Torpaq, su...bir də insanın yaratmaq arzusu

5 İyun Su Təsərrüfatı və Meliorasiya İşçiləri Günüdür

Ağdaş rayonunun melioratorları da ənənəvi peşə bayramlarını xalqa xidmətin gərəkliyindən doğan öyünc və sevinc hissi ilə qeyd edirlər. Şirvanın düzən hissəsində dəmyə halda yabanı otlardan başqa heç nə hasilə gəlmədiyindən kənd adamları ürəkləri istəyən hər şeyi əkib-becərdiklərinə, qızmar çöllərdə bol məhsul yetişdirdiklərinə görə su təsərrüfatı işçilərinə borcludurlar.

Onlar bu minnətdarlıq duyğularını hər il peşə bayramı zamanı rayon ictimaiyyətinin səmimi təbriklərinə qoşaraq melioratorlara çatdırır, boz çölləri cənnətə döndərməyə imkan yaradan insanlara fəaliyyətlərində yeni uğurlar arzulayırlar.

Kür və Araz çayları arasında xam torpaqları əkinlərə çevirmək üçün babalarımız lap qədimdən müxtəlif səylər göstərsələr də, o dövrlərin primitiv üsulları yalnız kiçik arxlar çəkməyə yetərli olmuşdur. XX əsrin ikinci yarısından başlayaraq respublikamızda da iri texnikanın, müasir üsulların gücünə arxalanan meliorasiya sisteminin yaradılması bu geniş çöllərdə kənd təsərrüfatının inkişafında inqilab yaratmışdır.

Əsrlər boyu köçəri maldarların qışlaq yeri olmuş Ağdaş rayonunda da son 60 – 70 ildə melioratorların yaratdıqları sıx suvarma şəbəkəsi və torpaqların şordan yuyulması hesabına yüz min hektarlarla sahə əkin dövriyyəsinə daxil edilmiş, Şirvanın, Qarabağın və Şəkinin qovuşuğunda hərtərəfli inkişaf etmiş kənd təsərrüfatı rayonu formalaşmışdır.

Ağdaş rayonu melioratorlarının peşə bayramı münasibətilə keçirilən mərasimdə bu barədə geniş söhbət açıldı, ötən önilliklərdə ölkəmizdə yaradılmış meliorasiya və irriqasiya şəbəkəsinin dövlət müstəqilliyi illərində qorunub-saxlanması, genişləndirilməsi və müasirləşdirilməsi ilə bağlı ümummilli lider Heydər Əliyevin və Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdikləri irimiqyaslı, məqsədyönlü işlərin tarixi önəmi bir daha vurğulandı.

Ağdaş Suvarma Sistemləri İdarəsində də mövsümə ciddi hazırlıq işləri aparılmışdır. Qurğu və mexanizmlərdə cari və əsaslı təmir aparılmış, kanallar, arxlar lildən təmizlənmişdir. Sudan istifadə edənlərlə əlbir fəaliyyət istiqamətləri, maksumum su tələbatı dəqiqləşdirilmiş, əlavə ehtiyat tədbirləri müəyyənləşdirilmişdir.

İdarənin rəisi Rəsul Zamanov söhbətə ötənlərdən körpü salaraq dedi:

– Ağdaş rayonu ərazisində suvarma əkinçiliyinin kökü qədimlərə gedib çıxsa da, hələ çar Rusiyası dövründə suvarma kanalları çəkilməyə başlansa da, bu sahədə möhtəşəm işləri bizdən əvvəlki nəsil həyata keçirmişdir. Bizim üzərimizə isə müstəqil dövlətimizin qurucuları kimi meliorasiya sahəsində bu vaxtadək əldə edilmiş uğurları qoruyub saxlamaq və artırmaq vəzifəsi düşür. Suvarma əkinçiliyi çağdaş dünyada inkişafın əsas göstəricilərindən sayılır və ərzaq bolluğu yaratmağın da aparıcı yönüdür. Bu baxımdan Azərbaycan qabaqcıl meliorasiya ölkəsi olması ilə haqlı olaraq öyünür.

Təəssüf ki, müstəqilliyimizin ilk illərində bəzi naşı rəhbərlər, məsuliyyətsiz adamlar bu gerçəyi lazımınca anlaya bilməmiş, dağıdıcı proseslər bizim sahədən də yan ötməmişdi. Ümummilli lider Heydər Əliyevin o ağır günlərdə xalqın haqq səsinini cavablandıraraq respublika rəhbərliyinə qayıtdığı dövrdən başlayaraq meliorasiya və su təsərrüfatı sahəsinə ögey münasibətə də son qoyuldu, sahənin qorunması, dirçəldilməsi və yeni inkişafı dövlət himayəsinə götürüldü.

Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında ölkənin meliorasiya və su təsərrüfatı sistemi daha da inkişaf etdirilir, suvarma mədəniyyətinin qabaqcıl dünya səviyyəsinə qaldırılması üçün ardıcıl tədbirlər görülür. Bu böyük diqqətdən ruhlanan kollektivimiz respublikamızda kənd təsərrüfatının inkişafına öz payını vermək üçün səylə, təşəbbüskarlıqla çalışır.

Ötən il Ağdaş Suvarma Sistemləri İdarəsi 25219 hektar əkin sahəsində suvarma aparmışdır. Bunun 11778 hektarı taxıl, 718 hektarı bostan-tərəvəz, 8375 hektarı yem bitkiləri, 258 hektarı çoxillik bağ, 334 hektarı meşə zolağı, 114 hektarı çəltik, 3642 hektarı həyətyanı sahələrdir. Bu sahələrin suvarılması üçün mənbələrdən 191653 min kubmetr su götürülmüş, ayrıclardan 132515 min kubmetr su verilmişdir. 91421 min kubmetr su birbaşa sahənin üstünə verilmişdir. 25219 hektar əkin sahəsində 3,44 dəfə suvarma aparılmışdır. 1 hektar sahənin su təminatına 67,70 manat, suayrıclardan verilən hər 1000 kubmetr suya 13,14 manat xərc çəkilmişdir.

Ötən il 345 müxtəlif hidrotexniki qurğuda, 6 binada cari təmir işləri aparılmışdır. Türyançay sahil- mühafizə bəndində, 3 suvarma kanalında, idarə binasında, istehsalat bazasında əsaslı təmir işləri aparılmışdır. Türyançay hidroqovşağının aşağı byefinin bərpası başa çatdırılmış, sağsahil suvarma kanalının təmirinə başlanmışdır.

Əsas su mənbəyimiz olan Türyançay respublikamızın ən bulanıq sulu çaylarından biridir. Həmin suyun suvarma kanalları ilə əkin sahələrinə çatdırılması isə mütəmadi lildəntəmizləmə işləri tələb edir. Ötən il balansımızda olan 1538,1 kilometr uzunluğunda suvarma kanalının 639,1 kilometrlik hissəsi lildən təmizlənmişdir. Türyançayda daşqın və sel sularını maneəsiz axıtmaq üçün tədbirlər davam etdirilmiş, çay məcrasında buldozerlərlə 442 min kubmetr təmizləmə işləri aparılmış, 1001 kubmetr daş-beton işi görülmüşdür.

Kollektivimiz cari ilin 5 ayı ərzində 25227 hektar əkin sahəsinin vegetasiya suvarmasına başlamışdır. Bunun 10875 hektarı dənli bitkilər, 748 hektarı bostan- tərvəz, 8802 hektarı yem bitkiləri, 1032 hektarı çoxillik bitkilər, 3642 hektarı həyətyanı sahələr, 128 hektar çəltik sahələrdir. Bu sahələrin suvarılması üçün yanvar – may aylarında mənbələrdən 92053 min kubmetr su götürülərək, suayrıcılardan 65328 min kubmetr su verilmiş, üst-üstə 43059 hektar sahə suvarılmışdır.

İlin əvvəlindən 129 müxtəlif hidrotexniki qurğuda, 1 mexaniki dəstə binasında, 1140 metr uzunluğunda kanalda cari təmir işləri aparılmışdır. Mexanizmlər vasitəsilə 266,3 kilometr suvarma kanallarında lildəntəmizləmə işləri aparılmışdır. Daşqın və sel sularının maneəsiz axıdılması məqsədilə Türyançayda buldozerlərlə 165 min kubmetr çay məcrasının təmizlənməsi işləri, istehsalat bazasının həyətində abadlaşdırma işləri aparılmışdır. Solsahil suvarma kanalının təmiri, Türyançay hidroqovşağının qeksolitlərlə bərkidilməsi işlərinə başlanılmışdır.

İqtisadi qüdrəti gündən-günə artan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin meliorasiya və su təsərrüfatı sahəsinə artan diqqət və qayğısının nəticəsidir ki, son dövrlərdə idarənin maşın-traktor parkı yeniləşdirilmişdir. Hazırda idarəmizdə olan 4 Hunday R-170, 1 Hunday R-120, 1 New Holland, 1 E-4112, 1 Boreks-212 markalı ekskvator, 1 Shantui SD-22, 1 Shantui SD-16 markalı buldozer, 1 Mersedes-3028, 1 Kamaz-65115 markalı yük avtomobili, 1 Man markalı avtobetonqarışdırıcı, 1 Kamaz-65115 markalı avtokran, 2 UAZ-fermer tipli avtomobil və s. son illərdə dövlət büdcəsi hesabına Azərbaycan Meliorasiya və Su Təsərrüfatı ASC tərəfindən idarəmizə verilmişdir.

Bütün bunların müqabilində kollektivimiz kəndin yüksəlişi, ölkədə ərzaq bolluğu yaradılması işinə xidmətini artıracaqdır.

Rayonun əsas meliorasiya təsərrüfatlarından olan Pirəzə Mexaniki Suvarma İdarəsi Kür və Güryançay çaylarından elektrik və dizel nasos stansiyaları vasitəsilə 11 kəndin əkin sahələrinin suvarılmasına xidmət edir. Fermerlərin əkinlərinin və əhalinin həyətyanı sahələrinin kifayət qədər su ilə təmin edilməsi üçün təcrübəli kollektiv üzərinə düşən yükün öhdəsindən bacarıqla gəlir.

İdarənin rəisi İlham Əliyev bu mövsümdə uğurlu fəaliyyəti təmin etmək üçün aparılmış zəruri hazırlıqdan, qarşıda duran məsul işlərdən söz açaraq bildirdi:

– Ağdaşın ölkənin qabaqcıl kənd təsərrüfatı rayonlarından biri kimi tanınmasında biz melioratorların da layiqli payı olmuşdur. Bunu düşünmək üzərimizə düşən məsuliyyətin də ağırlığını dərindən anladır. Odur ki, əkinlərin suvarılmasında əsas ağırlığın düşdüyü yay aylarına hələ qışdan ciddi hazırlıq aparmışıq. İstifadəmizdə olan avadanlıq, mexanizm və qurğular vaxtında təmir edilib, saz hala gətirilib. Bu işdə kollektivimizə göstərdiyi köməyə görə Azərbaycan Meliorasiya və Su Təssərrüfatı ASC-nin rəhbərliyinə minnətdarlığımızı çatdırmaq istəyirəm.

İdarəmizin kollektivi ötən il ayrıc nöqtəsindən 58500 min kubmetr su götürərək 37530 hektar sahəyə 43875 min kubmetr su vermişdir. Xidmət ərazimizdəki əkin sahələri qədərincə suvarılmışdır. Şuvarma şəbəkəsini işlək vəziyyətdə saxlamaq üçün 2013-cü ildə cari təmir işlərinə 18592 manat, nasos stansiyaların saxlanmasına 1075375 manat vəsait xərclənmişdir. O, cümlədən elektrik enerjisi üçün 397200 manat, mexaniki avadanlığın cari təmiri üçün 133549 manat, neft məhsulları üçün 220730 manat, suvarma kanallarının lildən təmizlənməsi üçün 472943 manat vəsait sərf edilmişdir.

Ötən il əsaslı təmirə 155385 manat vəsait xərclənmişdir. O, cümlədən elektrik mühərriklərinə 20638 manat, dizel mühərriklərinə 17755 manat xərclənmişdir. Nasosların əsaslı təmirinə 27368 manat, idarənin həyətyanı sahəsinə asfalt örtüyü çəkilməsinə 28993 manat, Pirəzə-2 elektrik nasos stansiyasının əsaslı təmirinə 21514 manat vəsait sərf edilmişdir. İnvestisiya üzrə Kotavan və Xınaxlı kəndlərinin əkin sahələrini suvarma suyu ilə təmin etmək üçün ikipilləli nasos stansiyasının qurulmasına 291 min manat, üçaqreqatlı Qarxun elektrik nasos stansiyasının əsaslı təmirinə 116400 manat vəsait xərclənmişdir.

Bu ilin 5 ayı ərzində əkin sahələrinin suvarılması üçün mənbədən 51011, ayrıcdan 23447 min kubmetr su götürülmüş, 14918 haektar sahə suvarılmışdır. Podrat təşkilatlarının bu müddətdə suvarma kanallarını lildən təmizləməsinə 92741 manat vəsait ödənilmişdir. Nasos stansiyalarının cari təmirinə 5 ayda 4843 manat, hidrotexniki qurğulara 8262 manat, boru kəmərlərinə 7800 manat vəsait xərclənmişdir. Hazırda 1 və 2 nömrəli material anbarının və emalatxana binasının əsaslı təmiri davam edir.

İlin əvvəlindən Abad kəndində Nap-təzə, Eymur kəndində Nap-36, Ağzıbir kəndində Balay-yeri nasos stansiyalarında və s. cari təmir işləri görülmüşdür. Kotavan və Xınaxlı ikipilləli nasos stansiyasının tikintisi davam edir. Bütün bunlar əkinləri vaxtında bol su ilə təmin etməyimizə imkan yaradır. Sudan istifadə birliklərinin təklif və mülahizələrinin öyrənilməsi də fasiləsiz, intensiv və səmərəli işə kömək edir.

Melioratorların peşə bayramının suvarmada məsul mərhələ sayılan yayın əvvəlinə düşməsi bizi yeni mövsümdə ciddi fəaliyyətə səsləyir, mütəşəkkil işə səfərbər edir. Yazın əvvəlindan kənd əməkçilərinin, necə deyərlər, alın təri ilə cücərtdiyi, bitirdiyi bitkiləri bol su ilə cana gətirib barlandırmaq üçün isti aylarda onlarla bir yerdə olacaq, ölkəmizin ərzaq təhlükəsizliyi proqramının gerçəkləşdirilməsinə töhfəmizi artıracağıq.

Ziyəddin SULTANOV

Xalq qəzeti.- 2014.- 5 iyun.- S.6.