Dünya şöhrətli həmyerlimiz

Keçmiş SSRİ-nin kosmonavtika sahəsində dünya şöhrətli mütəxəssisi kimi tanınan, pilotlu kosmik komplekslərin uçuş sınaqları üzrə Dövlət Komissiyasının sədri, Lenin Mükafatı laureatı, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı, iki dəfə Dövlət Mükafatı laureatı, general-leytenant Kərim Abbasəli oğlu Kərimov 14 noyabr 1917-ci ildə Bakıda anadan olmuşdur. Əsl adı Kərimağa olan məşhur soydaşımızın uşaqlıq və gənclik illəri Bakıda keçmişdir.

Uşaqlıq illəri çox ağır keçən həmyerlimizin səkkiz yaşında olarkən anası dünyadan köçmüşdür. O, eləcə də kiçik qardaşları Süleyman və Mustafa anasının valideynləri Səyyarə xanımın və Əsədulla kişinin yanında boya-başa çatmışlar.

Atası Abbasəli Kərimov İçərişəhərin tanınmış ziyalılarından olmuşdur. O, Peterburq şəhərində ali təhsil almış və uzun müddət Neft Nazirliyində mühəndis-texnoloq vəzifəsində fəaliyyət göstərmişdir. Əmisi Məlikməmməd Kərimov Kazan şəhərində ali təhsil almış, şəhərimizin Mustafa Sübhi küçəsində yerləşən 2 saylı poliklinikanın baş həkimi işləmişdir.

Anası Suriyə xanım isə Bakının Pirşağı kəndində doğulmuş və evdar qadın olmuşdur.

Kərimağa Kərimov rus dilində təhsil almışdır. O, əvvəlcə indiki Tolstoy küçəsindəki 1 saylı, sonra isə Opera və Balet Teatrının yaxınlığındakı 8 saylı məktəbdə oxumuşdur. Hələ məktəbdə oxuyarkən onunla sinif yoldaşı Zəhra Məmmədhənifə qızı Tağıyeva arasında yaranan yaxınlıq sonralar məhəbbətə çevrilmiş və onlar 1936-cı ildə ailə qurmuşlar. Zəhra xanım ali təhsil almağa müvəffəq olmuş və Moskva məktəblərində kimya fənnini tədris etmişdir.

Orta məktəbi bitirdikdən sonra Kərimağa Azərbaycan Sənaye İnstitutunun energetika fakültəsinə daxil olmuşdur. Ali məktəbi bitirdikdən sonra 1942-ci ildə Artilleriya Akademiyasına qəbul edilən Kərimağa hərbi fənlərə müvəffəqiyyətlə yiyələnmiş və 1943-cü ildə ona artilleriya üzrə mühəndis diplomu verilmişdir. Akademiyada təhsilini başa vuran Kərimağa hərbi xidmətini davam etdirmək üçün Qvardiya Minomyot Hissələri Baş İdarəsinə göndərilmişdir. Həmin idarədə gənc hərbi mühəndis “Katyuşa” reaktiv mərmilərinin buraxılışı ilə tanış olmuş və onların cəbhəyə göndərilməsində fəal iştirak etmişdir.

Müharibə qurtarandan sonra soydaşımızı orduda saxladılar və “Qırmızı ulduz” ordeni ilə təltif etdilər. O, Müdafiə Nazirliyinin Mərkəzi Aparatında işə qəbul edildi. Kərimağa Kərimov həmin aparatda iyirmi ilə yaxın müddətdə müxtəlif vəzifələrdə, o cümlədən Kosmik Vasitələr İdarəsinin rəisi vəzifəsində xidmət etmişdir. Sonralar o, uçuş sınaqları üzrə dövlət komissiyasının sədri vəzifəsinə təyin edilmişdir. 1961-ci ildə kosmosa ilk insanın çıxarılması ilə əlaqədar olaraq, bir qrup mütəxəssis yüksək hökumət mükafatları ilə təltif edilmişdir. Həmyerlimiz də Lenin ordeninə layiq görülmüş və ona general-mayor rütbəsi verilmişdir.

1965-ci ildə ölkədə sahə sənaye nazirliklərinin təşkili zamanı Kərimağa Kərimova Ümumi Maşınqayırma Nazirliyi nəzdindəki Baş Kosmos İdarəsinə başçılıq etmək təklif edilmişdir. O, həmin nazirlikdə raket və kosmos texnikası ilə məşğul olmuşdur. Bu idarənin qarşısına mühüm vəzifələr qoyulmuş, raket və kosmos aparatlarının yaradılması tapşırılmışdır.

Kosmos üzrə tanınmış mütəxəssis S.P.Korolyovun vəfatından sonra general Kərimağa Kərimovun başçılıq etdiyi idarədə işlər daha da mürəkkəbləşmişdir. Lakin yaranmış vəziyyət onu ruhdan salmamış və həmyerlimiz fəaliyyətini daha əzmlə davam etdirmişdir. Ona xüsusi peykin yaradılması ilə əlaqədar olaraq Lenin mükafatı verilmişdir. 1967-ci ildə “Soyuz” gəmilərinin avtomatik qovuşması prosesinin təşkilində fəal iştirak etdiyinə görə general-mayor K.Kərimova general-leytenant rütbəsi verilmişdir.

1972-ci ildə uzun sürən xəstəlikdən sonra Kərimağanın həyat yoldaşı Zəhra xanım dünyasını dəyişdi və o, qızı Suriyə xanımın ailəsində yaşamağa başladı. Yeri gəlmişkən bildirək ki, Suriyə xanım texnika elmləri namizədi kimi Rusiya Elmlər Akademiyasının Astronomiya İnstitutunda kosmik geodeziya şöbəsinin rəisi olmuşdur.

1987-ci ildə çoxmodullu “Mir” stansiyasının yaradılması və sınaqlardan keçirilməsi, eləcə də 70 yaşı ilə əlaqədar olaraq general-leytenant K.Kərimov Lenin ordeni ilə təltif olunmuş və ona Sosialist Əməyi Qəhrəmanı adı verilmişdir. Uzun illər fəaliyyəti gizli saxlanılmış həmyerlimiz 1991-ci ildə istefaya çıxmış və Uçuşları İdarəetmə Mərkəzində məsləhətçi vəzifəsində fəaliyyətini davam etdirmişdir.

Xalqımızın dünya şöhrətli oğlu general-leytenant Kərimağa Abbasəli oğlu Kərimov 29 mart 2003-cü ildə dünyasını dəyişmiş və Vaqankovo qəbiristanlığında torpağa tapşırılmışdır.

Məmmədkərim QULİYEV,

AMEA-nın İdarəetmə Sistemləri

İnstitutunun laboratoriya müdiri,

Beynəlxalq Mühəndislik Akademiyasının

akademiki, texnika elmləri doktoru, professor

Xalq qəzeti.- 2016.- 6 yanvar.- S.6.