Azərbaycan diplomatiyası:
bir əsrlik inkişaf yolu
Biz o kəsləri
dahi adlandırırıq
ki, onlar sıradan təqvim gününü, normativ statistikanı tarixə, salnaməyə çevirməyi
bacarırlar. Bir neçə gündən
sonra hakimiyyətə
gəlişinin yarım
əsrlik tarixçəsini
qeyd edəcəyimiz ulu öndər Heydər Əliyev məhz bu cür
nadir insanlardan idi.
Lakin ulu öndərin böyüklüyü həm
də onda idi ki, milli
yaddaş, milli təfəkkür, milli dövlətçilik ərkanı
ilə bağlı taleyüklü məsələlərdə
bir varislik əlaqəsi yarada bilmişdi ki, həmin qiymətli irsin, mirasın davamçısı cənab
Prezident İlham Əliyevdir.
Məhz Azərbaycan
Prezidenti İlham Əliyev özünün
16 may 2017-ci il tarixli “Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin
100 illik yubileyi haqqında” Sərəncamı
ilə 2018-ci ili “Cümhuriyyət ili” elan etdi.
Azərbaycanın ilk müstəqil dövləti
1918-ci ildə quruldu.
Bununla bağlı
ümummilli liderimiz deyirdi: “Müsəlman Şərqində ilk demokratik
cümhuriyyətin məhz
Azərbaycan torpağında
yaranması xalqımızın
o dövrdə və
o illər ərəfəsində
– XIX əsrin sonunda və XX əsrin əvvəllərində milli
müstəqillik, azadlıq
duyğuları ilə
yaşaması ilə
bağlıdır”.
Bəli, müsəlman Şərqində
ilk demokratik dövləti
quran babalarımız
vətəndaşlıq şücaəti
ilə yaranmış
və yazılmış
şərəfli bir tarixi obyektiv səbəblər üzündən
23 ay yaşada bildilər.
Tədqiqatçılar hesablayıblar ki, Xalq Cümhuriyyəti mövcud olduğu qısa bir zaman
içində 350 ilkə
imza atmışdır. Onların arasında
elələri vardı
ki, 70 illik sovet hakimiyyəti belə millətin dövlətçilik yaddaşından
silib ata bilmədi – bayrağımız,
himnimiz, gerbimiz. İlk parlament, dövlət aparatı, sərhədlərimiz...
onlardan da əvvəl “İstiqlal Bəyannaməsi”.
Həmin ilklərdən biri də müstəqil dövlətin xarici siyasət xidmətinin yaradılması ilə bağlı olmuşdur. 1919-cu il iyulun 9-da Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Hökuməti
Xarici İşlər
Nazirliyinin Katibliyinə
dair müvəqqəti
təlimat qəbul etmişdir. Və məhz Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
İlham Əliyevin 24
avqust 2007-ci il
tarixli sərəncamına
uyğun olaraq həmin tarix Azərbaycanın diplomatik
xidmət orqanlarının
işçiləri gününün
təsis olunmasının
əsasını təşkil
edib.
Diplomatik xidmət orqanları rəhbərlərinin növbəti
müşavirəsi də
məhz ölkəmizdə
diplomatik xidmətin
100 illiyi kimi əlamətdar bir vaxtda keçirilir.
Bir qədər tarixə ekskurs edərək söyləyək
ki, kifayət qədər mürəkkəb
siyasi şəraitdə
yaranmış Azərbaycan
Xalq Cümhuriyyəti
hökuməti ilk gündən
xarici siyasət məsələlərinə həssaslıqla
yanaşmış, gənc
müstəqil respublikanın
beynəlxalq miqyasda tanıdılması, milli
həqiqətlərin dünyaya
çatdırılması, eləcə də qonşu və region dövlətləri ilə
diplomatik münasibətlərin
formalaşdırılması istiqamətində sistemli tədbirlər həyata keçirilmişdir.
Bu hədəflərin
reallaşdırılması üçün Cümhuriyyətin
bütün yeni yaradılmış hökumət
kabinetlərində xarici
siyasət idarəsinin
fəaliyyətinə xüsusi
yer verilir, onun hərtərəfli təchizatı diqqət mərkəzində saxlanılırdı. Həmin
dövrdə xarici siyasət idarəsinə diplomatiya sahəsində səriştəsi olan Fətəli xan Xoyski, Məmmədhəsən
Hacınski, Məmməd
Yusif Cəfərov, Adil xan Ziyadxanlı
kimi şəxsiyyətlərin
rəhbərlik etməsi
bunu bir daha təsdiqləyir. Azərbaycan Parlamentinin sədri Əlimərdan bəy Topçubaşovun rəhbərlik
etdiyi nümayəndə
heyətinin Paris Sülh
Konfransında iştirakı
da Xalq Cümhuriyyətinin
xarici siyasətində
ən mühüm hadisələrdən biri kimi tarixiləşmişdir.
Azərbaycanın yeni reallıqlar şəraitində əsası
ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş
və cənab Prezident tərəfindən
daha böyük uğurla davam etdirilən xarici siyasəti belə bir köklü-şaxəli,
eyni zamanda, nəzəri-konseptual irsə
söykənir.
XXI yüzillik
bəşər tarixinə
yeni siyasi mühit, yeni geosiyasi prioritetlər, beynəlxalq güc mərkəzlərinin yeni
nizamı və beynəlxalq münasibətlərin
fərqli konfiqurasiyası
ilə daxil oldu. Nə qədər dünyəviləşsək,
demokratikləşsək də
dünyanın siyasi düzənini müəyyənləşdirən
güc inhisarçılarının
ikili standartları təşviq edən siyasətinə daha tez-tez rast gəlirik.
Belə bir şəraitdə Azərbaycanın gənc və müstəqil dövlət kimi düzgün hesablanmış,
dəqiq və təkmil konsepsiyaya əsaslanan milli xarici siyasi kurs
yeritməsi müstəsna
əhəmiyyətə malikdir.
Ölkəmizin xarici siyasət kursunun söykəndiyi effektiv dəyərlər sistemi mövcuddur. Özünün ən müxtəlif səviyyəli çıxışlarında
cənab Prezident Azərbaycanın xarici siyasətini mükəmməl
bir konsepsiya kimi təqdim eləyir; həm ölkə, həm də dünya ictimaiyyətinə. O, həmişə
deyir ki, baxmayaraq ki, biz dünyəvi dövlət
qururuq, amma biz öz kökümüz üzərində dövlət
qururuq. Milli-mənəvi dəyərlərimizdən, qədim və zəngin dövlətçilik
irsimizdən, müasir
potensialımızdan qidalanan,
eyni zamanda, sivil bəşəriyyətə
xas olan mütərəqqi keyfiyyətləri
sıyırıb özündə
ehtiva edən bir dövlət qururuq. Məhz belə bir münbit əməkdaşlığa
arxalanan xarici siyasət dövlətin milli təhlükəsizliyini,
suverenliyini və müstəqilliyini qorumağa
qadirdir.
Müstəqil xarici siyasət yeridən, milli təhlükəsizliyi təmin
etmək üçün
hücumçu diplomatiyaya
üstünlük verən
Azərbaycan hakimiyyəti
daxili potensialına və resurslarına, ən başlıcası,
xalqın dəstəyinə
güvənir.
Cənab Prezidentin də ifadə etdiyi kimi, bu daxili
amillər, yəni iqtisadi gücümüz, dünyada artan nüfuzumuz bizə imkan verir ki,
bundan sonra da prinsipial xarici
siyasət xətti yeridək. Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzu,
bizimlə əməkdaşlıq
etmək istəyən
ölkələrin sayı
getdikcə artır.
Azərbaycan dünyada,
beynəlxalq arenada özünü etibarlı
tərəfdaş və
etibarlı dost kimi təqdim edə bilmişdir.
Hesab edirik ki, diplomatik
xidmət orqanlarının
nümayəndələri bundan
sonra da xarici siyasətimizin taleyüklü məsələlərinin
həllində səylərini
əsirgəməyəcəklər.
Bu gün
xarici siyasətimizin əsas prioriteti Dağlıq Qarabağ problemi ilə bağlı Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya
daha israrlı, iddialı və qətiyyətli şəkildə
çatdırılmasıdır.
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin
sülh yolu ilə həlli limiti tükənməyib. Bu birmənalıdır, qətidir.
Müharibələr tarixi də
göstərir ki, bütün müharibələrin
taleyi danışıq
masaları arxasında
həll olunur. Xalq həmişə sülh və təkamül yolunu seçir. Dövlət
başçıları, liderlər
də özlərində
iradə, səbat, müdriklik tapmalıdırlar
ki, bu yola
daha tez yetişməyin üsul və vasitələrini işləyib hazırlasınlar.
Biz, həmişə
vurğuladığımız kimi, bu münaqişənin
həllini birmənalı
olaraq Azərbaycanın
ərazi bütövlüyü,
suverenliyi çərçivəsində
görürük. Və Prezidentimizin
də ifadə etdiyi kimi, istədiyimiz
odur ki, Ermənistan rəhbərliyi,
nəhayət, qəflət
yuxusundan ayılıb
regionda gedən prosesləri düzgün qiymətləndirsin, ərazi
iddialarından əl çəksin, onu hansı aqibətin gözlədiyini soyuq mühakimə ilə təhlil etsin. Problemlə bağlı dünya ictimaiyyətinin, beynəlxalq
təşkilatların mövqeyi
birmənalıdır. Beynəlxalq hüququn ümumtanınmış norma və prinsipləri Azərbaycanın
öz torpaqları üzərində suveren hüquqlarını təsbit
edir.
Birmənalıdır ki, uğurlu xarici siyasətin təməlini qüdrətli
iqtisadiyyat təşkil
edir. Ölkəmizin iştirakçısı və təşəbbüskarı
olduğu müxtəlif
beynəlxalq layihələr
geniş regional əməkdaşlıq
üçün möhkəm
əsas yaradır.
Biz nəqliyyat infrastrukturuna – dəniz limanları, dəmir yolları, hava limanları və magistral yollara böyük sərmayə
yatırmaqla əlverişli
coğrafi mövqeyimizi
real nəqliyyat imkanlarına
çevirmişik. Bu gün Azərbaycan Şərq-Qərb və Şimal-Cənub nəqliyyat
dəhlizlərinin kəsişdiyi
vacib tranzit ölkəyə çevrilib.
2017-ci ildə istifadəyə verilmiş
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti Asiya və Avropa arasında vacib logistik bağlantıdır.
Bütün bunlar həm
beynəlxalq əməkdaşlıq
formatını yaradır,
xalqları və ölkələri bir-birinə
bağlayır, sülh
və sabitliyə xidmət edir, həm də xarici siyasi əlaqələrin
məhsuldar məcraya
yönəlməsində təkanverici
rol oynayır.
Fürsətdən istifadə
edib, xarici siyasət sahəsində çalışan bütün
şəxsləri diplomatik
xidmət orqanlarının
yaradılmasının 100-cü ildönümü münasibətilə
ürəkdən təbrik
edir, güclü, qüdrətli və müstəqil Azərbaycan
uğrunda gələcək
işlərdə uğurlar
arzulayırıq!
Xalq qəzeti.- 2019.- 10 iyul.- S.4.