Tariximizin böyük şəxsiyyəti

Xalqımızın yetirdiyi dahi şəxsiyyətləri xatırlayarkən ilk öncə XX əsr Azərbaycan tarixində silinməz izlər buraxmış, ən böyük dövlət xadimlərindən biri, müstəqil Azərbaycan dövlətinin memarı, qurucusu Heydər Əlirza oğlu Əliyev yadımıza düşür. Əbəs yerə deyil ki, Azərbaycan xalqı öz böyük oğlunun 90 illik yubileyini böyük məhəbbətlə qeyd edir. Ümummilli liderimiz on ildir ki, haqq dünyasına qovuşmuşdur. Ancaq o hər birimizin qəlbində yaşayır, bizimlədir, bizə inkişaf yolunu, haqq-ədalət yolunu göstərir. Onun cızdığı inkişaf yolu dövlətimizin günü-gündən inkişafına, çiçəklənməsinə səbəb olmaqla, hər birimizin həyatında özünü bariz şəkildə əks etdirir.

Azərbaycanın elə bir bölgəsi yoxdur ki, ulu öndərimizin nəfəsi orada duyulmasın. Xalqımız bu böyük şəxsiyyəti daim xatırlayır və xatırlayacaqdır. Ulu öndərimizin həyat yolu xalqına, onun gələcəyinə hesablanmış yol olmuşdur. O, 1969-cu ildə Azərbaycan Kommunist Partiyası MK-nin birinci katibi seçildiyi gündən başlayaraq Azərbaycan Respublikasının müttəfiq respublika kimi SSRİ tərkibində önə çıxmasında əlindən gələni əsirgəməmiş, əslində, bugünkü milli dövlətçiliyimizə gedən yolun əsasını qoymuşdur.

Heydər Əliyevin öz dövrünün birinci katiblərindən ölçüyəgəlməz fərqi onda olmuşdur ki, o, mərkəzin müəyyənləşdirdiyi şərtləri xalqının gələcəyinə hesablamış, onun dilinin, dininin, tarixinin, mədəniyyətinin, mənəviyyatının qorunmasında səy və bacarığını ortaya qoymuşdur. Onun hakimiyyətə gəlişinə qədər Azərbaycan müttəfiq respublikalar arasında geridə qalmış bir subyekt kimi qəbul edilmiş, zəngin təbi sərvətləri, istehsal potensialı, insan resursu olmasına baxmayaraq, sayılıb seçilməmişdir. Ulu öndərimizin hakimiyyətə gəlişindən az müddət sonra Azərbaycanda bütün sahələrdə intibah dövrü başlanmış, yüngül sənaye, ağır sənaye, tikinti sənayesi, cihaz və neft maşınqayırma sənayesi, kənd təsərrüfatı birdən-birə azı 10 dəfə inkişaf edərək əvvəlki səviyyəsini ötüb keçmişdir. Görülmüş işlər Azərbaycan Respublikasını İttifaq asılılığından xilas etmiş, mərkəzin diqqətinin bu respublikaya yönəldilməsində böyük rol oynamışdır. Həmin dövr həm də Azərbaycanda milli özünüdərkin, milli qayıdışın başlanğıcı olmuşdur. Məhz həmin dövrdə şair və yazıçılarımız qorxmadan müstəqillik arzularını dilə gətirmiş, böyük-böyük əsərlər yaradaraq, cənub həsrətini, bir xalqın ikiyə bölünməsini, bu işdə günahı olanları dilə gətirmişlər. Ulu öndərimiz bütün sahələrdə olduğu kimi, xalqımızın elmi potensialına arxalanaraq yeni kadrların yetişdirilməsi üçün gənclərin ittifaq daxilində yüksək səviyyədə təhsil almalarının da qayğısına qalmışdır. İllər ötdükcə dahi rəhbərin bu böyük işləri görməsi öz bəhrəsini vermiş və Azərbaycanın müstəqilliyə qovuşduğu illərdə həmin kadrlar onun ayaqda durmasına, inkişafına təsir göstərmişlər.

Ulu öndərimizin Azərbaycan xalqı, Azərbaycan dövləti üçün gördüyü işləri bir yazıya sığışdırmaq mümkün deyildir. O, bütün varlığı ilə həmişə yanımızda olmuşdur. Tarixin elə dönəmləri olmuşdur ki, Azərbaycan xalqının mövcud olub-olmaması təhlükəsi bir an məsələsinə çevrilmişdir. 1988-1993-cü illəri mən məhz belə xatırlayıram. Həmin illərdə məkirli düşmən Azərbaycan xalqını, Azərbaycan dövlətini yox etmək üçün bütün gücünü ortaya qoymuş, buna nail olaraq arxasız qalmış xalqın sonuna çıxmağa yaxınlaşmışdı. Nicat yolu yalnız onun böyük oğlunda ola bilərdi. Xalq yanılmamışdı, tək deyildi, onun böyük oğlu belə ağır günlərində bütün çətinliklərə sinə gərib həyatını təhlükə altına ataraq qanlı 20 Yanvar hadisələri ilə bağlı öz səsini imperiyanın mərkəzindən ucaltdı, xalqına başsağlığı verdi, onunla bir yerdə olmasını dilinə gətirdi, imperiyanın iç üzünü bütün dünyaya açıb göstərdi. Onun bu çıxışı Azərbaycan xalqına böyük ruh verdi, az bir zamanda ona ağrı-acısını unutmağa şərait yaratdı. Ulu öndərimiz bununla da kifayətlənmədi, imperiyanın min cəhdlə ona mane olmasına baxmayaraq, özünü Azərbaycana, xalqına yetişdirdi. Böyük fədakarlıq idi, bir nəfərə qarşı böyük bir imperiya mübarizə aparırdı. Lakin şəxsiyyətin böyüklüyü elə ondadır ki, qabağa çıxıb, yoxdan var yaradır, xalqını arxasınca aparır.

Öz xalqları üçün həyatını təhlükə altına atıb onu var edən şəxsiyyətlər tarixdə olmuşdur. Məsələn, Osmanlı dövləti Birinci Dünya müharibəsində imperialist dövlətlərinin işğalı altına düşəndə, Mudros müqaviləsinin ağır şərtləri ilə razılaşanda böyük türk oğlu Mustafa Kamal Atatürk ayağa qalxmış, Vətən qarşısına qoyulmuş bütün ağır şərtlərlə hesablaşmayaraq Türkiyənin ərazisini, bütövlüyünü qoruyub saxlamış və işğalçıların ölkədən qovulub çıxarılmasına nail olmuşdur. Qardaş ölkənin o zaman yaşadıqları təklənmiş Azərbaycan xalqının başına gətirilməkdə idi. Tarix təkrarlanırdı, xalqın arasında birlik pozulmuşdu, hakimiyyət hərisliyi Azərbaycan dövlətinin sonunu yaxınlaşdırırdı. Belə bir vaxtda ulu öndərimizin Azərbaycana, onun bir parçası olan Naxçıvana gəlməsi dövlətçiliyimizin tarix səhnəsindən silinməsinin qarşısını aldı. Ulu öndərimizin xalqla birlikdə olması, xalqına arxalanması yeni elan olunmuş müstəqil Azərbaycan dövlətini parçalanmaqdan xilas etdi. Həqiqətən, Azərbaycan dövləti, xalqı böyük şəxsiyyət Heydər Əliyevin Naxçıvandan Bakıya gəlişi ilə çox böyük bəlalardan xilas oldu, qurtuldu.

Tarixə ekskurs edəndə 1993-cü ilin may-iyun aylarının Azərbaycan dövlətinin, xalqının “olum ya ölüm” dilemması qarşısında qaldığını görərik. Dağlıq Qarabağla bağlı ermənilərlə apardığımız hərbi əməliyyatlar zamanı cəbhədəki uğursuzluq, Azərbaycanın şimal və cənub bölgələrində düşmənlərimizin əli ilə baş qaldırmış separatizm, Gəncə şəhərində qardaş qanının artıq tökülməsi Azərbaycanın var olmaq şansını təhlükə altına almışdı. Azərbaycan dövlətinin yox olması prosesi başlanmışdı. Belə bir şəraitdə Xalq Cəbhəsi və Müsavat hakimiyyəti bunun qarşısında dayanmaq iqtidarında deyildi. Onların hakimiyyətdən çəkilməməsi yaxşı heç nə vəd etmədiyi kimi, çəkilməsi də özündən sonra xeyli fəsadlar buraxacaqdı. Necə ki, buraxdı da. Belə çətin anlarda xalqımız dəyərli oğluna, sınanmış rəhbərinə güvənməkdə yanılmamışdı, onun Bakıya, hakimiyyətə gəlişini təkidlə tələb edirdi. Yerlərdə ona böyük inam var idi. Bəlalardan qurtuluşumuzu onda görürdük. Ancaq maneələr də az deyildi. Sadəcə bu sevgi ümumxalq sevgisi olduğundan onun qarşısını almaq o zamankı rəhbərlik üçün imkan xaricindəydi. Elə bu baxımdan da dilemma qarşısında qalmış o zamankı rəhbəlik, yaranmış şəraiti nəzərə alaraq ulu öndərimizi Bakıya dəvət etməyə, problemlərlə onu baş-başa buraxıb hakimiyyətdən uzaqlaşmağa məcbur oldu.

Ümummili liderimizin hakimiyyətə gəlişi asan olmasa da, o, bu çətin, ağır anlarda ona güvənən insanları qırmadı, onların ümid yeri olduğu kimi, inamlarını doğrultdu. Hakimiyyətə gəlişi ilə o, Azərbaycanı bir dövlət kimi yox olmaq təhlükəsindən xilas etdi, qardaş qırğınının qarşısını dayandırdı. Cənub bölgəsində Azərbaycanın bütövlüyünə zərbə vuran, insanları qorxu altında saxlayan separatçıların yaratdıqları “Talış-Muğan Respublikası”ndan əsər-əlamət qalmadı. Şimal bölgəsində fəaliyyət göstərən “Sadval” təşkilatı respublikamızın hüdudlarından kənarlaşdırıldı. Bax bunlar bizim çox bəlalardan qurtuluşumuzun başlanğıcı idi. Niyə məhz başlanğıcı? Çünki qarşıda dövlətimizi hələ çox sınaqlar gözləyirdi, hər şey bununla bitmirdi. Düşmənlərimiz Azərbaycan Respublikasında sabitlik istəmirdilər, onların məkirli planları ümummilli liderimizin hakimiyyətə gəlişi ilə alt-üst olmuşdu. Respublikamızda güclü hakimiyyət, nizami ordu formalaşırdı. Daxili və xarici düşmənlərə zərbə vurulur, həm də böyük-böyük işlər görülürdü. 1994-cü il may ayında cəbhədə ermənilərlə atəşkəs elan olunmuş, sentyabrın 20-də isə heç kəsin ağlına gətirə bilmədiyi “Əsrin müqaviləsi” imzalanmışdı. Yeni iqtisadi siyasətə keçidlə bağlı 1995-ci ilin noyabr ayında müstəqil Azərbaycan Respublikasının ilk Konstitusiyası da gerçəkliyə çevrildi. Xoş günlərimizin sayı günbəgün artdı. Ulu öndərimiz tərəfindən müstəqil qurumların daxili bayram günlərinin keçirilməsi barədə fərmanlar imzalandı. İllər ötdükcə respublikamız regionda aparıcı dövlətə və söz sahibinə çevrildi. Uzun illərdən bəri müstəqqilliyini arzuladığımız Azərbaycan dövləti Avropa Şurasının üzvü oldu. Bu gün bayraqlar arasında bayrağımızı görməyimiz, Azərbaycan neftinin dünya bazarına çıxarılması bizim hər birimizə qürur verir. Mən 1993-cü ilin 15 iyunundan bu günə kimi orta yaşlı nəsillə birlikdə yaşadığım çox ağır, lakin qürurverici günlərimizin bir qismini xatırlatmağı özümə borc bildim. Qoy, 1993-cü ilin 15 iyununa qədər olan ağır, faciəli günləri bir də yaşamaq xalqımıza nəsib olmasın.

Ulu öndərimizin müstəqillik illərində böyük xidmətlərini saymaqla qurtarmaz, onlardan biri də demokratik dəyərlərə və prinsiplərə uyğun ilk milli Konstitusiyamızın onun hakimiyyəti illərində hazırlanaraq, 12 noyabr 1995-ci ildə ümumxalq səsverməsi yolu ilə qəbul edilməsi olmuşdur. Bununla da Azərbaycanda demokratik quruluşun və hüquqi dövlətin təməli qoyulmuşdur. Bu da insan hüquq və azadlıqlarının qorunması sahəsində yeni qanunların qəbul edilməsinə, hüquqi islahatların genişlənməsinə böyük təkan verirdi. Az bir zamanda ölkədə beynəlxalq standartlara uyğun qanunlar qəbul olundu, dövrün tələblərinə uyğun “Konstitusiya Məhkəməsi haqqında”, “Prokurorluq haqqında”, “Məhkəmələr və hakimlər haqqında”, “Polis haqqında” qanunlar, Azərbaycan Respublikasının Ailə, Mülki, Mülki-Prosessual, Cinayət və Cinayət-Prosessual məcəllələri, həmçinin digər məcəllələr və qanunlar qəbul edildi Azərbaycanda çoxpilləli məhkəmə sistemi yaradıldı. O cümlədən, Azərbaycan xalqının hüquqi təminatını yaxşılaşdırmaq üçün islahatlar davam etdirilərək nazirlik və komitələrin tərkibində yeni istintaq idarələri və şöbələrinin yaradılmasına başlanıldı. Onun “Azərbaycan Respublikası CPM-nin təsdiq edilməsi, qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüqüqi tənzimləmə məsələləri haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun və həmin qanunla təsdiq edilmiş Azərbaycan Respublikası CPM-nin tətbiq edilməsi barədə 25 avqust 2000-ci il tarixli fərmanı ilə Azərbaycan Respublikası CM-nin 196, 289, 303, 305 və 306-cı maddələrində nəzərdə tutulmuş cinayətlərin ibtidai araşdırmasının aparılması Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyinə həvalə olunmuş və bu fərmana uyğun olaraq ədliyyə nazirinin 15 noyabr 2000-ci il tarixli, 16-T nömrəli əmri ilə nazirliyin mərkəzi aparatında istintaq idarəsi yaradılmışdır, Həmin idarə hal-hazıradək fəaliyyətini müvəffəqiyyətlə davam etdirməkdə, xalqın pozulmuş hüquqlarının bərpasında önəmli rol oynamaqdadır.

Ulu öndərimizin zamanında çox böyük uzaqgörənliklə həyata keçirdiyi siyasi, iqtisadi və hüquqi islahatlar Azərbaycanın güclü demokratik, hüquqi, dünyəvi və unitar dövlətə çevrilməsində bu gün də köməyimizə gəlir. Azərbaycan dövləti, Azərbaycan xalqı var olduqca ulu öndərimiz Heydər Əliyev onun qəlbində yaşayacaqdır.

Zakir QAFAROV,

Ədliyyə Nazirliyi İstintaq

İdarəsinin rəisi, III dərəcəli

dövlət ədliyyə müşaviri

Xalq qəzeti.- 2013.- 10 may.- S. 12.