesab edir. Yazıçı xatırlayır ki, "hələ uşaqlıq illərində cəsur, igid adamlar barədə hekayətləri dinləməkdən doymurdum. Bizim Borsulu kəndində Çopur Məhəmməd adlı bir el qəhərəmanı olub. Hələ XX əsrin əvvəllərində ermənilər Qarabağda amansız qətl və talanlar törədəndə, Çopur Məhəmməd özü kimi igidləri başına toplayıb, ana-bacılarımızın namusunu qoruyub, yağı düşmənə qarşı ağır döyüşlərdə qeyri-adi şücaətlər göstərib.

Firudin müəllim Qarabağ müharibəsi başlayanda "Borsunlu Çopur Məhəmməd" adlı sənədli povest yazaraq ayrıca kitab şəklində nəşr etdirdi. Əsər oxucular, xüsusiə də yeniyetmə və gənclər arasında böyük rəğbətlə qarşıılandı. Tərtər rayonunun əksər kənd məktəblərində kitabın qızğın müzakirələri oldu, müsbət oxucu rəyləri yazıçını vətənpərvərlik mövzusunda yeni əsərlər yazmağa sövq etdi. Yazıçı növbəti "Zülmətdən süzülən işıqlar" adlı kitabında artıq 1990-ci illərin əvvəllərində Qarabağın Tərtər cəbhəsinin qəhrəman müdafiəçilərindən biri olan İlham Məmmədovun və döyüş yoldaşlarının igiliyini böyük sevgi və məhəbbətlə qələmə aldı. Sonra "Döyüşən Tərtər" poemasında tərtərlilərin cəbhədəki qəhrəmanlıqlarını tərənnüm etdi. Bu poema da ayrıca kitab şəklində nəşr olunaraq oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılandı.

Firudin Tərtəroğlu maraqlı taleyi olan insanlardandır. O, Qarabağın Tərtər rayonunun Borsunlu kəndində anadan olub. Uşaqlıq illəri Böyük Vətən müharibəsinin ağır illərinə təsadüf edib. Dövrün çətinlikləri, acı məhrumiyyətlər onu çox ağır sınaqlara çəkib, lakin qürurunu, vüqarını bütün ömrü boyu qoruyub saxlaya bilib. Firudin müəllim deyir ki, çətinliklər ona "həyat dərsi" verib. Anlayıb ki, "düz, namuslu, əqidəsinə sədaqətli insanlara heç yerdə zaval yoxdur".

F.Tərtəroğlunun gənclik illərinin xöşbəxt anları da az olmayıb. O, 1949-53-cü illərdə Gəncədə ali təhsil aldığı illərdə Asya adlı tələbə qızla əhd-peyman bağlayıb ailə qurub. 60 ilə yaxındır ki, onlar birgə xoşbəxt ömür sürülər. Gözəl övladları, nəvələri var. F.Tərtəroğlunun yazıçılığa meyli məhz tələbəlik illərindən başlayıb. O, tələbəlik dönəmi ilə bağlı bir çox maraqlı, yaddaqalan əsərlər yazıb. Məncə, bunlardan ən təsirlisi onun "Gəncədə bir çinar var" adlı sənədli povestdir. Yeri gəlmişkən, bu sənədli əsərdə xalq şairi Nəriman Həsənzadənin də obrazı var. Nəriman müəllimdən bu əsərə münasibətini soruşanda dedi: "Firudin mənim ali məktəb yoldaşımdır. Biz Gəncə Dövlət Pedaqoji Univesitetində bir yerdə oxumuşuq. Şəhərdə fəaliyyət göstərən ədəbi məclisin üzvü idi, şeirləri qəzetlərdə dərc olunurdu. Onun "Gəncədə bir çinar var" əsərində təsvir olunan həzin xatirələr məni çox həyəcanlandırdı. Belə kövrək xatirələri yada salanda adamın gözlərinə işıq gəlir".

Gəncədə ali məktəbi bitirəndən sonra gənc Firudin əvvəlcə Tərtərin Qaradağlı, sonra doğma kəndi Borsunluda uzun illər dil-ədəbiyyat müəllimi işləyib. Bir fədakar pedaqoq olaraq çoxlu istedadlı, vətənpərvər gənclər tərbiyə edərək yetişdirib, təhsilimizin əsl cəfakeşlərindən biri kimi ad qazanıb. Onun bu sahədəki xidmətləri hökumət tərəfindən də yüksək qiymətləndirilib. "SSRİ maarif əlaçısı", "Azərbaycanın qabaqcıl maarif xadimi" medallarına, bir çox fəxri fərmanlara layiq görülüb.

1990-cı illərin əvvəllərində- Qarabağ müharibəsi başlananda o dövrdə artıq təqaüdə çıxmağa hazırlaşan Firudin müəllimin həyatının nizamlı axarı pozuldu. Vətən təhlükədə olanda o, necə sakit qala bilərərdi? Ən ağır döyüşlərin getdiyi yerlərə gedib döyüşçülərimizə ürək-dirək verir, əlində nə maddi imkanı vardısa, milli ordumuza kömək edirdi. Ən çox da qələmi ilə qələbəmizə öz töhfəsini verməyə çalışırdı. Deyir ki, "cavan olsaydım, əlbəttə, əlimə silah götürüb vuruşardım, indi gücüm qələmə çatır".

Qocaman yazıçı Qarabağ müharibəsi barədə bir çox kitablar yazıb. Onun həmin hadisələri dərindən təsvir və şərh edən "Heydər Əilyev cəmiyyəti necə yarandı?" publisistik əsəri də hadisələrin obyektiv şərhi baxımından maraqlıdır. Yazıçı öz müşahidələri əsasında yazır: "Ermənilərin bizim dədə-baba torpaqlarımızı işgal etməsi özlərini Xalq Cəbhəsi adlandıran səriştəsiz və məsuliyyətsiz siyasətçilərin günahı üzündən baş verdi. Onlar nə ölkəni özləri idarə edə bilirdilər, nə də geri çəkilib işi işbilənə tapşırmaq istəyirdilər. Əgər həmin illərdə dahi siyasətçi Heydər Əliyev Azərbaycanda hakimiyyətdə olsaydı, başımıza bu müsibətlər də gəlməzdi".

Heydər Əliyevin Azərbaycana yenidən rəhbərlik etməsi ilə insanların qəlblərində inam, ümid hissləri yarandı. Ulu öndər tezliklə ökədə ictimai-siyasi sabitliyin bərqərar olunmasına nail oldu, Azərbaycanda milli dövlətçilik quruculuğu sahəsindəki böyük tarixi işlər görüldü. F.Tərtəroğlu deyir ki, "mən qəlbən əminəm ki, Heydər Əliyev siyasəti gələcəkdə də Azərbaycanın əbədi tərəqqisinə xidmət edəcək. Ulu öndərin ən layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyev ölkəmizi indi regionun lider dövlətinə çevirib. Bu gün paytaxtda, bölgədərdə, doğma Tərtərdə aparılan böyük quruculuq işlərini, tərrəqqini müşahidə etdikcə, qəlbim sevincdən dağa dönür".

F.Tərtəroğlu son bir neçə ildə bir-birindən maraqlı əsərlər yazaraq nəşr etdirib. Tanınmış ziyalı, mərhum professor Hüseyn Hüseynovun elmi axtarışlarına və tale yoluna həsr olunmuş "Yarımçıq ömrün dastanı" kitabı (2008) ədəbi ictimaiyyətin diqqətinə səbəb olub. Filologiya elmləri doktoru, professor Nizaməddin Şəmsizadə yazır ki, "Yarımçıq ömrün dastanı" əsərini oxuyanda bir daha əmin oldum ki, bədii ədəbiyyatın gücü onun həyat həqiqətinin təcəssüm imkanları ilə ölçülür. F.Tərtəroğlu həyat həqiqətindən qorxmur, inamla ona doğru gedir, onu böyük sevgi ilə təsvir edir".

F.Tərtəroğlunun son poemalarından biri isə "Ağdabanın yay gecələri" adlanır. Bu əsərin hər misrasında bu gün düşmən pəncəsində inləyən Kəlbəcərin mütləq azad ediləcəyinə dərin inam hopub. Bu yaxınlarda isə qocaman yazıçı "Yaxşı adamların sorağındayam" adlı əsəri ilə oxucuların görüşünə gəlib. Yazıçının burada əsasən son illərdə qələmə aldığı hekayə, poema, sənədli oçerkləri toplanıb.

Bədii yaradıcılıq milli tale məsələsidir. Bədii ədəbiyyat millətə sonsuz sevgidən yaranır və öz müəllifini də yaşadır. Düşünürəm ki, F. Tərtəroğlunun faktdan bədii ədəbiyyata gedən yolu millət sevgisindən keçib gedir.

Mahmud QƏRİBOV

Xalq qəzeti.- 2012.- 15 iyul.- S. 7.