Böyük nəslin sonuncu mogikanı

Sadə insan, gözəl pedaqoq, əvəzolunmaz ifaçı, Bakının ən nüfuzlu zadəgan nəslinin nümayəndəsi... Bu həqiqətlərin hamısını özündə birləşdirən şəxsiyyət haqqında mübaliğəsiz demək olar: sadəcə Əhməd müəllim.

Mən sənətə gəldiyim ilk günlərdə Əhməd Bakıxanova qibtə edir, onun əlçatmaz bir şəxsiyyət olduğunu hiss edirdim. Onun Azərbaycan radiosunun qızıl fondunda olan, çox zövqlə çaldığı “Xaric segah”, “Bayatı-Qacar”, “Şur”, “Humayun” və başqa muğamlarına diqqətlə qulaq asır, vurduğu mizrabları bircə-bircə izləyərək, ifaçılıq xüsusiyyətlərini qismən mənimsəməyə çalışırdım.

Ustad xanəndə Hacıbaba Hüseynov tar ifaçılığıma qulaq asandan sonra məni Əhməd Bakıxanovun yanına aparacağına söz vermişdi. O vaxt Əhməd Bakıxanovun rəhbərlik etdiyi Xalq Çalğı Alətləri Ansamblının məşqləri tibb işçilərinin mədəniyyət evində keçirilirdi. Nəhayət, 1970-ci ildə Hacıbaba Hüseynov məni müəllimin yanına apardı. Evdən çıxanda tarı “Xaric segah” muğamına kökləmişdim.

Binaya daxil olarkən Əhməd Bakıxanovu, ansamblın konsertmeysteri Həbib Bayramovu və digər ansambl üzvlərini görərək özümü itirdim. Hava soyuq olduğundan əllərimin donu açılmamış Əhməd Bakıxanov mənə dedi ki, götür tarı, çal qulaq asım. İfa etməyə başladım. Əhməd Bakıxanovun barmaqlarını görmədən “Xaric segah”ı radiodan necə eşitmişdim, elə onun üslubu ilə də ifa etdim. İfamı bitirdikdən sonra dedi ki, mənimlə əlaqə saxla ki, vaxtı deyim bizə gələsən.

Hiss etdim ki, ifam müəllimin xoşuna gəldi. Hacıbaba Hüseynovdan soruşdum ki, müəllim nə dedi? O, mənə belə dedi: “Hacıbaba, bu lap qaraciyərdən çaldı ki...” Yəni “ürəkdən çaldı” ifadəsini bir az dəyişdirdi. Həmin gün mənim sevincimin həddi-hüdudu yox idi. Sonra mən müəllimin evinə vaxtaşırı gedir, onun məsləhətlərinə və çalğısına dönə-dönə qulaq asaraq muğam sənətinin incəliklərinə yiyələnirdim.

Əhməd Bakıxanovun tövsiyəsi ilə Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Texnikumunun xalq çalğı alətləri şöbəsinə qəbul olundum. Ustad məni özünə tələbə götürdü. Beləliklə, muğamlarımızın mahir bilicisi, böyük pedaqoq Əhməd Bakıxanovdan mükəmməl muğam dərsləri aldım.

O, bütün tələbələrə ata kimi yanaşar və onların qayğısına qalardı. Ömür-gün yoldaşı Məsmə xanım tələbələri doğması kimi əzizləyər, onlara nəvaziş göstərərdi. Müəllim mənə deyərdi ki, təhsilini bitirdikdən sonra səni Asəf Zeynallıya muğam sinfinə müəllim götürəcəyəm.

... Müəllimin stolüstü iri bir qeyd dəftəri vardı. O, ibrətamiz sözləri, zərb məsəlləri, atalar sözlərini kimin dilindən eşitsəydi, dərhal dəftərə qeyd edərdi. Bir dəfə televiziya ekranlarında bir xanəndənin zəif ifasına qulaq asdım. Mən müəllimgilə gedəndə dedim ki, müəllim, o gün eşitdiyim ifa xoşuma gəlmədi. O isə cavabında mənə: “Vamiq, bədrəng də bir rəngdir” dedi. O vaxtdan mən bu misalı dönə-dönə işlədərək, müəllimi yad edir, onun bu ibrətamiz cavabına heyran oluram.

El arasında həmyaşıdları ona “Əhmədxan, – deyə müraciət edirdilər. Bu ad ona çox yaraşır, soyadının qismən birləşməsi kimi məşhur nəslin nümayəndəsi və nəhayət, görkəmli şəxsiyyət olduğunu təsdiq edirdi.

...Tələbə olduğum dövrlərdə tarım birdən-birə çox pis hala düşmüşdü. Müəllimin evinə getdim. Tarı ona göstərdim və diqqətlə baxandan sonra dedi: “Tarın üz pərdəsi dəyişməlidir. Eyni zamanda sevinərək dedi ki, yaxşı gəlmisən. Bu gün həm qonağım olacaqsan, həm də tara üz çəkəcəyik”. Müəllimin göstərişi ilə tarın üz pərdəsini dəyişdik və xeyli söhbət elədik. Şam yeməyinə yaxşı plov hazırlamışdılar. Ləzzətlə yedik. Müəllimin qalaylı mis camı var idi. Mənə dedi ki, çörək yedikdən sonra belə qabda su içmək çox faydalıdır. Xülasə, gecəni onlarda qaldım. Səhər yuxudan ayılanda mənə hökmən çörək yeyəcəksən, – deyə bu kəlamı işlətdi: “Vamiq, səhər yeməyi bədənin sütunudur. Tövsiyəm budur ki, heç vaxt səhər yeməyi yemədən evdən çıxma”.

1973-cü ildə müəllimin həyatının son günləri idi. Dostum müğənni Zaur Rzayevlə birlikdə müəllimə baş çəkməyə getdik. Onu da qeyd edim ki, Zaurun sənətə gəlməsində Əhməd Bakıxanovun çox böyük rolu olmuşdu. Müəllim artıq yataqda ağır vəziyyətdə idi. Biz onunla görüşdükdən sonra dedi ki, “Zabul segah” çalıb oxuyaq. Zaurla mən ifanı bitirdikdən sonra müəllimin huşsuz olduğunu nəzərə alaraq dərindən köks ötürdük və evi tərk etdik. Bu, müəllimlə son görüşümüz oldu.

90-cı illərdə Azərbaycan Televiziya və Radiosunun fondu üçün ifa elədiyim “Nəva” muğamı Əhməd müəllimdən sonra ilk dəfə idi ki, bu səpkidə səslənirdi. Mən o ifanı 20 Yanvar şəhidlərimizin və Əhməd Bakıxanovun əziz xatirəsi üçün işləyib hazırlamışdım. Hər dəfə o muğam səslənəndə ürəyimdən bir tikan çıxararaq məni sizinlə bölüşdüyüm xatirələr aləminə qərq edir. Tam səmimiyyətlə deyə bilərəm ki, əziz müəllimim Əhməd Bakıxanova bütün həyatım boyu özümü borclu sanır və sənətdə qazandığım uğurlara görə ömrüm boyu ona minnətdarlıq əlaməti olaraq, ruhu qarşısında baş əyirəm.

Vamiq MƏMMƏDƏLİYEV, Xalq artisti, professor

Xalq qəzeti 2020.- 5 sentyabr.- S.6.