Azərbaycan beynəlxalq mədəni

tədbirlər mərkəzinə çevrilmişdir

Getdikcə qloballaşan dünyamızda günbəgün artan problemlər bu gün dövlətləri, xalqları ciddi narahat etməkdədir. Dünyanın sürətlə dəyişən hadisələrini qabaqcadan proqnozlaşdırmaq çox vaxt mümkün olmur. Milli, mədəni, ideoloji və dini ziddiyyətlərin gündən-günə artması ciddi kataklizmlərin yaranmasına gətirib çıxarır. İndi beynəlxalq miqyasda qarşısıalınmaz, dağıdıcı proseslər baş verir ki, bu da böyük fəlakətlər törədir.

Buna çoxsaylı misallar gətirmək olar. Əfqanıstanda, ərəb ölkələrində, elə MDB məkanında yaranan münaqişələr bunu sübut etmirmi? Bəs nə etməli, bu münaqişələrin qarşısını almağın yollarını necə tapmalı? Fikrimizcə, dünyada mütərəqqi model kimi qəbul olunan Azərbaycan multikulturalizmi bu problemlərin həllində ən səmərəli yoldur. Həmin münaqişələrin qarşısının alınması üçün dünyanın hər yerində tolerantlığın, mehriban birgəyaşayışın, qarşılıqlı anlaşmanın təbliği çox vacib məsələdir və Azərbaycan bunu artıq sübuta yetirmişdir.

Doğrudan da, bizim ölkədə multikultural dəyərlərə böyük qayğı və diqqətlə yanaşılır və tarixən formalaşan bu dəyərlərin qorunması, inkişafı və təbliği bu gün dövlət siyasətimizdə prioritetə çevrilmişdir. Prezidenti İlham Əliyev haqlı olaraq demişdir: “Azərbaycan əsrlər boyu dinlər, mədəniyyətlər və sivilizasiyaların bir araya gəldiyi məkan olmuşdur. Biz Şərq ilə Qərb arasında yalnız coğrafi körpü deyil, həm də mədəniyyət körpüsüyük”. Dövlət başçımız öz çıxışlarında dəfələrlə bildirib ki, Azərbaycan bu prinsiplərə həmişə sadiqdir və gələcəkdə də bu xəttə sadiq olaraq qalacaqdır. Təsadüfi deyil ki, Prezidentin təşəbbüsü ilə 2016-cı il Azərbaycanda “Multikulturalizm ili” elan olunmuşdur. Mahiyyət bundan ibarətdir ki, yaradılmış tolerantlıq mühiti, multikultural dəyərlərə qayğı bundan sonra da davam etdiriləcək, ölkəmizdə bu kurs daha da təkmilləşdiriləcək. Mövcud multikulturalizm modelinin dünyaya inteqrasiyası üçün həyata keçirilən tədbirlər daha fəal xarakter alacaq.

Bu gün Azərbaycan malik olduğu möhkəm mədəni ənənələr əsasında müasir dünyəvi dövlət quruculuğunun nümunəsi olmaqla yanaşı, sivilizasiyaları bir-birinə yaxınlaşdırmağa, qlobal miqyasda qarşılıqlı anlaşma atmosferi yaratmağa da öz töhfəsini verir.

Azərbaycanda keçirilən mədəniyyətlərarası dialoq forumları artıq ənənə şəklini almışdır. Bu forumlarda iştirak edən müxtəlif ölkələrin nümayəndələri, ədəbiyyat və incəsənət xadimləri, beynəlxalq təşkilatların nümayəndələri “Bakı prosesi” haqqında yüksək fikirlər söyləyir, onun beynəlxalq əhəmiyyətinin ildən- ilə artdığını etiraf edirlər. Onlar bu modelin əhəmiyyətlini, dünyanı yalnız mədəniyyətlərarası dialoqlar vasitəsilə xilas etməyin mümkünlüyünü bildirirlər.

Dünyamızın ən sivil dövləti mədəniyyətlərin dialoquna üstünlük verən ölkədir. Güc yolu ilə nəyəsə nail olmaq istəyənlər gec-tez məğlubiyyətə uğrayacaqlar. Bu, danılmaz həqiqətdir. Ölkələri viranəyə çevirən müharibələrə son qoymaq vaxtı yetişmişdir. İndi mədəniyyətlərarası dialoq ön plana keçməlidir. Əks halda, bəşəriyyət düşdüyü bəladan çətin ki, xilas ola bilsin. Bu barədə “Bakı prosesi” tədbirlərində dəfələrlə söhbət açılmışdır.

Multikultural dəyərlərə həmişə böyük sadiqlik nümayiş etdirən Azərbaycanda 2008-ci ildə “Bakı prosesi” ideyası ortaya çıxdı. Həmin il dekabrın 2-dən 3-dək Bakıda keçirilən Avropa və İslam ölkələri mədəniyyət nazirlərinin konfransında Prezident İlham Əliyev tərəfindən irəli sürülən “Bakı prosesi”nin əsası qoyuldu. 2009-cu ildə İslam ölkələrinin mədəniyyət nazirlərinin VI konfransında “Mədəniyyətlərarası dialoq” mövzusunda “dəyirmi masa” keçirilmiş və birgə kommünike qəbul edilmişdir. 2010-cu ildə isə bu regional təşəbbüs qlobal hərəkata çevrilməyə başlamışdır.

Azərbaycan dövləti tərəfindən həyata keçirilən xoşməramlı siyasət, həmçinin müxtəlif mədəniyyətlərin və qitələrin qovuşuğunda yerləşən ölkəmizin həm geosiyasi vəziyyəti, həm də mədəni zənginliyi “Bakı prosesi” çərçivəsində mədəniyyətlərarası dialoq təşəbbüslərinin Avropa və ona qonşu regionların hüdudları çərçivəsindən çıxarılaraq daha qlobal səviyyəyə yüksəldilməsini təmin etmişdir. BMT Baş Məclisinin 65-ci sessiyasında Prezident İlham Əliyev tərəfindən Bakıda Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunun keçirilməsi təşəbbüsü elan edilmişdir.

2011-ci ilin aprelində Bakıda I Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumu keçirildi. Bu tədbirdə konseptual əsaslar, idarəetməyə, siyasətə dair müxtəlif aspektlərdə mədəniyyətlərarası dialoq məsələləri müzakirə edilmiş, forum bəşəriyyət üçün faydalı nəticələri ilə bütün dünyada rəğbətlə qarşılanmışdır.

Prezident İlham Əliyev bu forumun ilaşırı Azərbaycanda keçirilməsi barədə müvafiq fərman imzalamışdır. 2013-cü ilin mayında Bakı “Çoxmədəniyyətli dünyada sülh şəraitində birgə yaşamaq” şüarı altında II Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumuna da ev sahibliyi etmişdir.

Ötən il təşkil olunan III Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumunda aparılan müzakirələrin əsas mahiyyəti isə bu qlobal tədbirin devizində əks olunmuşdu: “Mədəniyyəti ortaq təhlükəsizlik naminə paylaşaq”.

Mədəniyyətlərarası dialoqun bütün sahələrdə inkişaf tendensiyaları, dünyada müasir qlobal çağırışlar, dini-ideoloji qarşıdurmalar, mədəni və sosial transformasiyalar fonunda ümumbəşəri dəyərlərin qorunması və s. bu kimi məsələlər beynəlxalq tədbirə qatılan məşhur şəxsiyyətlərin, siyasətçilərin, dövlət xadimlərinin, elm adamlarının ortaq müzakirə mövzusuna çevrilmişdi.

Bu il aprelin 24-28-də Bakıda “İnklüziv cəmiyyətlərdə birgəyaşama: çağırış və məqsəd” devizi altında keçirilmiş BMT Sivilizasiyalar Alyansının VII Qlobal Forumu da respublikamız üçün uğurlu nəticələrlə tarixiləşmişdir. Forumun yekunları ilə bağlı ən ümumi, ilkin qənaət budur: Respublikamızın multikulturalizm sahəsində əldə etdiyi çoxəsrlik təcrübə müasir dünyada mütərəqqi model kimi qəbul olunur və maraqla qarşılanır.

Forum miqyasına, məqsədlərinə və müzakirə olunan məsələlərin aktuallığına görə həm də respublikamız üçün unikal təbliğat platforması kimi yadda qaldı. Dünyanın 147 ölkəsindən gəlmiş 2000-dək nüfuzlu qonaq bir neçə gün ərzində Azərbaycanın iqtisadi, siyasi, mədəni və multikultural sahələrdəki uğurlarının canlı şahidlərinə çevrildilər. Bir sıra nüfuzlu politoloqlar qeyd edirlər ki, Azərbaycan dünyada qarşılıqlı mədəni dialoqun və əməkdaşlığın yeni modelini yaradıb.

Qeyd olundu ki, ölkəmizdə əsrlər boyu müxtəlif xalqların nümayəndələri dinc yanaşı yaşayıb, fərqli mədəniyyətlərin qarşılıqlı harmoniyası bənzərsiz multikultural məkanın formalaşmasını təmin edib.

Beynəlxalq tədbirdə Azərbaycan multikulturalizminin inkişafında Heydər Əliyev Fondunun xidmətlərinin önə çəkilməsi də diqqətçəkən məqamdır: ölkəmizdə tolerantlıq ənənələrinin qorunması işinə mühüm əhəmiyyət verən fondun “Tolerantlığın ünvanı – Azərbaycan” layihəsi bu baxımdan xüsusi qeyd edildi. Layihə çərçivəsində Heydər Əliyev Fondu katolik, pravoslav kilsələrinin və sinaqoqların təmirinə töhfə verir. Müsəlman ölkəsi olan Azərbaycan tərəfindən Vatikanın tarixində ilk dəfə Romada müqəddəs Marçelino və Pyotr katakombaları bərpa edilib. Eyni zamanda, “Or-Avner” Beynəlxalq Fondu ilə birgə Bakıda yaşayan yəhudi uşaqları üçün 600 yerlik təhsil mərkəzi inşa edilib.

“Sosial inteqrasiya sahəsində qabaqcıl metodlar” mövzusunda ikinci plenar iclasda çıxış edən Azərbaycanın birinci xanımı, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, UNESCO-nun və ISESCO-nun xoşməramlı səfiri Mehriban Əliyeva bu tədbirin konstruktiv dialoqun inkişafına və sivilizasiyaların zənginləşməsinə töhfə verəcəyinə əminliyini ifadə etdi. Mehriban xanım Əliyeva buradakı çıxışında demişdir: “Qürur hissi ilə bəyan etmək istəyirəm ki, tarixən bizdə milli və dini zəmində ayrı-seçkilik və düşmənçilik halları heç vaxt baş qaldırmayıb. İnsanlarımızın əksəriyyətinin müsəlman olmasına baxmayaraq, ölkəmizdə xristian, yəhudi və digər dinlər də təmsil olunub. Azərbaycanda 649 dini icma, o cümlədən 24 qeyri-müsəlman icması fəaliyyət göstərir... Əhalinin bütün seqmentlərinə qarşı yüksək səviyyəli sosial tolerantlıq inkişaf etmiş cəmiyyətin göstəricisidir. Hesab edirəm, ən vacib nailiyyətlərimizdən biri bu gün Azərbaycan cəmiyyətində həmin səviyyədə sosial tolerantlığın mövcud olmasıdır”.

Forumun yekunda qəbul edilən Bakı bəyannaməsində də qeyd olunduğu kimi, sivil, mədəni dialoq mühiti və birgəyaşayış, başqa mədəniyyətlərə hörmət yeni dövrün ən aktual çağırışıdır. Və bu çağırışa əməl edərək beynəlxalq səviyyədə sülhün, iqtisadi tərəqqi və sosial rifahın, sivil mədəni harmoniyanın formalaşmasını təşviq edən ölkələr sırasında Azərbaycan ön sıralardadır.

Gələn il Azərbaycanda keçiriləcək IV Ümumdünya Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumuna hazırlıq işlərinə başlanılmışdır. Bu forumun da Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunun artmasına güclü təkan verəcəyi şübhəsizdir.

Ramazan ŞABANOV,

Respublika Mədəniyyət Müəssisələri İşçilərinin Hazırlıq

və İxtisasartırma Mərkəzinin direktoru, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru

Xalq qəzeti.- 2016.- 30 oktyabr.- S.7.