Göyçənin dünənini və bugününü

əbədiləşdirən qələm sahibi

Eldar İsmayıl – 75

75 illik yubileyini qeyd etməyə hazırlaşdığımız şair, jurnalist, yazıçı, dramaturq, publisist Eldar İsmayılın çoxcəhətli yaradıcılığı uzun illərdən bəri söz sərraflarının maraq dairəsində olmuşdur. Bəxtiyar Vahabzadə, Hüseyn Arif, Yaşar Qarayev, Teymur Bünyadov, Nizami Cəfərov və bir çox başqaları onun bədii-sənədli əsərləri barədə dəyərli mülahizələr söyləmişlər. Mən ədəbiyyatşünas deyiləm, amma şeiri, ədəbiyyatı sevən bir oxucu kimi deyə bilərəm ki, Eldar İsmayıl yaradıcılığı aktual və müasirdir: onun həm poeziyasında, həm də nəsr və publisistika əsərlərində Vətəninin, xalqının, millətinin – bütün Türk dünyasının çırpınan ürəyi, bugünkü taleyi ümman kimi dalğalanır.

Eldar İsmayıl duyğusal şairdir. O, bədii sözün gücüylə, qüdrətiylə insanların qəlbində incə duyğular yaradaraq oxucusunun şüuruna təsir edir. Bu böyük ustalıqdır, əsl şeirin gücü və məziyyəti də bundadır. Eldar İsmayılın sehrli qələmindən doğulmuş “Ulu Göyçə, de yatanlar ayılsın” epik poeması bunun parlaq timsalıdır. Bir çox tədqiqatçılar onu ölməz şairimiz Şəhriyarın "Heydərbabaya salam"ıyla müqayisə edirlər. Bu əsərləri birləşdirən, onları bir-birinə bənzədən Şəhriyarın Heydərbaba, Eldar İsmayılın isə Göyçə nisgili, həsrəti və hər birinin xalqının, el-obasının poetik təfəkkürünün məhsulu olmasıdır. “Ulu Göyçə...” poeması Şəhriyar, Səməd Vurğun, Hüseyn Arif yaradıcılığı ilə bərabər, Göyçə ədəbi irsinin ənənəsindən qidalanmış, Misgin Abdal, Ağ Aşıq, Şair Məmmədhüseyn, Aşıq Alı, Dədə Ələsgər, Növrəs İman kimi bədii söz xiridarlarının məktəbindən qaynaqlanmış bədii yaradıcılıq nümunəsidir. Göyçədə doğulub boy atmış bir insan kimi deyə bilərəm: Eldar İsmayıla qədər heç kəs bu mahalın təbiətini, ədəbi mühitini, tanınmış dövlət, elm, mədəniyyət xadimlərini, ərənlərini, kəndlərini, oylaqlarını bu qədər dəqiqliklə öyrənərək belə yüksək bədiiliklə tərənnüm edə bilməmişdir.

Eldar İsmayılla tanışlığımızın ilk anlarından şairin öz yurduna- yuvasına, Vətəninə, türk dünyasına nə qədər bağlı bir insan olduğunu hiss etdim. Mənə bağışladığı kitablar içərisində “Ulu Göyçə, de yatanlar ayılsın” poemasını birnəfəsə oxudum, elə ilk sətirlərdən Göyçəyə yenidən səyahət etdim… Cığır-cığır, bələn-bələn o dağları, düzləri dolandım. Göyçə təbiətinin ətrini duydum, süsənli, sünbüllü dağların havasını uddum, diş göynədən büllur bulaqlarından su içdim, damlarda yuva quran qaranquşların sarıdimdik balalarını yemləməsini seyr etdim. Gəzə-gəzə doğma Göyçə ləhcəmizdə ağsaqqal və ağbirçəklərimizlə salamlaşıb görüşdüm, arabir şən, qayğısız uşaqların qəhqəhəylə oynadığı çilingağac, ənzəli, tirədöymə oynamaqlarına baxdım. Yolda-izdə ələk, xəlbir satan qaraçılarla rastlaşdım….

Doğma kəndim Kəsəməni, ruhu mahalı dolaşan insanları, o cümlədən ilk ədəbiyyat müəllimim, el-obasını sevən, uşaqlara Vətəninin tarixinə biganə qalmamağı aşılayan, ədəbiyyatını, şeiriyyətini öyrədən, yaddaşımdan heç vaxt silinməyən mərhum Qəşəm Aslanovu bir daha xatırladım:

Ulu Göyçə, Kəsəmən bir gül dağı,

“Qazax yurdu”, ”Koroğlunun bulağı”,

Bir el idi, əksilməzdi qonağı.

Min iz qoydu bu obanın hər oğlu,

Qəşəm Aslan, türklüyümün ər oğlu!..

Qonşu kəndlərin sevilən şairlərinin şeirlərini yada saldım:

Nərmanlıda neçə ustad aradım,

Bəhmən kimi sənətkara uğradım.

Misraları kəlmə-kəlmə daradım,

Xəstə şair Bayraməli söz aldı…

Hər kəlməsi el-obaya səs saldı!...

Poemada şair Eldar İsmayıl Qədim Göyçənin adət-ənənələrini, özünəməxsus mətbəxini, folklorunu, söz, sənət adamlarını, xadimlərini yada salaraq Göyçəni tərk etmişlərin yaddaşlarını təzələyir, yetişməkdə olan nəslə isə onları tanımağı, öyrənməyi tövsiyə edir.

Tanışlığımız, eləcə də dost-tanışların Eldar İsmayıl haqqında söylədikləri onu xeyirxah, ədalətin tərəfdarı olan, fitnə-fəsada dözməyən, bir şair-vətəndaş kimi tanıdır. Özü dediyi kimi:

Mən insaf yolçusu, mən haqq buyruğu,

Ürəyim mərhəmət, mürvət qoruğu...

Şərin-şamatanın dəmir yumruğu

Haqqı yenə bilməz mən olan yerdə.

Yaradıcılığında türkçülük ideyasına sadiq olan, Vətəninə, el-obasına, xalqına sevgisini tərənnüm edən və bu yoldan dönməyən şair elə dəyərlərin təməlində nəyin durduğunu gözəl ifadə edir:

Məni yanlış yola çəkə bilməzsən,

Həmişə el qəhri çəkən olmuşam.

Zəhmətsiz bir loxma dadmamışam mən,

Torpağa tər töküb əkən olmuşam.

Bu gun dünyada demokratiya adı altında aparılan ikili standartlar siyasəti hələ də işğal edilmiş torpaqlarımızın geri qaytarılmasına mane olur. Bu siyasətə qarşı münasibətini açıq bildirən şair qəzəblə üsyan edir:

Günahımız müsəlmanlıq, həm türklük,

Sünnü-şiə altda gedən bölüklük.

Dərdimiz çox, hər dərd bizə ağır yük,

Bu hesabı anlayan kim, qanan kim,

İnsan kimi ədaləti anan kim?!

Eldar İsmayılın canından əziz bildiyi Göyçəsinə, onun adi insanlarına sevgisi, məhəbbəti atəşli və sonsuzdur:

Ulu Göyçə, məlhəm olum yarana,

Canım qurban möhnət dağın yarana!

İnanma ki, Eldar bir də yarana,

Bir ömürü “Vətən” deyib əritdi,

Söz atını “millət” deyib səyritdi.

Bu gün qədim, ulu Göyçə yağı tapdağı altındadır. Bu gün Göyçənin üzünü görməmiş Göyçə soylu böyük bir nəsil yetişməkdədir. Onlar Göyçəni görməsələr də, E.İsmayılın "Ulu Göyçə..."sini oxuyandan sonra necə füsunkar, bənzərsiz bir məkana mənsub olduqlarını tam dolğunluğu ilə hiss edib başa düşəcəklər! Eldar İsmayıl "Ulu Göyçə…" poeması ilə özünə əbədi bir heykəl qoymuşdur!

Eldar İsmayıl 75 illik yubileyini yeni yaradıcılıq uğurları ilə qarşılayır. Şair ömrünün və yaradıcılığının müdriklik çağını yaşayır. O özünün dolğun, məhsuldar, zəngin yaradıclığı ilə onu tanıyanların, çoxsaylı oxucusunun məhəbbətini qazanmışdır.

Sevimli şairimizə, əziz dostum Eldar İsmayıla belə əlamətdar məqamda möhkəm cansağlığı, uzun ömür, yeni yaradıcılıq uğurları diləyirəm!

Ələddin Allahverdiyev,

professor, Moskva

Xalq qəzeti.- 2016.- 23 oktyabr.- S.7.