Arzuolunan qonaqlar turistlər

Turistlər erkən yazda uzaq ellərdən uçub gələn qaranquşlara bənzəyirlər. Baharın bu “ağ fraklı” müjdəçiləri yalnız abad kəndlərdə, saf, həlim təbiətli, xeyirxah adamların yaşadıqları binaların eyvanlarında yuva qururlar. Turistlər də belədir, onlar da abad ölkələrə, qayğı, xoş rəftar gördükləri ellərə üz tuturlar.

Yer kürəsində hər il 1 milyard insan, yəni planetimizin hər 6 sakinindən biri yaxın və uzaq ölkələrə turist qismində səfər edir. Nə yaxşı ki, Azərbaycana təşrif buyuran turistlərin sayı ilbəil sürətlə artır. Bu, ilk növbədə, ona dəlalət edir ki, ölkəmizdə həm gəzməli-görməli yerlər çoxdur, həm də əmin-amanlıqdır. Tariximiz də zəngindir, mədəniyyətimiz də! Müstəqil dövlətimiz vətəndaşı kimi, turistinin də təhlükəsizliyini təmin etməyi bacarır!

Azərbaycanda dövlət səviyyəsində turizmin sürətli və hərtərəfli inkişafına diqqət və qayğı barədə çox misallar çəkmək olar. Bu sahədə dövlət proqramı qəbul olunub, mühüm sənədin icrası ilə əlaqədar olaraq ölkəmizdə hər il yeni, abad yollar çəkilir, bir-birindən gözəl, yaraşıqlı parklar salınır, hər cür şəraiti olan mehmanxanalar ucaldılır, turistlərlə işləməyi bacaran peşəkar kadrlar yetişdirilir. 2006-cı ildə Turizm İnstitutunun yaradılaraq uğurla fəaliyyətə başlaması təqdirəlayiq hadisədir. Bundan əvvəl isə turizmin təşkili ilə bağlı struktur dəyişikliyi baş vermiş, bu sahə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə həvalə edilmişdi ki, bunun turizmin inkişafı ilə yanaşı, mədəniyyətimizin təbliği üçün də faydalı olduğunu zaman təsdiq etdi.

Prezident İlham Əliyev 2011-ci ili Azərbaycanda “Turizm ili” elan etdi. Buna qədər ölkəmizdə turizmin sürətli və davamlı inkişafı üçün həm hüquqi, həm də sosial-iqtisadi baza, o cümlədən müvafiq infrastruktur yaradılmışdı. Məhz bu dönəmdən Azərbaycanda turizmin inkişafı keyfiyyətcə yeni mərhələyə qədəm qoydu. Ölkəmiz bölgədə yeni turizm mərkəzi kimi tanınmağa başladı. Bəli, cəmi bir neçə il əvvəl qardaş Türkiyənin, digər böyük turist ölkələrinin təcrübəsindən faydalanmağa çalışan Azərbaycan hazırda dünyanın ən müasir turizm infrastrukturuna malik, sivil turist ölkələrindən biri sayılır. Bu sürətli inkişafı görməmək, buna sevinməmək olmaz!

Azərbaycan artıq 13 ildir ki, Ümumdünya Turizm Təşkilatının (ÜTT) üzvüdür. Ölkəmiz beynəlxalq turizm bazarına uğurla inteqrasiya olunaraq, ÜTT-nin xətti ilə keçirilən bir çox nüfuzlu beynəlxalq sərgilərdə zəngin pavilyonlarla iştirak edir. Azərbaycan onlarca xarici ölkə ilə turizmlə bağlı dövlətlərarası müqavilələr imzalayıb. Əcnəbi iş adamları böyük həvəslə ölkəmizdə bu sahəyə iri sərmayələr yatırırlar. Dünyanın turizm sahəsində ən məşhur şirkətləri indi Azərbaycanda hotel, mehmanxana və yüksək xidmət şəbəkələri ilə təmsil olunurlar.

Azərbaycan dövlətinin turizm sənayesinin inkişafına xüsusi diqqət və qayğı göstərməsi səbəbsiz deyil. Bəllidir ki, turizmin əhalinin məşgulluğunun yüksəlməsində böyük faydası var. Sivil millətlər, onların hökumətləri turistləri öz ölkələrinə mümkün qədər çox cəlb etməklə, hər şeydən əvvəl daha çox iş yerlərinin açılmasına çalışırlar. ABŞ-da bu ölkəyə gələn turistlərin hesabına hər il 8 milyon insan özünə iş yeri tapa bilir. Turizmlə dolayısı bağlılığı olan sahələr də var ki, turizm həmin sahələrin də inkişafına müsbət təsir göstərir.

Bir sözlə, turistlər hər yerdə arzuolunan qonaqlardır. Turizm sektorunun sürətli inkişafı, təbii ki, Azərbaycanda da yeni iş yerlərinin açılmasına səbəb olur, ölkə büdcəsinə bu sahədən hər il xeyli vəsait daxil olur. Turizm həm də xalqımızın tarixini, mədəniyyətini tanıtdırır. Beləcə, Azərbaycan həqiqətləri bütün dünyaya yayılır, dostlarımız artır, Azərbaycanın haqq işinə səs verənlərin sıraları sıxlaşır.

Təxminən bir ay əvvəlin söhbətidir. Daha dəqiq desəm, bu ilin 2-3 oktyabrında paytaxtımızda Dördüncü Bakı Humanitar Forumu keçirilirdi. Bu mötəbər tədbirə dünyanın ən müxtəlif ölkələrindən görkəmli dövlət və mədəniyyət xadimləri, nüfuzlu alimlər təşrif buyurmuşdular. Onların bir çoxu ilə görüşüb “Xalq qəzeti” üçün forum barədə rəy və mülahizələrini bildirmələrini xahiş edirdim. İnanın, onlar son illər Azərbaycanda baş verən sürətli sosial-iqtisadi tərrəqqi, mədəni intibah haqqında çox maraqlı və dəyərli fikirlər söyləyirdilər!

Forum çərçivəsində müsahibə aldığım hörmətli qonaqlardan biri də iqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı amerikalı Piter Daymond idi. Böyük alim forumla bağlı təəssüratlarını bölüşməklə yanaşı, Bakıda, İçərişəhərdə böyük zövqlə aparılan abadlıq-quruculuq işlərindən heyranlıqla danışdı: “Yaxşı ki, Azərbaycan dövlətinin lideri cənab İlham Əliyev ölkədə neft sektoru ilə yanaşı, qeyri-neft sektorunun, xüsusilə turizmin inkişafına böyük diqqət ayırır. Şərqlə Qərbin qovuşuğunda yerləşən Bakı artıq dünyanın turizm paytaxtına çevrilir”. Söhbət zamanı görkəmli alimin Fransa ədəbiyyatına dərin maraq göstərdiyini hiss edib böyük fransız ədibi Aleksandr Dümanın 1858-ci ildə Azərbaycanı ziyarət etdiyini, Bakıda, İçərişəhərdə olduğunu söylədim. Sonra alimə dedim ki, İkinci Dünya müharibəsi illərində Fransada faşizm əleyhinə müqavimət hərəkatının lideri Şarl de Qoll bizim həmin an söhbət etdiyimiz “Four season”mehmanxanasından bir neçə yüz metr aralıda, Neftçilər prospektindəki evlərin birində bir neçə həftə yaşayıb. XX əsr Fransa tarixinin bu görkəmli siyasətçisi 1943-cü ildə Stalin, Ruzvelt və Çörçilin iştirakı ilə keçirilən Tehran konfransına məhz Bakıdan yola düşmüşdü. Hörmətli qonağa azərbaycanlı partizan Əhmədiyyə Cəbrayılovun İkinci dünya müharibəsi illərində Fransada faşistlərə qarşı ağır döyüşlərdə göstərdiyi qeyri-adi şücaətlər, həmin qanlı müharibədən 55 il ötəndən sonra isə onun oğlu, polis mayoru, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Mikayıl Cəbrayılovun Qarabağı erməni işğalçılarından müdafiə edərkən qəhrəmancasına şəhid olması barədə də məlumat verdim.

...Builki yayın qızmar günlərinin birində 1970-ci illərin sonlarında M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsində bir qrupda oxuduğum, hazırda Kişinyov Dövlət Universitetinin professoru olan Serafim İsak ATƏT-in xətti ilə “Qafqazda azad media və vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı perspektivləri” mövzusunda konfransda iştirak etmək üçün Bakıya gəlmişdi. Tədbir başa çatanda tələbə dostum iki gün boş vaxtının qaldığını söylədi. Serafimin müxtəlif yerləri gəzməyə xüsusi həvəsi olduğunu bildiyim üçün onu doğulub boya-başa çatdığım Quba rayonuna apardım. Qəçrəşin bənzərsiz meşələri, Xınalığın uca, sərt dağları, ata-baba yurdlarına sədaqətli insanları qonağı çox təsirləndirmişdi.

Qubaya gəlişimizin ertəsi günü yolumuzu məşhur Təngə dərəsinə saldıq. Bura bir başqa aləmdir! Təngə dərəsinin qeyri-adi gözəlliklərini bir vaxtlar Qafqazda sürgün həyatı yaşayan rus yazıçısı, məşhur dekabrist Bestujev-Marlinski də təsvir edib. Həqiqətən, gördüyümüz mənzərə bizi vəcdə gətirmişdi. Nəhəng, azman qayaların dibindən keçən, iki maşının güclə sığışdığı dar yoldan 30-40 metr aşağıda dağ çayının suları iri sal daşlara çırpılaraq hay-haray sala-sala axırdı. Suyun səsini qayalardan qopan əks-sədalardan ayırmaq olmurdu. Dərə olduqca cazibədar olsa da, hər ikimiz oranı tez keçib qarşıdakı dağın yamacına çatmaq arzusunda idik. Oradan, həmin yamacdan bir xeyli Təngə dərəsini seyr edib bu yerlərdə beynəlxalq səviyyəli turizm obyektlərinin təşkilinin vacibliyi, bütövlükdə, bu sahənin artıq Azərbaycana gətirdiyi faydalar barədə fikirlərimizi bölüşürdük. Moldovalı professor Azərbaycanın bütün sahələrdə, o cümlədən turizmdəki uğurlarına çox sevindiyini və bu uğurların, ilk növbədə, ən yüksək dövlət və icra strukturları səviyyələrində səriştəli idarəçiliyin nəticəsi olduğunu dedi.

Həmin gün Təngə dərəsində çoxlu turist ailələri vardı. Onların bir hissəsi burada yol kənarında ucaldılmış hotellərdə, başqa bir hissəsi isə Təngə dərəsinə yaxın olan Səbətlər, Afurca, Qam-Qam və başqa kəndlərdə ev kirayələyib istirahət edirdilər. Turistlər arasında əcnəbi qonaqlar da, kənd cavanları da tez-tez gözə dəyirdilər. Kimi turistlərə Afurca şəlaləsini, qonşu dağ kəndlərini seyr etmək üçün “vezdexodu”nu - “Nivası”nı, kimi də atını tərifləyib onun xidmətindən yararlanmağı təklif edirdi. Meyvə-tərəvəz, ağartı məhsulları satanlar da vardı. Bu saf, təmiz nemətləri alaraq dadanlar da razı qalırdı, məhsulunu satıb evinə pul aparanlar da! Səbətlər kəndindən olan Nəbi kişi isə dedi ki, turistlərin gəlişi yerli əhalinin həm güzəranına təsir göstərir, həm də şəhərlə kənd arasında mənəvi tellər güclənir. O hesab edir ki, kənd gənclərinin şəhər mədəniyyəti ilə yaxından tanış olmaları, özlərinə yeni dostlar qazanmaları maddi qazanc əldə etməkdən heç də az əhəmiyyətli deyil.

Hörmətli oxucu! Bu yazını başlayanda təsadüfən turistləri qaranquşlara bənzətmədim. Qaranquşlarla bağlı yaddaşımda həkk olunan başqa bir əziz xatirəm də var. Yadımdadır, 1988-ci ilin apreli idi. Hazırda erməni işğalı altında olan Cəbrayıl rayonu ərazisində, Qumlaq kəndi yaxınlığında Araz çayı üzərində ucaldılmış XI-XIII əsrlərin yadigarları olan məşhur Xudafərin körpülərini böyük yazıçımız Fərman Kərimzadə ilə birlikdə ziyarət edirdik. Birdən diqqətimizi çayın üzərindən saysız-hesabsız qaranquşların uçması cəlb etdi. Qaranquşlar Arazın o tayından – Vətənin güneyindən bu tayına – Vətənin quzeyinə uçurdular. Orada bir ağsaqqal bizə nəql etdi ki, Qarabağda həyəcanlı hadisələr başlayandan qaranquşlar bu yerlərə əvvəlki illərdə olduğundan daha çox uçub gəlirlər. Rəhmətlik Fərman Kərimzadə öz yazıçı təxəyyülü ilə söylədi ki, görünür, qaranquşlar ermənilərlə savaşda azəri türkləri ilə həmrəy olduqlarını nümayiş etdirirlər. Bu mənzərəni doyunca seyr etdik. Qaranquşlar səmadan aşağıya, Arazın kənarına enərək su içir, sonra Qarabağa, oradan da yəqin ki, Milə, Muğana, Şirvana uçub yayılırdılar.

İndi qaranquşlar o yerlərə daha uçmurlar. Ucaboy, iri cüssəli Fərman Kərimzadənin isə kövrək ürəyi o dövrün ədalətsiz hadisələrinə dözmədi. Qəddar erməni işğalçıları olan yerlərə qaranquşlar heç uçarmı? Amma bu yerlərin, bu qədim və əzəli türk torpaqlarının əsl sahibləri dönəndə qaranquşlar da yenidən uçub gələcəklər. Buna tamamilə əminəm. O zaman ana təbiətin üzü də, ruhu da bir daha güləcək. Arazın suları sevinəcək, yenə də doğma türk ləhcəsində öz əbədiyyət nəğmələrini oxuyacaq. Azərbaycana gələn turistlər isə başqa tarixi yerlərlə bərabər, qədim Xudafərin körpülərini də, bənzərsiz Şuşanı da ziyarət edə biləcəklər!

Məsaim ABDULLAYEV,

“Xalq qəzeti”

Məqalə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Azərbaycanda milli turizmin inkişafına həsr olunmuş yazı müsabiqəsinə təqdim edilir.

Xalq qəzeti.- 2014.- 8 noyabr.- S.5.