Abşeron: ötən ilin uğurları yeni yüksəlişin etibarlı təməlidir

Əvvəllər Abşeron rayonu ilə eyniadlı yarımadanı, necə deyərlər, bir-biri ilə dəyişik salanlar olurdu. Bu yanlışlıq çox vaxt rayonun xeyrinə olmurdu. Çünki belə hesab edənlər tapılırdı ki, bu ad eyniliyi sosial-iqtisadi cəhətdən tənəzzülə uğramış, geridəqalmış rayonun sıxıntılarını, kəm-kəsirlərini ört-basdır etmək istəyənlərin işinə yarayır. Reallığa müəyyən dərəcədə yaxın olduğundan bu cür düşünənləri bəlkə də qınamağa dəyməzdi. Kimlərinsə xoşuna gəlsə də, gəlməsə də, altı-yeddi il öncənin mənzərəsi məhz bu cür idi.

İndi isə ...İndinin reallığı tamam fərqlidir. Son illər Abşeron rayonunda baş verən dəyişiklikləri- abadlıq-quruculuq işlərini, sosial-iqtisadi inkişaf meyllərini bir neçə cümlə ilə ifadə etmək , bir yazıya sığışdırmaq mümkünsüzlüyünü məhz bu fərq yaradır. Bəzi hallarda yazı hazırlayarkən tutarlı, sanballı fakt qıtlığının yaratdığı çətinliklərin, "fikri sulandıra-sulandıra uzatmaq" məcburiyyətinin doğurduğu hisslər qələm əhlinə və bu işə az-çox bələd olanlara yaxşı tanışdır. Bu baxımdan Abşeron rayonu üçün xarakterik olan çətinlik başqadır: görülmüş işlər o qədər çox və əhəmiyyətlidir ki, hansı faktı, yaxud faktları ixtisara salmaq, necə deyərlər, nədən başlayıb nədə qurtarmaq doğrudan da müşkülə çevrilir.

Ancaq görünən budur ki, Abşeron rayonu artıq ənənəyə çevrilmiş uğurlar silsiləsini eyni əzmkarlıqla davam və inkişaf etdirməkdə qərarlıdır. Bunu 2011-ci ilin sosial-iqtisadi göstəriciləri də təsdiqləyir.

Ölkənin iki iri sənaye mərkəzi olan Bakı və Sumqayıt şəhərləri arasında yerləşən və kənd rayonu olan Abşeronda kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının artırılması yönündə 2011-ci ildə nəzərəçarpan irəliləyiş olmuşdur. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun xətti ilə 57 layihə üzrə ayrılmış 8,9 milyon manat, eləcə də fermerlərə güzəştli şərtlərlə satılan yanacaq və gübrə, aqrolizinq xətti ilə verilən texnika və başqa ölkələrdən gətirilən yüksək məhsuldar cins mal-qara hesabına məhsul istehsalı əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır.

Ötən il rayonda 2785 ton ət, 37.444 ton süd, 90,6 milyon ədəd yumurta, 2740 sentner yun, 1195 ton meyvə, 6307 ton tərəvəz, 989 ton bostan məhsulları istehsal olunmuşdur. Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarını, bəzi sənaye obyektlərini və yarımadadakı yaşıllıqları texniki su ilə təmin edən Abşeron Suvarma Sistemləri İdarəsinin 73 kilometrlik magistral kanalı və hidrotexniki qurğular əsaslı təmir olunmuşdur.

Qeyd etmək yerinə düşər ki, 2011-ci ildə sənaye müəssisələri tərəfindən 97,6 milyon manatlıq məhsul istehsal edilmiş və xidmətlər göstərilmiş, bu müəssisələrdə məhsul istehsalının 7 faiz artımı əsasən qeyri-dövlət sektorunun hesabına olmuşdur.

Yeri gəlmişkən, abşeronlular Prezident İlham Əliyevin yola saldığımız ildə açılışlarında iştirak etdiyi "AZMDF" və "M-Line" fabriklərinin məhsul istehsalının əhəmiyyətli dərəcədə artırılmasında mühüm rol oynayacağına ürəkdən inanırlar.

2010-cu illə müqayisədə işi xeyli canlandıran tikinti müəssisələri 2011-ci ildə 335,7 milyon manatlıq tikinti-quraşdırma işləri görmüşdür. Həmçinin bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 166,3 milyon manat və ya əvvəlki ildəkindən 2,2 dəfə çox investisiya qoyulmuş, 1130 fərdi evin və qeyri-yaşayış obyektlərinin tikintisi başa çatdırılmış, 64 hündürmərtəbəli, çoxmənzilli binanın tikintisi davam etdirilməklə beşi istismara verilmişdir. Xırdalan şəhərində, Mehdiabad və Ceyranbatan qəsəbələrində üst-üstə 576 mənzili olan 28 yaşayış evi əsaslı təmir olunmuşdur.

Ötən il Xırdalanda tikilən iki ədəd hündürmərtəbəli, çoxmənzilli yaşayış evi, polis şöbəsinin, maliyyə idarəsinin, dəmir yolu stansiyasının, "Bank-of Baku"-nun yaraşıqlı inzibati binaları şəhərin cazibədarlığını daha da artırmışdır. Son illər genişləndirilib əsaslı surətdə yenidən qurulan Heydər Əliyev prospekti boyunca 2011-ci ildə daha 7263 kvadratmetr hörgü işi aparılmış, tikili və hasarların fasadlarının 12181 kvadratmetri əhəng, qaya daşı və qranitlə üzlənmiş, 97 yeni elektrik dirəyi quraşdırılmışdır. Prospektin hər iki tərəfindəki ticarət, iaşə və məişət xidməti obyektlərinin müasir memarlığın tələbləri əsasında yenidən qurulması işi davam etdirilmişdir. Bakı-Sumqayıt avtomagistralının rayon ərazisindən keçən 12 kilometrlik hissəsinin iki tərəfinin abadlaşdırılması məqsədilə ötən ilin sonlarında başlanılmış hörgü işlərinin bu il tamamlanması nəzərdə tutulur ki, bu da diqqətəlayiq bir haldır. Keçən il küçə və yolların abadlaşdırılması sahəsində həyata keçirilmiş tədbirlərdən danışarkən 149,5 min kvadratmetr sahənin asfaltlandığını, 92,8 min kubmetr çınqıl tökülərək yayıldığını, Saray, Novxanı, Mehdiabad, Digah və Fatmayı yaşayış məntəqələrində hasarlar və müxtəlif təyinatlı obyektlər daxil olmaqla 43,4 min kvadratmetrlik sahənin müxtəlif bəzək elementləri ilə üzləndiyini qeyd etmək yerinə düşər.

Ötən il vacib sahələrdən olan rabitənin əsas göstəriciləri müəyyən qədər yaxşılaşmış, əhaliyə, müəssisə və təşkilatlara 2,6 milyon manatlıq və ya əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 13 faiz çox rabitə xidməti göstərilmişdir. Saray qəsəbəsində və Hökməli qəsəbəsinin "Atyalı" yaşayış massivində rabitə evləri tikilib istifadəyə verilmişdir. "Aztelekom"un rayon qovşağı 2110 abonent üçün telefon çəkmiş, hər 100 ailəyə düşən telefon aparatlarının sayı 91,2 ədədə çatdırılmış, ümumi telefon istifadəçilərinin 95 faizi internetə qoşulmuşdur. Qobu, Hökməli və Masazırda hər biri 1024 nömrəlik ATS-lərin tikintisi başa çatdırılmışdır.

Elektrik enerjisi təminatını yaxşılaşdırmaq məqsədilə bir sıra tədbirlər həyata keçirilmişdir. 50 MeqoVattAmperlik "Masazır-Əsas" yarımstansiyasının istifadəyə verilməsi nəticəsində Xırdalanın və şəhərin yeni yaşayış massivi olan "Abşeron Gənclik" şəhərciyinin və Masazır kəndinin elektrik enercisi ilə təminatındakı problemlər qismən aradan qaldırılmışdır. Xırdalan, "Bağlar" və Sumqayıt elektrik şəbəkələri vasitəsilə rayon ərazisində il ərzində şəbəkəyə müxtəlif gücə malik 20 əlavə transformator qoşulmuş, 11 transformator daha məhsuldarları ilə əvəz edilmiş, 14 transformator əsaslı təmir olunub işlək vəziyyətə gətirilmişdir. Üst-üstə 79,6 kilometr naqil, 1315 metr kabel, 1790 ədəd dayaqdan istifadə olunmaqla şəbəkə genişləndirilmiş, 4683 ədəd yeni elektrik sayğacları quraşdırılmışdır. Bütövlükdə rayonda qaz şəbəkəsinin 2010-cu ildən başlanmış geniş miqyaslı yenidənqurulması 2011-ci ildə də davam etdirilmişdir. 321 kilometr uzunluqda yeni daşıyıcı və küçədaxili paylayıcı qaz xətləri çəkilmiş, nəticədə 3867 abonent sayı artmışdır.

Dövlət başçısı İlham Əliyevin təməlqoyma mərasimində iştirak etdiyi Ceyranbatan Ultrasüzgəcli sutəmizləyici qurğu Bakının, o cümlədən Abşeron rayonunun içməli su tələbatının daha dolğun ödənilməsində müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Dövlət Proqramına uyğun olaraq keçən ildən bu məsələnin yaxşılaşdırılmasına başlanılmışdır. Qobu qəsəbəsinə 6,8 kilometr məsafədən - Oğuz-Qəbələ-Bakı su kəmərindən xətt çəkilib istifadəyə verilmiş, Hökməli qəsəbəsinə su çəkilişinə başlanılmışdır. Məlumat üçün deyim ki, hazırda Saray qəsəbəsində hər birinin tutumu 5 min kubmetr olan iki ədəd, Mehdiabad və Digah qəsəbələrində hər birinin tutumu 2500 kubmetr olan iki ədəd su anbarının tikintisi aparılır. Rayonun digər yaşayış məntəqələrinin hər birində isə 2500-5000 kubmetrlik su anbarlarının tikilməsini, su və kanalizasiya şəbəkələrinin yenidən qurulmasını, sayğaclaşma işinin aparılmasını planlaşdıran nəhəng layihənin 2013-cü ildə tam başa çatdırılacağı nəzərdə tutulmuşdur.

2011-ci ildə daxili imkanlar hesabına 14 kilometr yeni su xətti çəkilmiş, korroziyaya uğramış 9,5 kilometrlik xətlərdə isə bərpa işləri aparılmışdır. Mövcud kanalizasiya şəbəkəsi 10 kilometrdən artıq genişləndirilmişdir.

Əvvəlki illərdə olduğu kimi, 2011-ci ildə də təhsil sahəsi rayon rəhbərliyinin diqqət və qayğısı ilə əhatə olunmuşdur. Göstərilən qayğıya cavab olaraq pedaqoji kollektivlər şagirdlərə biliklərin aşılanmasında uğurlarını artırırlar. Əgər 5-6 il əvvəl rayon məktəbləri məzunlarının 16 - 17 faizi ali məktəb tələbəsi adını qazana bilirdisə, 2011-ci ildə bu nisbət 43 faiz olmuşdur. Ötən il Qobustan yaşayış məntəqəsində 180 şagird yerlik yeni məktəb binasının tikilib istifadəyə verilməsi, Xırdalan şəhərində isə 640 şagird yerlik məktəbin tikintisinə başlanılması təhsilə dövlət qayğısının bariz ifadəsidir.

Ötən ilki məzunlardan 18-nin 600-dən çox, 54-nün isə 500-dən çox bal toplaması, Mehdiabad qəsəbə 1 saylı tam orta məktəbin şagirdi Cavidan Kərimovun məktəbi qızıl medalla bitirərək 646 balla Azərbaycan Dövlət Tibb Universitetinə qəbul olunması təqdirəlayiq haldır. Dövlət başçısının sərəncamı ilə 2 saylı şəhər məktəbinin müəllimi Şərafət Hacıyevanın "Əməkdar müəllim" fəxri adına, 7 saylı şəhər məktəbinin direktoru Zenfira Orucovanın "Tərəqqi" medalına layiq görülmələri, fənn müəllimləri Solmaz Həsənovanın və Hüseyn Şahbəndəyevin "Ən yaxşı müəllim" müsabiqəsində qalib hesab olunmaları fərəhli hal olduğu qədər də təhsildə irəliləyişin göstəricisidir.

Prioritet sahələrdən olan məktəbəqədər uşaq müəssisələrinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsinə xüsusi önəm verilir. Məlumat üçün qeyd edim ki, 2011-ci ildə də rayonun daxili imkanları hesabına məktəbəqədər uşaq müəssisələrinin hamısı əsaslı qaydada təmir olunmuş, istilik sistemləri quraşdırılıb istifadəyə verilmişdir. Hazırda qəza vəziyyətinə düşdüyündən fəaliyyəti dayandırılmış iki qrupluq Güzdək qəsəbə uşaq bağçasının əvəzinə yeni 4 qrupluq bina tikilir. Şəhərdəki 17 saylı uşaq bağçası əsaslı təmir olunmuş, 23 saylı uşaq bağçasının isə əsaslı təmiri başa çatmaq üzrədir.

Son beş ildə daxili imkanlar hesabına səhiyyə ocaqlarının şəbəkəsinin genişləndirilməsi, əsaslı surətdə yenidən qurulması, maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, hər bir müəssisənin müstəqil müasir istilik sisteminin yaradılması səhiyyə xidmətinin səviyyəsini xeyli artırmışdır.

2011-ci ildə stasionar müalicə müəssisələrinə müraciət edənlərin sayı əvvəlki illə müqayisədə 429 nəfər çoxalaraq 3983 nəfərə çatmış, xəstəxanalarda 1534 cərrahi əməliyyat aparılmışdır. Xüsusi uçotda olan imtiyazlı xəstələrin pulsuz dərmanlarla təminatı işi xeyli yaxşılaşmışdır. Səhiyyəyə dövlət qayğısının gücləndirilməsi müalicə müəssisələrində kommunal şəraitin yaxşılaşmasına, dərman preparatları ilə təminata, stasionar xəstələr üçün ərzaq məhsullarının alınmasına, habelə avadanlığın təzələnməsinə imkan yaratmışdır. Gigiyena və Epidiomologiya Mərkəzinin baytarlıq idarəsi və mənzil-kommunal təsərrüfatı birliyi ilə əməkdaşlığı şəraitində həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində rayon ərazisində quduzluq kimi qorxulu xəstəlik baş verməmiş, malyariya və digər infeksion xəstəliklərin törənmə mənbələri aşkar edilərək dezinfeksiya işləri aparılmışdır.

Ötən il Abşeron rayonunda mədəniyyət müəssisələrinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, təmir-tikinti və abadlıq sahəsində bir sıra tədbirlər həyata keçirilmişdir. Ceyranbatan qəsəbəsində tərkibində uşaq incəsənət məktəbi, kitabxana və 220 tamaşaçı-yerlik mədəniyyət evi olan möhtəşəm mədəniyyət mərkəzi tikilib istifadəyə verilmiş, Fatmayı kəndində kütləvi kitabxananın tikintisi başa çatdırılmışdır.

Şəhər mədəniyyət sarayının təmiri, xüsusilə 400 nəfərlik tamaşa zalının əsaslı surətdə yenidən qurulması, burada müasir işıq effektlərinin və səhnə avadanlıqlarının quraşdırılması xüsusi bənzərsizliyi ilə zövq oxşamaqla bərabər 2011-ci ildə rayonda görülmüş ən böyük iş sayıla bilər. Keçən il Xırdalan şəhərinin Heydər Əliyev prospektində ümumi sahəsi 7700 kvadratmetr olan iki istirahət guşəsinin tikintisi tamamlanmışdır. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının ilk prezidenti Mirəsədulla Mirqasımovun büstü və onun ətrafı yenidən qurulmuşdur. Qobu qəsəbəsində yeni mədəniyyət evinin tikintisi davam etdirilmişdir.

"Qurtuluş-93" yaşayış massivində ötən il stadion, mini futbol və voleybol meydançalarının istifadəyə verilməsini, Görədil kəndində 6200 kvadratmetr sahəsi olan idman sağlamlıq meydançasının inşasına başlanılmasını, Prezident İlham Əliyevin 27 may tarixli sərəncamı ilə Xırdalan şəhərində Olimpiya İdman Kompleksinin tikintisinin qərara alınmasını, bu məqsədlə Respublika Gənclər və İdman Nazirliyinə ayrılmış vəsait hesabına hazırda 5 hektarlıq sahədə aparılan işləri abşeronlular dərin minnətdarlıq hissi ilə qeyd edirlər. "Ekologiya ili" çərçivəsində başlanılmış tədbirlər 2011-ci ildə də davam etdirilmişdir. Rayon ərazisindən keçən Bakı-Şamaxı və Bakı-Quba avtomagistrallarının ətrafının yaşıllaşdırılmasına xüsusi diqqət yetirilmişdir. Həmin ərazilərdə daha 32455 ədəd müxtəlif növ ağac əkilmişdir. Bundan əlavə, yaşayış məntəqələrini birləşdirən kənd və qəsəbədaxili yolların kənarında, küçə və meydançalarda, park və xiyabanlarda üst-üstə 15 mindən çox ağac, 64 mindən çox bəzək kolları və dekorativ güllər əkilmişdir.

Həmçinin yaşayış məntəqələrində məişət tullantılarının toplanması üçün 70 ədəd metal konteyner alınmış, 25 yerdə yeni zibilxana tikilmişdir. Bərk və məişət tullantılarının müntəzəm daşınması üçün xüsusi zibildaşıyan texnikanın sayı artırılaraq 15-ə çatdırılmışdır.

Yeni müəssisələrin işə salınması, mövcud müəssisələrdə isə istehsalın genişləndirilməsi hesabına ötən il daha 1718 yeni iş yeri açılmış, son səkkiz ildə açılmış iş yerlərinin sayı 11657-yə çatdırılmışdır.

2011-ci ildə "Dövlətqaçqınkom"un təşəbbüsü ilə Bakı şəhərindən Xırdalan şəhərinin yeni yaşayış massivinə - "Abşeron Gənclik" şəhərciyinə 105, Mehdiabad qəsəbəsinin "Binəqədi Gənclər" şəhərciyinə isə 170 məcburi köçkün ailəsi köçürülmüşdür.

Yeri gəlmişkən, məcburi köçkünlərin məişətlə bağlı müraciətlərinin həllinin rayon rəhbərliyi və yerli icra strukturları tərəfindən daim diqqət mərkəzində saxlanıldığını xüsusi vurğulamaq lazımdır.

Azərbaycanın birinci xanımı, YUNESKO-nun və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban Əliyevanın adını daşıyan və Misir Ərəb Respublikasının Qalyubiyyə şəhərində yerləşən orta məktəbin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi də xüsusi diqqətdə saxlanılır. Yeri gəlmişkən, rayonun nümayəndə heyəti dost ölkəyə növbəti səfəri zamanı məktəbin binasının təmirini, həyətində stadionun sintetik örtüklə üzlənməsini təşkil etmiş, 25 dəst müasir kompyuter, Azərbaycana aid guşənin ekspozisiyasının yenidən tərtibatı üçün əlavə əyani vasitələr hədiyyə etmişdir. Xırdalan şəhər bələdiyyəsinin nümayəndələri də Türkiyənin Yıldırım bələdiyyəsinin dəvətilə Heydər Əliyevin adını daşıyan parkın ərazisində mədəni istirahət mərkəzinin təntənəli açılışında iştirak etmişlər.

Yazının əvvəlində də vurğuladığım kimi, son illər, eləcə də yola saldığımız 2011-ci ildə Abşeron rayonunda xeyli irihəcmli, genişmiqyaslı abadlıq-quruculuq işləri görülmüşdür. Bu işlər rayonun sosial-iqtisadi inkişafını təmin etməklə bərabər, gələcəkdə daha böyük layihələrin gerçəkləşməsi üçün də möhkəm təməl və zəmin hazırlayır.

Səməd HÜSEYNOĞLU

Xalq qəzeti.- 2012.- 10 mart.- S. 6.