Azərbaycan bölgədə sülhyaratma təşəbbüslərində siyasi iradə nümayiş etdirir

Azərbaycan İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra regionda sabitliyin, əmin-amanlığın təmin olunması üçün Ermənistanla münasibətlərin normallaşması, sülh sazişinin bağlanması istiqamətində davamlı çağırışlara, təşəbbüslərə başlayıb, bölgədə hər hansı yeni müharibə risklərinin minimuma endirilməsi üçün nüfuzlu dövlət başçıları, beynəlxalq təşkilatların rəhbərləri ilə təmaslarını genişləndirib. Eyni zamanda, 2020-ci il noyabrın 10-da imzalanan üçtərəfli Bəyanatla üzərinə düşən öhdəliklərin, qarşıya qoyulan vəzifələrin yerinə yetirilməsini diqqət mərkəzində saxlayıb.

Lakin bu məsələdə təkcə Azərbaycanın səyləri kifayət etmir. Ermənistan da sözdən əmələ keçməli, 2020-ci ildə üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməlidir. İşğalçı ölkənin başqa seçimi yoxdur. Otuz illik qəsbkarlıq nəticəsində demək olar ki, tamamilə dağıdılan Qarabağın azad edilməsindən sonra barışıq və davamlı sülhün bərqərar olmasının zamanıdır. Xüsusilə enerji təchizatı baxımından çox vacib olan regionun balansı bundan asılıdır.

Təəssüf ki, 30 il ərzində Azərbaycanın bu istiqamətdə göstərdiyi səylər heç bir nəticə vermədi, respublikamız Ermənistanın ekspansionist iradəsi ilə üzləşdi. Bu ölkənin danışıqlardan imtina etməsi, nəhayət, 2020-ci il Vətən müharibəsinin başlanmasına gətirib çıxardı. Azərbaycanın İkinci Qarabağ savaşında ədaləti bərpa etməsi, tarixi zəfərlə bölgədə yeni reallıqlar yaratması sülhün və ikitərəfli əməkdaşlığın yeni mərhələsinə yol açdı.

Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Leyla Abdullayeva Fransanın “musulmansenfrance.fr” portalının direktoru, jurnalist Jan-Mişel Brənə müsahibəsində 30 illik işğal müddətində Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən Azərbaycan ərazilərinin viran edilməsindən danışıb. Daha sonra qarşı tərəfin vandal əməllərinə baxmayaraq, Azərbaycan bu ölkə ilə münasibətlərini normallaşdırmağa hər zaman hazır olduğunu bildirib. Məhz buna görə də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev ilk sülh təklifi ilə çıxış edib. Bununla da ölkəmiz sülh sazişi təqdimatı və təşəbbüsləri ilə siyasi iradəyə malik olduğunu bir daha bütün dünyaya nümayiş etdirib.

L. Abdullayeva müsahibədə Ermənistanın son 30 ildə danışıqlar aparmaq niyyətindən uzaq olduğunu, yeni ərazilər ələ keçirmək istəyini dəfələrlə bəyan etdiyini də xatırladıb. Elə Vətən müharibəsinə başlanılmasının da bu amillə bağlı olduğunu, Azərbaycanın Ermənistanın hücum əməliyyatlarına qarşı savaşa qoşulmasını diqqətə çatdırıb.

“Artıq konkret addımlar atmaq lazımdır. Davamlı sülhü bərqərar etmək istəyiriksə, indi əsl vaxtdır. 30 ildən sonra davamlı sülh üçün real fürsətdir. Ermənistanın götürdüyü öhdəliklərə riayət etməsi vacibdir. Xüsusilə də, Ermənistan 2020-ci il atəşkəs razılaşmasında bütün hərbçilərini Azərbaycan ərazisindən çıxarmaqla bağlı götürdüyü öhdəliyə riayət etməlidir”, – deyə Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin sözçüsü vurğulayıb.

Regionun inkişafı üçün kommunikasiyaların bərpasının vacibliyini vurğulayan L. Abdullayeva Azərbaycan tərəfinin avtomobil və dəmir yollarının yenidən qurulması istiqamətində apardığı işlərdən də söz açıb. Bu infrastrukturların 2023-cü ildə başa çatacağını qeyd edib.

Yeri gəlmişkən, Prezident İlham Əliyev tərəfindən təməli qoyulan Horadiz–Ağbənd dəmir yolu xəttinin uzunluğu 110,4 kilometrdir. Belə bir xəttin çəkilməsi Zəngəzur dəhlizinin fəaliyyətə başlaması üçün ilkin şərtdir. Bu səbəbdən də Horadiz–Ağbənd dəmir yolunda işlərin sürətlə həyata keçirilməsinə xüsusi önəm verilir. Birxətli dəmir yolu üzərində 8 stansiyanın tikilməsi nəzərdə tutulur. Bununla bərabər, layihə çərçivəsində, ümumilikdə, 300-ə yaxın süni mühəndis qurğusunun inşası da planlaşdırılır.

Xatırladaq ki, adı çəkilən dəhliz Azərbaycan, eləcə də dünya və region ölkələri üçün mühüm önəm daşıyır. Çünki bu nəqliyyat infrastrukturunun gerçəkləşməsi ilə Azərbaycandan Türkiyəyə daşınan yüklərin qısa müddətdə Avropa və Yaxın Şərq ölkələrinə çatdırılma imkanı reallaşır. Eyni zamanda, respublikamızın tranzit imkanları daha da genişlənir. Təbii ki, Ermənistan da Zəngəzur dəhlizinin imkanlarından yararlanmaqla sosial-iqtisadi sahələrdə yaşadığı böhranın aradan qaldırılmasında xeyli dərəcədə faydalanır.

Onu da deyək ki, Zəngəzur dəhlizinin açılmasına dünyanın nüfuzlu ölkələri tərəfindən böyük maraq göstərilir. Çin, Rusiya və Türkiyə bu dəhlizin açılmasında israrlıdır. Üstəlik, Avropa ölkələri də bu dəhlizin fəaliyyətə başlamasını dəstəkləyir.

Prezident İlham Əliyev bu ilin altı ayının yekunlarına həsr olunan müşavirədəki nitqində Zəngəzur dəhlizinin əhəmiyyətindən danışaraq deyib: “Bəzi istiqamətlər üzrə, xüsusilə Şimal–Qərb Nəqliyyat Dəhlizi üzrə artım 300 faizdir. Bizim coğrafi yerləşməyimiz və yaradılmış infrastruktur, əlbəttə, imkan verir ki, biz çox önəmli tranzit ölkəsinə çevrilək. Onsuz da Azərbaycan üzərindən tranzit yüklərin daşınması hər il artır, amma bu il biz daha kəskin artım görürük. Əlbəttə, burada Zəngəzur dəhlizinin imkanları da nəzərə alınmalıdır. Ona görə biz Zəngəzur dəhlizinin yaradılmasına daha sürətlə çalışırıq”.

Təəssüflə qeyd edilməlidir ki, 2020-ci il noyabrın 10-da imzalanan üçtərəfli Bəyanatda Zəngəzur dəhlizi ilə əlaqədar nəzərdə tutulan öhdəliyin yerinə yetirilməsi indiyədək Ermənistan tərəfindən müxtəlif bəhanələrlə ləngidilib. Məsələn, işğalçı ölkədə dəhlizlə bağlı qarşıya qoyulan vəzifənin gerçəkləşdirilməsi əvəzinə, bu infrastruktur layihəsindən Azərbaycana qarşı siyasi şantaj aləti kimi istifadə edilib. Eyni zamanda, məlum üçtərəfli Bəyanatda öz ifadəsini tapan Zəngəzur dəhlizinin reallaşdırılması ilə bağlı Ermənistan tərəfindən heç bir iş görülməyib, dəhlizin Mehri hissəsində tikiləcək dəmir yolunun texniki-iqtisadi əsaslandırılması indiyədək hazırlanmayıb, həmçinin avtomobil yolu marşrutunun ölkəmizə verilməsi ilə əlaqədar da işğalçı dövlət öhdəliyi yerinə yetirməyib.

Ötən müddətdə 2020-ci il noyabrın 10-da imzalanan üçtərəfli Bəyanatda nəzərdə tutulan digər öhdəliklərin yerinə yetirilməsini də Ermənistan tərəfi müxtəlif bəhanələrlə ləngidib. Məsələn, Ermənistan ordusu Qarabağı tam tərk etməyib, hətta həmin yerlərdə mövqeləri möhkəmləndirmək üçün vaxtaşırı istehkamların tikintisini aparıb, yeri gəldikcə təxribatlar törədib.

Burada sözügedən bu məsələ ilə bağlı bir məqamı da xatırlatmaq istərdik. Belə ki, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan çıxışlarının birində bildirir ki, Qarabağda Ermənistan ordusunun əsgərləri deyil, müqavilə əsasında xidmət edənlər saxlanılır. Beləliklə, o, dolayısı ilə Azərbaycan ərazisindəki qanunsuz erməni silahlılarının məhz Ermənistanın sərəncamında olduğunu etiraf edir. Çünki Ermənistan büdcəsinin xərclər maddələrindən biri “Qarabağla” bağlıdır, yəni oradakı silahlı birləşmə işğalçı dövlətin büdcəsindən maliyyələşir.

Halbuki Ermənistan anlamalıdır ki, o, bu cür təxribatçı mövqeyi ilə özünü daha da zəiflədir. Eyni zamanda, sözü ilə əməlinin düz gəlmədiyini, revanşist siyasətinə sadiqliyini, bölgədə sülhyaratma prosesini əngəllədiyini bütün dünyaya nümayiş etdirir. Bir sözlə, Azərbaycan münaqişəni dinc yolla tənzimləməyə, regionda barış, sabitlik, əmin-amanlıq yaratmağa çalışsa da, Ermənistan bunun əksinə gedir, işğalçı mövqeyindən geri çəkilmir.

Lakin ötən müddət ərzində Ermənistan yuxarıda vurğuladığımız kimi, verdiyi vədə, üzərinə götürdüyü öhdəliklərə əməl etməyib, sülhyaratma prosesini müxtəlif vasitələrlə ləngitməyə çalışıb. Bütün bunlar işğalçı ölkənin mahiyyətinin dəyişməz olduğunu, münaqişənin dinc vasitələrlə tənzimlənməsinə maraq göstərmədiyini, qəsbkarlıq siyasətini davam etdirməkdə israrlılığını sübuta yetirib.

Ermənistanın Azərbaycana qarşı indiyədək yönələn bütün təxribatları, vəhşilikləri də, əslində, bu dövlətin 2020-ci il 10 noyabr tarixində imzalanan birgə Bəyanata olan laqeyd münasibətinin məntiqi nəticəsidir. Həmin sənədin dördüncü maddəsinə uyğun olaraq, işğalçı silahlı birləşmələrini Azərbaycan ərazilərindən dərhal çıxarmalı idi. Lakin məlum bəyanatın digər maddələrinə münasibətdə olduğu kimi, bu maddəyə də saymazyana yanaşdı.

Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun avqustun 4-də ölkə rəhbəri İlham Əliyevlə telefon söhbətində də dövlətimizin başçısı Ermənistan tərəfindən növbəti hərbi təxribatın törədildiyini və Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin müvəqqəti yerləşdirildiyi Azərbaycan ərazisində baş vermiş bu təxribat nəticəsində hərbi qulluqçumuzun həlak olduğunu vurğulayıb. Dövlətimizin başçısı Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin bu təxribatın qarşısını aldığını, lazımi cavab tədbirləri gördüyünü deyib və baş vermiş gərginliyə görə bütün məsuliyyətin Ermənistanın üzərinə düşdüyünü bildirib.

Prezident İlham Əliyev bildirib ki, Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində mövcudluğunu davam etdirən Ermənistan özünün silahlı qüvvələrinin və qanunsuz erməni hərbi birləşmələri ünsürlərinin ərazimizdən çıxarılmasını indiyədək reallaşdırmayıb. Beləliklə, rəsmi İrəvan 2020-ci il 10 noyabr üçtərəfli Bəyanatının müddəalarını pozub və üzərinə düşən öhdəlikləri yerinə yetirməyib.

Azərbaycan tərəfi 2020-ci il 10 noyabr tarixli üçtərəfli Bəyanatın müddəalarına uyğun olaraq, Ermənistan silahlı qüvvələrinin və qanunsuz erməni hərbi birləşmələrinin ərazilərimizdən çıxarılması məsələsini dəfələrlə gündəliyə gətirsə də, işğalçı ölkə tərəfindən bu öhdəlik yerinə yetirilmir, müxtəlif bəhanələr və ziddiyyətli bəyanatlarla qəsdən vaxt uzadılır. Nəticədə Ermənistan silahlı qüvvələri və qanunsuz erməni hərbi birləşmələri ünsürləri sülh sazişinin imzalanmasına təhlükə törədir.

Bax, elə bunun nəticəsi idi ki, bir müddət əvvəl düşmən ölkənin növbəti təxribatı zamanı Azərbaycan Ordusunun bir əsgəri şəhid oldu və Azərbaycan cavab olaraq “Qisas” əməliyyatı keçirdi. Bununla da Silahlı Qüvvələrimiz işğalçını növbəti dəfə məğlubiyyətə uğratdı, bir neçə strateji yüksəkliyi nəzarətə götürdü. Beləliklə, ordumuz postmünaqişə dövründə hərbi mövqelərimizi əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirdi.

İndi Azərbaycanı bir sual düşündürür: Görəsən, erməni faşizmi “Qisas” əməliyyatından dərs çıxara biləcəkmi? Separatçı dəstələri Azərbaycan torpaqlarından geri çəkərək, tezliklə sülh müqaviləsinin bağlanması istiqamətində addımlar atmağı bacaracaqmı?

Bax, bu suallara mənfi cavab Ermənistanı fəlakətə aparacaq. İşğalçı ölkənin ordusu təbii ki, daha da gücdən düşəcək, iqtisadiyyatı tənəzzül dövrünü yaşamaqda davam edəcək, sosial şəraiti isə bir qədər də pisləşəcək.

Xatırladaq ki, Prezident İlham Əliyev Vətən müharibəsi ilə ədalətin bərpa olunmasından, parlaq qələbə əldə edilməsindən sonra ordusu və iqtisadiyyatı acınacaqlı duruma düşən Ermənistana vəziyyətdən çıxmağın yeganə yolunu sülh müqaviləsinin bağlanmasında gördüyünü dəfələrlə xatırladıb, Qarabağın təhlükəsizlik, sabitlik və sülh şəraitində inkişafı məsələlərini önə çəkib. Dövlətimizin başçısı ayrı-ayrı çıxışlarında bu istiqamətdə göstərilən bütün müsbət səyləri, etimadyaratma tədbirlərini dəstəkləyib, Azərbaycanın sülh danışıqları üçün konkret prosesə başlamağa, mümkün sülh sazişini hazırlamağa və bu saziş üçün bütün zəruri elementləri həll etməyə daim hazır olduğunu diqqətə çatdırıb.

Vaqif BAYRAMOV

Xalq qəzeti.- 2022.- 23 avqust.- S. 1; 5.