Əsas məqsəd Azərbaycanın
milli maraqlarını qorumaqdır
Müsahibimiz Avropa Birliyi Şərq Tərəfdaşlığı
Proqramının
Vətəndaş Cəmiyyəti Forumunun
həmsədri,
iqtisadçı alim Vüqar Bayramovdur
Bu gün Azərbaycan ilə Avropa İttifaqı (Aİ) arasında əldə edilmiş müxtəlif razılaşmalar və proqramlar çərçivəsində iki tərəfin maraqlarına uyğun səmərəlilik və bərabərlik prinsiplərinə əsaslanan normal iqtisadi əlaqələr formalaşmaqdadır. Əgər Aİ ölkəmizin iqtisadi, sosial inkişafına və dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyasına dəstək olursa, Azərbaycan da Aİ-nin enerji təhlükəsizliyinə töhfəsini verməkdədir.
Avropa İttifaqı ilə münasibətlərin
hüquqi əsası 22 aprel
1996-cı ildə Lüksemburq şəhərində
imzalanmış Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq
Sazişi (TƏS) ilə qoyulub.
Növbəti 3 il müddətində bu saziş üzv
dövlətlər tərəfindən ratifikasiya
edildi və 1 iyul
1999-cu ildə rəsmi olaraq qüvvəyə
mindi. TƏS-in imzalanmasında məqsəd
ölkəmizin Aİ ilə münasibətlərinin dərinləşdirilməsi
və Azərbaycanda qanunvericiliyin Avropa standartlarına
uyğunlaşdırılması idi. Təbii
ki, saziş həyatın
bütün sahələrini, o cümlədən iqtisadi
sahəni əhatə edirdi.
Aİ
Şurasının 14 iyun 2004-cü il tarixli qərarı ilə
Azərbaycan Avropa Qonşuluq
Siyasətinə (AQS) daxil edildi.
Bu addım ölkəmizin Avropaya
inteqrasiyasının sürətləndirilməsində mühüm hadisə oldu.
Nəticədə Azərbaycan islahatları
sürətləndirməklə vətəndaş, əmtəə,
xidmət və kapitalın azad hərəkətini
təmin etmək üçün inteqrasiya və liberalizasiya
proseslərində iştirak etmək, üzv ölkələrlə güzəştli
ticarət əlaqələri, açıq bazar,
miqrasiya, investisiyanın stimullaşdırılması,
yeni maliyyə mənbələrinə
çıxış, Ümumdünya
Ticarət Təşkilatına (ÜTT) üzvlük
prosesinin dəstəklənməsi kimi bir sıra
üstünlüklər əldə etdi.
Azərbaycan
Prezidenti cənab İlham
Əliyev 2009-cu ilin may
ayında Şərq Tərəfdaşlığı
Proqramının təsis edildiyi Praqa Sammitində Avropa Birliyi (AB) ilə birgə anlaşmanı imzalayaraq ölkəmizin Vətəndaş Cəmiyyəti
Forumunun formalaşmasında
iştirakını təsdiq etdi. Həmin bəyannamənin ölkə
başçısı tərəfindən imzalanması Azərbaycanda
bu foruma ciddi önəm verildiyini
və ölkəmizin sözügedən qurumla
birbaşa əməkdaşlıqda
maraqlı olduğunu göstərir. Praqada imzalanan anlaşmaya əsasən
forumun əsas dörd
məqsədi göstərilmişdir: vətəndaş cəmiyyətinin
Şərq Tərəfdaşlığına cəlb
olunması, Şərq Tərəfdaşlığına daxil olan 6 ölkədə vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları
(VCT) arasında əməkdaşlığın qurulması,
vətəndaş cəmiyyətinin hökumətlə dialoqu, AB və 6 tərəfdaş ölkədən
olan VCT-lər arasında əməkdaşlıq.
2013-cü ilin noyabrında keçirilən Vilnüs Samitində gənc azərbaycanlı
alim Vüqar Bayramov Şərq Tərəfdaşılığı
Proqramı Vətəndaş Cəmiyyəti Forumunun
həmsədri seçildi. Bu faktın özü Azərbaycana
göstərilən yüksək etimad kimi qiymətləndirilməlidir. Onu da deyək ki, həmsədr seçkisində bütün
Şərq Tərəfdaşılığı ölkələri,
eləcə də Avropa Birliyinə üzv ölkələr azərbaycanlı
namizədi dəstəklədilər. Bunu
həm də Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti
institutlarının inkişaf göstəricisi
kimi qiymətləndirmək
lazımdır. Artıq Azərbaycanın vətəndaş cəmiyyətləri
institutları Avropanın
aparıcı qurumlarına rəhbərlik edirlər. Bu isə təbii ki,
sözügedən sektorda inkişafdan
xəbər verir. Bəs ötən bir ildə Vətəndaş Cəmiyyəti Forumunun fəaliyyətini
necə qiymətləndirmək olar? Forumun həmsədri iqtisad
elmləri namizədi Vüqar Bayramov dedi:
- Avropa
Birliyi Şərq Tərəfdaşılığı
Proqramının Vətəndaş Cəmiyyəti Forumu Avropanın vətəndaş cəmiyyəti
sferasında əsas qurumlarından biridir.
Təbii ki, bu qurumun fəaliyyəti zamanı ölkəmizin
maraqlarının qorunması və Azərbaycan həqiqətlərinin
doğru və qərəzsiz şəkildə
təqdim edilməsi olduqca vacibdir.
Qeyd edim ki, 2014-cü ildə ölkəmizə
qarşı bir neçə dəfə qərəzli
münasibət müşahidə edildi. Məhz bu quruma
həmsədrliyim müəyyən mənada həmin qərəzli
addımların qarşısının alınmasına
kömək etdi.
Əvvəla, Belçikanın Brüssel
şəhərində fəaliyyət göstərən katiblik tərəfindən ötən ilin avqust ayının əvvəllərində
Azərbaycan Milli Platformasının
iştirakı və razılığı olmadan
“Azərbaycanda siyasi məhbuslar” adlı qondarma broşüra
hazırlanmışdı və ölkəmizdə guya 100 “siyasi” məhbusun olduğu bildirilmişdi.
Həmin sənəd forumun internet səhifəsində
yerləşdiriləndən dərhal sonra
öz imkanlarımdan istifadə edərək
onun yayılmasının
qarşısını almağa
çalışdım. Bununla da, Azərbaycanla bağlı qondarma
broşüranın internet səhifəsindən
götürülməsinə nail oldum. Onu da deyim ki, Azərbaycan Milli Platforma üzvlərinin
əksəriyyətinin dəstəyi ilə bu
barədə bəyanat qəbul edildi və
həmin bəyanatda forum tərəfindən
gələcəkdə Azərbaycanla
bağlı hazırlanacaq bütün
sənədlərin Milli Platforma
ilə razılaşdırılmasının vacibliyi vurğulandı.
Digər
tərəfdən, bir sıra beynəlxalq
qurumların ölkəmizlə
bağlı hazırlanmaqda olan və Azərbaycanın
milli maraqlarına xələl gətirən
bir sıra qərəzli bəyanat mətnlərinin
qəbul edilməsinin qarşısını ala
bildik. Aydın məsələdir
ki, qərəzli bəyanatların qarşısının
alınması ölkəmizlə bağlı həqiqətlərin
xaricdə daha geniş
yayılmasına və Azərbaycan haqqında doğru
rəyin formalaşdırılmasına yardım edir. 2014-cü ildə Vətəndaş Cəmiyyəti
Forumunda iştirak üçün
keçirilən seçkilər nəticəsində Milli Platformanın tərkibinin müsbət mənada
dəyişilməsinə də nail olduq. Nəticədə Azərbaycan Həmkarlar
İttifaqı Konfederasiyası, Beynəlxalq Avrasiya
Mətbuat Klubu, Qadın Konsensus
Mərkəzi, Azərbaycan Səhiyyə Əlaqələri Mərkəzi
kimi bir sıra
aparıcı təşkilatlar forumun
işində fəal iştirak hüququ əldə etdi. Bu isə Milli Platformada konstruktiv mövqeyi olan və milli maraqları qoruyan təşkilatların
sayının xeyli dərəcədə artmasına
gətirib çıxartdı.
– Vüqar müəllim, bir sıra ermənipərəst qurumlar artıq neçə ildir ki, qondarma “Dağlıq Qarabaq Respublikası”nın beynəlxalq forumlarda iştirakına çalışırlar...
– Çox vacib bir məqama toxundunuz. Azərbaycanın ayrılmaz tərkib
hissəsi olan Dağlıq Qarabağda yerləşən “Helsinki Təşəbbüsü-92”
adlandırılan qondarma
təşkilat 2014-cü ilin
noyabrında Gürcüstanda
təşkil edilən
forumda müstəqil şəkildə iştirak
üçün müraciət
etmişdir. Forumun İdarə
Heyətinin bir sıra üzvlərinin cəhdlərinə baxmayaraq,
həmin təşkilatın
ərizəsi rədd
edildi və onun forumda iştirakına
imkan verilmədi.
Bununla da ermənilərin daha bir məkirli
siyasətinin qarşısı
alındı. Qeyd edim
ki, Milli Platforma ötən ilin avqust ayında
erməni separatçılarının
Azərbaycan Respublikası
Sılahlı Qüvvələrinin
mövqelərinə xaincəsinə
hucumunu pisləyən
bəyanat qəbul etdi və həmin
sənəd Azərbaycan
və ingilis dillərində yayımlandı.
Sənəddə qeyd
edilirdi ki, son günlər Azərbacan ərazisinin 20 faizini işğal etmiş Ermənistan Respublikasının
Silhalı Qüvvələri
tərəfindən atəşkəs
rejiminin pozulması, Azərbaycan Respublikası
Sılahlı Qüvvələrinin
mövqelərinə bir
neçə istiqamətdə
hücumların edilməsi
rəsmi Yerevanın Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq
Qarabağ münaqişəsinin
sülh yolu ilə həlli səylərinə əngəl
olmaq məqsədini və niyyətini bir daha nümayiş
etdirir.
Bəyanatın müəllifləri
beynəlxalq təşkilatları
– BMT, Avropa Birliyi, Avropa Şurası,
ATƏT, Avropa Parlamenti,
AŞPA, ATƏT PA-nı Ermənistanın
təcavüzkar siyasətə
son qoyması, müharibə
siyasətindən əl
çəkməsi, dinc
nizamlama prinsiplərinə
sadiq qalması üçün
rəsmi Yerevana qarşı sanksiyalar məsələsini müzakirə
etməyə çağırmışlar.
Milli Platforma olaraq biz ikili standartlar siyasətinin arxa plana keçəcəyinə,
sağlam düşüncə
və ümumavropa təhlükəsizlik maraqlarının
ön plana çıxacağına, birliyin bütün çətinliklərə
baxmayaraq sülh siyastənə üstünlük
verəcəyinə inanırıq
və ümid edirik ki, beynəlxalq
təşkilatlar tərəfindən
Ukraynaya verilən dəstək tezliklə Azərbaycana da göstəriləcəkdir.
– Gürcüstanda forumun keçirilməsi məsələsinə
toxundunuz. Bildiyimiz kimi, həmin forumda Çexiya təşkilatı Azərbaycana
qarşı qərəzli
sərgi keçirməyə səy
göstərmişdir...
- Bu forumda baş
verənlər bizlər
üçün bir dərs və sınaq kimi də qiymətləndirilə
bilər. Batumi Forumunda baş verənlərə qısaca
olaraq yenə də münasibət bildirmək istərdim.
Çexiyanın “People in Need” təşkilatı Azərbaycan
əleyhinə həmin
forumda “side event” kimi qərəzli sərgi təşkil etmişdir. Qeyd edim ki, adətən
“side event” - proqrama daxil
olmayan aksiyalar, sərgilər keçirilirsə,
bu, bir ölkə
ilə deyil, bir neçə ölkə ilə bağlı olur. Son 6 ildə keçirilən
forumlarda ilk dəfə
idi ki, bir
ölkə ilə bağlı, kifayət qədər stendləri olan sərgi təşkil olunmuşdu.
Nəzərə alsaq ki, həmin sərginin təşkil olunması proqramda yox idi,
çünki bu, proqrama daxil olan bir hadisə
deyil. Ona görə də
sərginin keçirilməsi
ilə bağlı məlumatı forum başlayan
gün aldıq.
Bir gün öncə qeydiyyat başladı və qeydiyyatdan keçəndə
bizə forumun proqramı verilmədi. Hətta proqramı istəyəndə
bildirdilər ki, axşam email ünvanına
göndəriləcək. Forumun son proqramı bizə tədbir başlanandan bir gün öncə,
Batumi saatı ilə gecə 12-də göndərildi
və tədbir başlayan gün belə bir sərginin
təşkil olunması
haqda məlumat aldıq. “Sayd
event”lər İdarə
Heyətinin razılığı
tələb olunmadan təşkil edilir.
Bu baxımdan mən İdarə Heyətinin bütün iclaslarında
əvvəlcədən bildirmişdim
ki, əgər hər hansı bir “sayd event”lər təşkil olunursa, o, bir yox, bir neçə
ölkəyə həsr
edilsin və bununla bağlı iştirakçılara məlumat
verilsin.
Sərgi
ilə bağlı məlumat aldıqdan sonra mən digər həmsədrlə
söhbət etdim. Bu zaman bizim nümayəndə heyəti
ilə “People in Need” təşkilatı
üzvləri arasında
hər hansı qarşıdurma baş verməmişdi. Digər həmsədrə
bildirdim ki, bu sərginin keçirilməsi Azərbaycan
nümayəndə heyətinin
iştirakı üçün
problem yaradır. Çünki o, yalnız Azərbaycana həsr olunub, digər ölkələrlə
bağlı sərgi yoxdur. Bu isə
Azərbaycan nümayəndə
heyətinə diksriminativ
münasibətin olmasından
xəbər verir.
Problemi katibliklə
müzakirə etdik. Ancaq ümumi razılığa
gələ bilmədik.
Nəticədə sərgiyə ciddi
etirazımızı bildirdik
və ölkə əleyhinə olan bəyanatları rədd etdik.
Sərgidə iki
böyük yanlışlığa
yol verilmişdi: onlardan biri ölkə
rəhbərliyinin fotosunun
sərgidə nümayiş
etdirilməsi, digəri
isə həmin sərginin ancaq Azərbaycanla bağlı
olması idi. Bu iki böyük yanlışlıq hətta
həmin təşkilatın
erməniyönlü olub-olmamasını
müzakirə etmədən
belə deməyə əsas verirdi ki, ortada Azərbaycana qarşı qərəzli
mövqe var. Eyni zamanda, bu sərginin
təşkili ilə Vətəndaş Cəmiyyəti
Forumunun siyasiləşdirilməsinə
cəhdlər oldu. İstənilən məsələdə fərqli fikirlərin olması normaldır.
Amma onların əsaslandırılmasına
ehtiyac var. Çox təəssüf ki, bəzi hallarda hətta fərqli arqument gətirənlər
Azərbaycan nümayəndə
heyətinin deyil, həmin sərgini təşkil edənlərin
və bəyanatları
hazırlayanların tərəfində
olurlar. Başa düşmürəm, helikopterin vurulması ilə bağlı erməni tərəfinin bəyanatını necə
dəstəkləmək olar?
Erməni tərəfi helikopterin
vurulması ilə bağlı bəyanatında
Azərbaycanı birmənalı
şəkildə ittiham
edirsə, hətta təhqiredici fikirləri bəyanata salırsa, biz o
bəyanatın qəbul
edilməsinə gözmü
yummalıydıq? Məncə, milli məsələlərdə
fərqli münasibətlərin
olması arzuolunan hal deyil.
Batumi forumu həm də vətəndaş cəmiyyəti
üçün bir sınaq oldu. Vahid mövqe nümayiş etdirməyimiz imkan
verdi ki, Batumidə bu tip cəhdlərin
qarşısını alaq. Eyni zamanda, bu forumda
praktik olaraq Azərbaycanın
əleyhinə heç bir
bəyanat qəbul edilmədi. Hazırlanmış bəyanat
nəinki Azərbaycan, eyni zamanda,
Gürcüstan, Ukrayna,
Belarus, Avropa Birliyindən
olan nümayəndə heyətləri tərəfindən
rədd edildi.
– Təəssüf ki, Azərbaycana qərəzli münasibət göstərən insanlar həm ölkə daxilində, həm də xaricdə var. Bu baxımdan 2015-ci ildə fəaliyyətinizi necə quracaqsınız?
– Ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev dəfələrlə vurğulamışdır ki, Azərbaycan bir sıra məsələlərdə qərəzli münasibətlə rastlaşır. O qeyd edib ki, bütün çətinliklərə baxmayaraq Azərbaycan azadlıq, müstəqillik yolu ilə inamla irəliləyir və heç bir qüvvə ölkəni bu yoldan döndərə bilməz. Cənab Prezidentin söylədiyi kimi, qərəzli qüvvələrin olmasına baxmayaraq, Azərbaycanı xaricdə daha yaxşı təmsil etmək və ölkəmizə qarşı olan bütün məkrli addımlara vaxtında cavab vermək bir vətəndaş olaraq bizim üçün əsas prioritet olacaq. Bu baxımdan, 2015-ci ildə də ölkəmizin milli maraqlarının beynəlxalq arenada qorunması əsas məqsəd olaraq qalacaq.
Müsahibəni apardı:
Əlipənah BAYRAMOV
Xalq qəzeti.- 2015.- 18 yanvar.- S.5.