YEVLAX: yeniləşmə və inkişaf möhkəm təməl üzərində davam edir

Yevlax bu gün Avropanın ən qabaqcıl şəhərlərindən bir addım geri qalmır.

İlham ƏLİYEV,

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Çaykənarı şəhərlər, adətən, daha yaraşıqlı, təravətli, ürəkaçan olur. Nədənsə, illər boyu Ana Kürün dönərgəsinə sığınmış Yevlax şəhərində belə cazibədarlığı duymaq, görmək olmurdu. Çaymı şəhərdən axar-baxarını, gözəllik cövhərini əsirgəmişdi, şəhərmi bu ulu nəhrin həyatverici nəfəsindən kənar düşmüşdü? Yevlaxın Kürə söykəndiyi lal axarlı, gen məcralı bir yerdə - çayın Bakı - Qazax avtomagistralı ilə kəsişdiyi ərazidə salınmış 2 kilometrlik müasir bulvarda gəzişdikcə, istər-istəməz, xəyal məni şəhərin yaxın keçmişinə aparmışdı. Deməli, çox şey insandan asılı imiş. Çayın Aranın şoranlığından, təbiətcə kasad bir ərazidən keçən sahilində də gülüstan yaratmaq mümkün imiş...

Təəssüf ki, Yevlax şəhəri illər boyu ölkəmizin, demək olar ki, ortasında, mühüm kommunikasiya qovşağı kimi inkişaf etsə də ona çaykənarı şəhərə məxsus abadlıq, yaşıllıq, gözəllik qismət olmamışdı. Yalnız ötən əsrin 70-80-ci illərində ümummilli lider Heydər Əliyevin səyləri ilə Yevlaxda şəhər infrastrukturu yaradılmağa başlanmış, sonrakı illərdə böhran və tənəzzül bunları da soldurmuşdu.

Ulu öndərin arzularına, Prezident İlham Əliyevin regionları müasir inkişaf prosesinə qoşmaq məramına uyğun olaraq Yevlax son 7-8 ildə tanınmaz dərəcədə dəyişmişdir. Əyalət şəhəri səviyyəsini aşan memarlıq üslubu, geniş xiyaban və meydanlar, zərgər dəqiqliyi ilə aparılmış abadlıq-quruculuq gözlərimiz önündə keçmişini xatirələrə buraxmış yeni, müasir şəhəri sərgiləyir. Təmizlik, səliqə-sahman ürəkaçan əhval yaradır. Yaraşıqlı tikililərin, küçə və məhəllələrin təbii haşiyəsi kimi diqqəti cəlb edən yaşıllıqlar Yevlaxa axar-baxardan əlavə, həm də aran yerini unutduran sərinlik, mülayimlik gətirmişdir.

Yola saldığımız 2011-ci ildə şəhərin həyatında bütün sahələrdə yeniləşmə və tərəqqi marafonu davam etmişdir. Yevlax Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Qoca Səmədov qarşısındakı bir yığın arayışı və sənədi göstərərək bildirdi:

-Bu günlər ötənilki sosial-iqtisadi göstəricilər ümumiləşdirilir, əhatəli hesabat hazırlanır. Hələlik onu deyə bilərəm ki, ötən il nailiyyətlərimizi artırmaq üçün gecəli-gündüzlü çalışmışıq. Ötən il sosial-iqtisadi baxımdan şəhərimiz və rayonumuz üçün də uğurlu olmuşdur. Prezident İlham Əliyevin daimi diqqət və qayğısını hiss edən yevlaxlılar, əvvəlki dövrlərdə olduğu kimi, 2011-ci ildə də bölgənin hərtərəfli inkişafı üçün bütün qüvvələri səfərbərliyə almışlar. Quruculuq, abadlıq, tikinti işləri aparılması davam etdirilmiş, infrastruktrun yaxşılaşdırılmasına, adamları narahat edən çətinliklərin, problemlərin aradan qaldırılmasına xüsusi fikir verilmişdir.

Ümumdaxili məhsulun həcmi 259 milyon manat olmuşdur. Bunun 98,5 faizi qeyri-dövlət sektorunda istehsal olunmuşdur. Ümumdaxili məhsulun 7,3 milyon manatını sənaye, 64,3 milyon manatını kənd təsərrüfatı, 10,3 milyon manatını tikinti, 142,7 milyon manatını ticarət, 3,4 milyon manatını nəqliyyat, 0,6 milyon manatını rabitə, 30,3 milyon manatını digər xidmətlər təşkil etmişdir. İstehsal olunmuş 1 milyon 937,7 min manatlıq sənaye məhsulu ixrac edilmişdir. Bu, satılmış sənaye məhsulunun 30,7 faizini təşkil edir. Rayon üzrə orta aylıq əmək haqqı 184,2 manat olmuşdur ki, bu da keçən illə müqayisədə 27,5 manat çoxdur. Əhalinin pul gəlirləri 147,6 milyon manat, adambaşına pul gəlirləri 1219,1 manat olmuşdur.

Pərakəndə əmtəə dövriyyəsi və pullu xidmətlərin ümumi həcmi 172,9 milyon manata çatmışdır. Bu da 2010-cu illə müqayisədə 20,6 faiz və yaxud 29,6 milyon manat çoxdur. Ötən dövrdə 69 ticarət obyekti tikilmişdir. 534 hüquqi, 3954 fiziki şəxs ticarət, iaşə və digər xidmət sahələrində fəaliyyət göstərir.

Hesabat dövründə ümumilikdə 64,3 milyon manatlıq kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal olunmuşdur. Ötən il zəmilərdən 42443,1 ton taxıl yığılmışdır. Bu, əvvəlki ildəkindən 12489,1 ton çoxdur. Meyvə, tərəvəz, bostan məhsullarının hektardan məhsuldarlığı artmış, proqnozda nəzərdə tutulan istehsal göstəriciləri artıqlaması ilə yerinə yetirilmişdir.

Keçən il kənd təsərrüfatı istehsalçılarına güzəştli qiymətlə 460 ton mineral gübrələr satılmışdır. 2011-ci ildə 8826 kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçısına 1 milyon 383 min manat dövlət yardımı edilmişdir. 2010-cu illə müqayisədə 274,5 ton ət, 1848,2 ton süd, 86,4 min ədəd yumurta çox istehsal edilmişdir. Mal-qara və quşların baş sayı da artmışdır.

Rayonda 11 bank filialı fəaliyyət göstərir. 2011-ci ildə sahibkarlara, iş adamlarına 10 milyon 224 min manat kredit verilmiş, əhalidən 2 milyon 358 min manat əmanət qəbul edilmişdir. Ötən il daha 522 yeni iş yeri açılmışdır, onların hamısı daimidir. Sosial müdafiəyə ehtiyacı olan 4136 ailəyə 3 milyon 145,4 min manat ünvanlı sosial yardım ödənilmişdir.

2011-ci ilin 9 ayı ərzində bütün maliyyə mənbələri hesabına Yevlax şəhərində və rayon ərazisində kapital qoyuluşunun həcmi 158,6 milyon manat olmuşdur. Bunun 3,4 milyon manatı istehsalat sahəsinə, 155,2 milyon manatı qeyri-istehsal sahəsinə yönəlmişdir. 63,2 milyon manatlıq əsas fondlar istifadəyə verilmişdir. 97,1 milyon manat əsas kapitala yönəlmişdir. 286 obyektdə tikinti işləri aparılmışdır ki, bunun 178-i yeni tikintilərdir.

Öyrəndik ki, 2011-ci ildə Qarabağ müharibəsi əlilləri və şəhid ailələri üçün 4 mərtəbəli 20 mənzilli yaşayış binalarının, regional informasiya mərkəzinin, Mərkəzi Bankın Yevlax Ərazi İdarəsi və Ehtiyatların İdarəetmə Mərkəzinin, Beynəlxalq Bankın Yevlax filialının, Maliyyə İdarəsinin, avtovağzal kompleksinin, Uşaq Gənclər İdman Məktəbinin üzgüçülük hovuzunun, Könüllü Hərbi Vətənpərvərlik Texniki İdman Cəmiyyətinin Yevlax birləşmiş texniki şöbəsinin, "Lalə-Tekstil" MMC binalarının tikintisi, dəmiryol vağzalı binasının yenidən qurulması işləri davam etdirilmişdir.

Yevlax şəhərində 960 şagird yerlik 2 nömrəli və Aran qəsəbəsində 360 şagird yerlik orta məktəb binalarının tikintisinə başlanılmışdır. Salamabad və Balçılı kəndlərinin hər birində 180 yerlik məktəb binalarının tikintisinə başlanılması nəzərdə tutulur. Kür çayı sahilində 2 kilometr uzunluğunda bulvar-istirahət kompleksinin, şəhərin şərq hissəsində Səməd Vurğun parkının, Aran qəsəbəsində -İpək Yolunun kənarında 1,1 kilometr ərazidə istirahət zonasının tikinti işləri aparılmışdır. Artıq bulvar kompleksinin bir hissəsi istifadəyə verilmişdir. Oraya gedən avtomobil yolu genişləndirilir, ikitərəfli yol çəkilir.

Nizami prospektində və C.Mustafayev küçəsində abadlıq işləri aparılmış, istinad divarları tikilmiş və üzlük daşları ilə üzlənmişdir. Bakı - Ələt - Qazax avtomobil yolunun kənarında geniş abadlıq işləri görülmüşdür. Burada istinad divarları, qala bürcləri tikilmiş və yaşıllıqlar salınmışdır. Nizami prospektində Qala kompleksi və açıq havada muzey tikilmiş və əhalinin istifadəsinə verilmişdir.

Aran qəsəbəsində də abadlıq işləri davam etdirilmişdir. Ərazidə 53 ticarət və xidmət obyektinin fasadları alkoponla üzlənmiş, yola asfalt örtüyü salınmış, 840 metr uzunluğunda səki çəkilmişdir. Ərazidə salınan parka münbit torpaq və peyin daşınmışdır. Artıq 8 mindən çox müxtəlif ağac və gül kolları əkilmişdir. Qəsəbə qəbiristanlığının ətrafına istinad divarları çəkilmiş, metal məhəccərlər vurulmuşdur.

Şəhərin 18 küçəsində - Bakıxanov, Əhmədağa Baxşıyev, Əlif Hacıyev, Abbas Səhhət, Müşfiq, Rövşən Balakişiyev, Fariz Məmmədov, Vüqar Qasımov, Axundov, Z.Tağıyev küçələrinə, Bakıxanov döngəsinə torpaq və çınqıl materialı verilərək hamarlanmışdır. Heydər Əliyev prospektinə və C.Mustafayev küçəsinə 2160 metr səki daşları düzülmüşdür. Kür istirahət kompleksində 110 ədəd, Abbas Səhhət küçəsində 36 ədəd, bulvara gedən yolda 70 ədəd işıqlandırma nöqtələri quraşdırılmışdır. Aran qəsəbəsində 82 dirək və 164 işıqlandırma nöqtəsindən ibarət şəbəkə çəkilmişdir. Yevlax şəhərində və yol kənarlarında 66,9 min ədəd müxtəlif və 250 min ədəd dekorativ ağac əkilmişdir.

Varvara Su Elektrik Stansiyasının ətrafında olan təhlükəli vəziyyətlə əlaqədar Yevlax Şəhər İcra Hakimiyyətinin əlaqədar təşkilatlar qarşısında qaldırdığı məsələlər nəticəsində geniş bəndbərkitmə və digər texniki tədbirlər görülür. Rayon ərazisindən keçən respublika əhəmiyyətli avtomobil yollarının tikintisinə də diqqət artırılmışdır. Muğanlı - Yevlax avtomobil yolunun Xaldan - Yuxarı Qarxun kəndləri arasındakı hissəsinin 11 kilometrinin tikintisi başa çatdırılmışdır. İpək Yolunun Aran qəsəbəsi hissəsində tikinti işləri aparılmışdır.

Ötən il əhalinin içməli su ilə təmin olunması işləri diqqət mərkəzində saxlanılmış, nasos stansiyalarının, artezian və subartezianların istismarına ciddi nəzarət olunmuşdur. Malbinəsi su hövzəsindən Yevlax şəhərinə su nəql edən ikinici magistral kəmərin 900 metr hissəsi dəyişdirilmişdir. Nəticədə, itkilərin qarşısı alınmış və şəhərə nəql olunan suyun həcmi artmışdır. Kür nasos stansiyasından vurulan suyu C.Mustafayev küçəsi ilə şəhərə nəql edən 1400 metr su xətti də dəyişdirilmişdir.

Regionların 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramına əsasən, "Yevlax şəhərinin içməli su təchizatının və kanalizasiya sisteminin yenidən qurulması layihəsi" ilə əlaqədar Yaponiya şirkətinin nümayəndələri bölgədə olmuş, layihə-smeta sənədlərinin hazırlanması üçün texniki şərtlər müəyyənləşdirilmişdir. Şəhərdə topoqrafiya işləri aparılmış və layihə-smeta sənədlərinin hazırlanmasına başlanılmışdır. İşlər başa çatdıqdan sonra əhali ekoloji cəhətdən təmiz içməli su ilə təmin olunacaqdır.

Eyni zamanda, şəhərin bütün küçələrində fekal kanalizasiya xətləri çəkiləcək. Çirkab suları təmizləyən zavodun tikilməsi də nəzərdə tutulmuşdur. Bunun üçün dövlət fondundan 6 hektar torpaq sahəsi ayrılmışdır. Yağış, sel və çirkab sularını şəhərdən kənarlaşdırmaq üçün A.Məmmədov, F.Əmirov, Zakir, F.İsayev, M.Sübhi küçələrində 1,2 kilometrlik kanalizasiya xətləri çəkilmişdir.

Kəndlərin ekoloji cəhətdən içməli su təminatı davam etdirilir. Ərəbbəsrə, Meyvəli, Balçılı kəndlərində və Aran qəsəbəsində təmizləyici qurğular quraşdırılmış, su xətləri çəkilmişdir.

Hazırda Yevlax şəhəri və kənd yaşayış məntəqələri 24 saat elektrik enerjisi ilə təmin olunur. 2011-ci ildə əhalinin qaz təminatının yaxşılaşdırılması istiqamətində işlər davam etdirilmişdir. Varvara, Cırdaxan, Ağqıraq, Balçılı kəndləri təbii qaz ilə təchiz olunmuş, 860 ailəyə mavi yanacaq verilmişdir. Şəhərdə və rayonun kəndlərində 16000 abonent təbii qaz ilə təmin olunmuşdur.

Əvvəlki illərə nisbətən əhaliyə göstərilən rabitə və poçt xidmətlərinin səviyyəsi artmışdır. Şəhərdəki mərkəzi kənd ATS-lərinin tutumlarının artımı hesabına əhaliyə şəhərdə 140, kəndlərdə isə 96 telefon çəkilmişdir.

Ötən il Yevlax şəhər 2 nömrəli tam orta məktəbə 960 şagird yerlik, Aran qəsəbəsində 2 nömrəli tam orta məktəbə isə 320 şagird yerlik yeni binaların, Təhsil Şöbəsi üçün yeni inzibati binanın tikintisinə başlanılmışdır. Salamabad kənd orta məktəbi üçün 180 şagird yerlik məktəb binasının tikintisinə pul ayrılmışdır.

Məktəblərin fəaliyyətinin əsas göstəricilərindən biri olan buraxılış imtahanlarının və ali, orta ixtisas məktəblərinə qəbulun nəticələri əvvəlki illə müqayisədə yüksək olmuşdur. 2010-2011-ci dərs illində tam orta məktəbin XI sinfini bitirmiş 1189 nəfərdən 956 nəfəri (80,4 faiz), IX sinfi bitirmiş 1671 nəfərdən 1404 nəfəri (89,3 faiz) mərkəzləşmiş qaydada keçirilən buraxılış imtahanlarından müvəffəq qiymət almışlar. Bu da IX, XI siniflər üzrə əvvəlki illə müqayisədə 10,9 faiz yüksəkdir. 652 nəfər ali məktəblərə sənəd vermiş, 262 məzun ali məktəblərə daxil olmuşdur.Yevlax şəhər 8 nömrəli tam orta məktəbin şagirdi Ülkər Həsənli 685 bal toplayaraq Prezident təqaüdünə layiq görülmüşdür. 12 nəfər ali hərbi məktəb və akademiyalara, 13 nəfər C.Naxçıvanski adına hərbi liseyə, 125 nəfər orta ixtisas məktəblərinə qəbul olunmuşdur.

Rayonun səhiyyə müəssisələrində əhaliyə göstərilən tibbi xidmətin səviyyəsinin yüksəldilməsi istiqamətində də tədbirlər davam etdirilmişdir. Yevlax əhalisinə göstərilən səhiyyə xidmətinin yaxşılaşdırılması məqsədilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı ilə şəhərdə mərkəzi kliniki xəstəxananın tikintisi üçün 2 milyon manat vəsait ayrılmışdır.

Son illər olduğu kimi, 2011-ci ildə də əhaliyə göstərilən mədəni-maarif xidmətinin səviyyəsinin yüksəldilməsi məqsədilə Mədəniyyət və Turizm Şöbəsi tərəfindən tədbirlər davam etdirilmişdir. Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyinin bərpasının 20-ci ildönümü ilə əlaqədar Heydər Əliyev Sarayında təntənəli yığıncaq keçirilmişdir. Heydər Əliyev xiyabanında respublikanın tanınmış incəsənət ustalarının iştirakı ilə böyük bayram konserti və atəşfəşanlıq təşkil edilmişdir. İdmanın müxtəlif növləri üzrə şəhərdə keçirilən respublika və rayon birinciliklərində, Azərbaycan Respublikasının Milli Qəhrəmanı Mübariz İbrahimovun xatirəsinə həsr olunmuş idman turnirində yüzlərlə yeniyetmə və gənc iştirak etmiş, idman ustalığını artırmışdır.

Sonda bu günlərdə Bakıda bir ziyalı məclisində eşitdiklərim və məni qürurlandıran epizodu oxuculara çatdırmaq istəyirəm. Ölkənin xarici siyasət uğurlarından söhbət açılan bu toplantıda söz verilən tanınmış ziyalı, professor Qəzənfər Paşayev dedi:

-Misilsiz xarici uğurlarımız ölkənin sürətli sosial-iqtisadi inkişafına söykənir. Xüsusən, regionlar müasir tərəqqiyə qovuşur. Bu yaxınlarda Tovuza gedəndə yolum Yevlax şəhərindən düşdü. 10-15 il əvvəl olduğum, məndə boz-bulanıq xatirə buraxmış bu yerin cənnətmisal bir məkana çevrilməsi məni heyrətləndirdi. Hər yerdə yeniləşmə var, lakinYevlaxda hər şey kökündən təzələnib. Eşq olsun Azərbaycanı belə tərəqqiyə qovuşduran siyasətə! Eşq olsun şor suların gölləndiyi, ağcaqanad və qurbağaların insanları bezdirdiyi bir yeri cənnətə çevirən insanlara!

...Bakı bulvarından geri qalmayan Kürsahili Yevlax bulvarında duyub-düşündüklərimi tamamladığına görə hörmətli ziyalımızın sözlərinə nəsə əlavə etmək istəmirəm.

Ziyəddin SULTANOV

Xalq qəzeti.- 2012.- 21 yanvar.- S. 6.