Elmlə poeziyanın vəhdəti

Hikmət Mahmud - 80

80 yaşın müdriklik zirvəsinə ucalan, elmi-ədəbi yaradıcılığının 50 illiyini yaşayan, qəlbi yazıb-yaratmaq həvəsi ilə döyünən alim-şair Hikmət İsmayıl oğlu Mahmudovun (Hikmət Mahmudun) yaradıcılıq taleyini, tərcümeyi–halını oxucularımızla birgə vərəqləmək istərdim. O, AMEA-nın Geologiya və Geofizika İnstitutunda şöbə rəhbəri, professordur. Hikmət Mahmudov ömrünün ən dəyərli illərini elmi axtarışlarda keçirmiş, bir sıra elmi nailiyyətlər əldə etmişdir.

Hikmət Mahmudov geokimya, vulkanologiya və ekologiya elmləri sahəsində tanınmış görkəmli alimlərdən biridir. Onun elmi uğurlarının dünya səviyyəsində əhəmiyyətli yer tutması bizdə haqlı fəxarət hissi doğurur. Professor Hikmət Mahmudov ilk dəfə olaraq dünya elm təcrübəsində vulkanik şüşələrdən suları və qazları alaraq onların kimyəvi tərkiblərini müəyyənləşdirmişdir. Bunun da geokimya elmində son dərəcə dəyərli olmasını bu sahənin mütəxəssisləri gözəl bilirlər.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Geologiya və Geofizika İnstitutunda 50 ilə yaxın fəaliyyət göstərən Hikmət Mahmudov həm də geologiya-mıneralogiya elmləri doktoru, professordur. O, 200-dən çox elmi əsərin, o cümlədən 15 elmi kitabın, 10 monoqrafıyanın, 5 dərsliyin, habelə 7 ixtiranın müəllifidir. Onun ekologiya sahəsində də bir çox əsərləri dərc olunmuşdur. Elmdəki xidmətlərinə görə “Tərəqqi” medalı ilə təltif edilib. O, 50 il ali məktəblərdə, o cümlədən Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetində, Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetində mühazırələr oxumuşdur. H.İ.Mahmudov hazırda Bakı Dövlət Universitetində öz pedaqoji fəaliyyətini davam etdirərək geokimya və ekologiya fənlərindən dərs deyir. Uzun illərdir ali məktəblərin müəllim və tələbə kollektivləri onun dərs kitablarından istifadə edirlər.

Hikmət Mahmudov 15 may 1936-cı ildə Azərbaycanın ecazkar bölgələrindən olan İsmayıllı rayonunun Mican kəndində müəllim ailəsində doğulub. Onun şəxsiyyəti, elmi və bədii yaradıcılığı barədə elm və söz əhli yüksək fikir söyləyib, layiqli dəyər veriblər.

Hikmət Mahmudov həm də görkəmli alim, vətəndaş şair, ləyaqətli ziyalı kimi ölkəmizdə və onun hüdudlarından kənarda tanınır və sevilir. O, 30 ilə yaxındır Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. Hikmət Mahmud imzasıyla 9 şeirlər kitabı, o cümlədən 11 poeması dərc olunub. 50-dən çox şeirinə tanınmış bəstəkarlarımız mahnılar bəstələyiblər. Şeirləri bir çox dillərə, o cümlədən türk, rus, alman, bolqar, gürcü, fars, ərəb və digər dillərə tərcümə edilib. Ədəbi tənqid onun poeziyasını yüksək dəyərləndirib. Bir çox ədəbi simalar və elm xadimləri, o cümlədən Bəxtiyar Vahabzadə, İlyas Əfəndiyev, Əli Vəliyev, Hüseyn Arif, Məmməd Araz, Famil Mehdi, Nəriman Həsənzadə, habelə böyük ədəbiyyatşünas alimlər - Əkrəm Cəfər, Pənah Xəlilov, Xalid Əlimirzəyev, görkəmli filosof alimlər-akademiklər - Firudin Köçərli, Fuad Qasımzadə, İsa Həbibbəyli və başqaları Hikmət Mahmud poeziyasına dəyərincə qiymət veriblər. O, “Qızıl qələm” və “Vətən” mükafatları laureatıdır. 2012-ci ildə “İlin vətənpərvər adamı” mükafatına, 2013-cü ildə “İlin alimi” adına, 2015-ci ildə fərdi Prezident təqaüdünə layiq görülmüşdür. Dövrü mətbuatda Hikmət Mahmudovun 150-yə qədər elmi-kütləvi məqaləsi, oçerkləri və publisistik əsərləri çap olunmuşdur.

Elə sənətkarlar var ki, onların haqqında danışmaq, poetik obrazını yığcam şəkildə ifadə etmək çox çətin olur. Yaradıcılıq taleyi XX əsrin ikinci yarısından üzübəri böyük bir zamanı əhatə edən şair Hikmət Mahmud da belələrindəndir. O, nigaran və narahat bir şair kimi ömrü yaşayır. Ən böyük nigarançılığı insan arzularının və diləklərinin qorunması, insan ruhunun və təbiətinin öz saflığını saxlamasıdır. H.Mahmud sözünün mayasındakı hikmətin sehri, ecazı təbiətdən gəlir.

Çaylar qayalardan incimiş kimi,

Düşüb dağ önündə açar dərdini.

Enəndə dərəyə, düzənliklərə

Lal axar, çöllərə verməz sirrini.

Nə gözəldir, dağ çayları qayalardan incik düşsə də dağların ətəklərində, düzənlikdə özünə həyan tapır. H.Mahmudun poetik lövhələri bəstəkarları həmişə cəzb edib, müğənniləri çağırıb. Çünki onun nəğmələrində həyat nəfəsi, yaşamağa çağırış var.

Professor Hikmət Mahmudov bir alim kimi yüzlərcə elmi əsərin müəllifi olsa da, bədii sözün əzablarını və iztirablarını əsl həyat şirinliyinin həbi kimi ruhuna çəkib. “Azərbaycanın elm və mədəniyyət xadimləri” seriyasından buraxılan “Hikmət Mahmudov” biblioqrafik göstəricisi zəngin bir ziyalı ömrünün bələdçisidir. Bu göstəricini vərəqlədikdə məndə belə bir təəssürat yarandı ki, ömrü boyu qələm bu insanın əlində olub, bütün həyatı araşdırmalarda, tədqiqatda, öyrəndiklərini cəmiyyətə qaytarmaq üçün yazmaqda-yaratmaqda keçib.

H.Mahmudun elmi ictimaiyyət arasında nüfuzu heç də ədəbiyyat aləmindəki nüfuzundan geri qalmır. Əqidəsi sözündə görünən sənətkardır, necə ki, elmi əməlində görünür.Hikmət Mahmudun ən böyük həyanı, ən böyük dayağı doğma yurdudur, vətənidir, xalqıdır. Onu böyüdüb ərsəyə gətirən və yetişdirən sevgili dilidir. Şair özünü təbiət və gözəllik vurğunu adlandırır, şeirlərində nəcib əxlaqi keyfiyyətləri-haqqı, ədaləti, düzlüyü, xeyirxahlığı, dostluğu, sadəliyi, səmimiliyi özünəməxsus şəkildə tərənnüm edir:

Hikmət Mahmud Azərbaycanı şeirlərində gözəllik diyarı kimi təsvir edir. “Vətən torpağının daşı da gözəldir”, deyir. Onun “Azərbaycanım” şeirində deyildiyi kimi:

Elə bil muzeydir doğma təbiət,

Onda min sərvət var, min bir səxavət.

Köksümdə çağlayan bu eşq-məhəbbət,

Sənin bir damlandır, ey gözüm, canım,

Balası olduğum Azərbaycanım.

Görkəmli alim, təcrübəli pedaqoq və sevimli şairimiz Hikmət Mahmudun 80 yaşı tamam olur. O, bu illər ərzində şərəfli bir ömür yolu keçmiş, olduqca dəyərli işlər görmüşdür. 2015- ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünə layiq görülmüşdür. Bu gün Hikmət müəllim öz yaşından xeyli cavan görünür və gənclik həvəsi ilə yazıb yaradır. Onu ürəkdən təbrik edir, həm elmi işlərində, həm də poeziya aləmində bu fədakar insana yeni-yeni yaradıcılıq sevincləri arzulayırıq.

Hətəm QULİYEV,

akademik

Xalq qəzeti.- 2016.- 14 may.- S.10.