Regionun onlarla yeraltı şəhərində imzası olan soydaşımız

Azərbaycan elminin, mədəniyyətinin və ümumiyyətlə, bütün dəyərlərimizin böyük qayğıkeşi olan ulu öndər Heydər Əliyev tikinti-quraşdırma işlərində çalışanların əməyini yüksək qiymətləndirərək demişdi ki, cəmiyyətdə bütün ziyalıların, yaradıcı adamların öz yeri vardır. Kimsə başqa bir kəsin yerini tuta bilməz. Ancaq memarlar, tikinti-quruculuq işləri ilə məşğul olan insanlar daha xoşbəxtdirlər.

Çünki onların yaradıcılığı, əsərləri olan binaları, qurğuları, sarayları hər gün minlərlə adam istər-istəməz görür və qiymətləndirir. Haqqında söhbət açdığımız Valeh İsmayılov da məhz ulu öndərimizin söylədiyi xoşbəxt sənətkarlardandır. Çünki onun “əsərlərini” hər gün nəinki Vətənimizdə, hətta Müstəqil Dövlətlər Birliyinin bir çox şəhərlərində yüz minlərlə insan görür.

Elə bu əsərlərə münasibət də yüz minlərlə formada ifadə edilir: “Əhsən!”, “Ustasına rəhmət!”, “Burada Azərbaycanın tarixi ornamentləri görünür” və sairə. Xəbislər və bədxahlar isə “kaş bu əsərin müəllifi azərbaycanlı deyil, bizim millətdən olaydı”– deyə qısqanclıq hisslərini ifadə edirlər. Ancaq istənilən xoş münasibətə və diqqətsizliyə baxmayaraq yaradılan əsərlər özləri ilə birlikdə müəllifini də yaşadır. Daşlardan ibarət sənət əsərlərinin ömrü isə yüz illərlə ölçülür.

Valeh Qazax rayonunun ucqar dağ kəndində dünyaya göz açmışdır. Təbiətin yaratdığı ən sərt və ən gözəl tikinti materialı olan daşla ilk dəfə nə zaman ünsiyyət qurduğunu, daşla ilk söhbətinin necə başlandığını xatırlamır. Ancaq böyük Səməd Vurğünün “Göylərə baş çəkir Göyəzən dağı” – deyə bütün dünyada məşhurlaşdırdığı Göyəzən dağını görəndə yenidən Valeh olduğunu xatırlayır. Dağın, daşın, qayanın yaratdığı məğrurluğun, gözəlliyin şahidi olanda qəlbində ani bir arzu yaranmışdı: Mən özüm də nə zamansa daşlardan ibarət bir gözəllik nümunəsi yaradacağam. Amma necə? Buna yaşı da, təcrübəsi də imkan vermirdi. Qabaqda isə böyük bir ömür var idi. Daşları sənət nümunəsinə çevirərək qazanılmış çoxsaylı uğurlarla dolu, şan-şöhrətlə zəngin, halal zəhmətlə zinətlənmiş bir ömür. Valeh həmin ömrün yolunu Qazaxdan Bakıya gəlməklə başladı.

Əsgərliyə gedirdi. Bakının gözəlliyini istədiyi kimi görə bilməmiş Moskvaya göndərildi. Moskva ətrafında hərbi xidmət keçdiyi illərdə ağlına belə gələ bilməzdi ki, nə zamansa dünyanın ən böyük şəhərlərindən biri olan bu nəhəng paytaxtda iki möhtəşəm metrostansiyasının tikintisində onun da əməyi olacaqdır. Əsgərlikdən sonra Bakıdakı Azərnəqliyyat İnşaat Trestinin 446 nömrəli tikinti idarəsində (o zaman “Abşeron” mehmanxanasının tikintisində iştirak edirdi) çalışdığı illərdə də bir gün müstəqil Azərbaycanın parlamentinin ətrafındakı geniş yenidənqurma işlərinin yerinə yetirəcəyini düşünə bilməzdi.

Bütün bunları reallığa çevirən isə Ulu Tanrının verdiyi bəxt, istedad və fərdi yaradıcılıq imkanlarının üzə çıxarılması üçün ən vacib şərt olan prinsipiallıq idi. Bu, keyfiyyətlər Valeh İsmayılovun tərcümeyi-halına düşən betonçu, briqadir köməkçisi, briqadir ifadələrinin yanına qranityonan ifadəsinin yazılmasını da təmin etdi. Həmin məqamı belə xatırlayır:

– 1974-cü il idi. SSRİ Yol Nəqliyyat Nazirliyinin tərkibində arxitektura işləri ilə məşğul olan İttifaq səviyyəli xüsusi metrotikinti idarəsi var idi. Bəzi məsələləri nəzərə alaraq məni Moskva şəhərindəki həmin idarəyə işə götürdülər. 70-ci illərdə qranityonan peşəsi çox nadir sənət hesab olunurdu. İşlədim. İşləməklə bərabər təhsilimi də davam etdirdim. Fəaliyyətimə qiymət verdilər. Başladığım ilk pillədən sonra iş icraçısının köməkçisi, iş icraçısı, sahə rəisi və nəhayət, idarə rəisi vəziəsinədək müxtəlif etimadları qazandım. Yəni, təşkilatçılıq keyfiyyətlərim cavabsız qalmırdı.

Xüsusi metrotikinti idarəsində çalışdığım illərdə SSRİ-nin böyük şəhərlərində çox mühüm və müxtəlif inşaat işlərinin yerinə yetirilməsinə rəhbərlik etdim. Daha doğrusu, tikinti işində rəhbərlik olmur, tikintidə ən kiçik fəhlədən idarə rəisinədək hamı iştirak edir. Bu, sadəcə sözdə belə deyil. İdarə rəisi də fəhlə kimi bütün iş gününü tikinti prosesində, materilların arasında keçirir.

Xoşbəxtəm ki, bu gün Moskva şəhərinin Kalinin dairəsindəki iki metro stansiyasının, Daşkənd metrosundakı “Həmid Əlişan” stansiyasının tikintisində bir azərbaycanlı kimi mənim də əl izlərim vardır. Ukrayna paytaxtındakı mərkəzi meydanda sovet dövrü üçün ən müasir olan “Kitab evi”nin, Tbilisi şəhərində bir neçə metro stansiyasının inşasında çalışmışam. Bu xidmətlərimiz təkcə bilavasitə rəhbərliyimiz və tabeçiliyində fəaliyyət göstərdiyimiz nazirlik tərəfindən deyil, Moskva, Kiyev, Daşkənd, Tbilisi və başqa şəhərlərin rəhbərləri tərəfindən də daim yüksək qiymətləndirilib. O zaman hər tikintinin başa çatmasından sonra xüsusi tədbirlər keçirilir, fərqlənənlər mükafatlandırıldı.

Biz Valeh İsmayılovla söhbət edərkən, daha doğrusu, onun ömür yolu barədə çoxsaylı faktlara qulaq asarkən yuxarıda ulu öndərimizdən gətirdiyimiz sitatı da yada saldıq: “... tikinti-quruculuq işləri ilə məşğul olan insanlar daha xoşbəxtdirlər”. Valeh müəllimin bu məsələyə münasibəti bir az başqa şəkildə oldu:

– Əlbəttə, mən xoşbəxt adamam. Bu xoşbəxtliyi təmin edən bir neçə amil var. Əvvəla, ömrümün 57-ci baharını yaşayıram. Deməli, Tanrı məni sevibdir. Bu qısa müddətdə SSRİ məkanının bir çox şəhərində “Azərbaycanlı mütəxəssisin imzası” kimi qiymətləndirilən tikintilərdə iştirak etmişəm.

İkinci, mən həmin illərdə yuxarıda adını çəkdiyim şəhərlərdə işləyərkən iş yoldaşlarım və həmsöhbətlərim o zamankı Siyasi Büroya işarə edərək deyirdilər ki, 70-ci illərdən sonra azərbaycanlılar qurub-yaratmağın da ustası olduqlarını sübut etdilər. Siyasi Büro barədə hər dəfə söhbət düşəndə mən ulu öndərimizin adıyla fəxr edirdm. Çünki o zamanlar Heydər Əliyev təkcə Azərbaycanın deyil, bütövlükdə SSRİ-nin inkişafını təmin edən bir idarəçilik təcrübəsinə malik idi.

Üçüncü, ona görə xoşbəxtəm ki, bu gün məhz Heydər Əliyevin qurub yaratdığı, dünya dövlətləri sırasına çıxartdığı müstəqil Azərbaycan dövlətində – Azərbaycan Tunelmetrotikinti Səmhdar Cəmiyyətində çalışıram. Sonuncu quruculuq və tərəqqi illərində Dövlət Filarmoniyasının daxilində və çöl hissəsində bir çox təmir, xüsusən, qranit işlərinin icrasını mənim rəhbərlik etdiyim xüsusi tamamlama idarəsi təmin etmişdir. Milli Məclisin həyətindəki pillələrin və fəvvarə kompleksinin qranit işlərinin görülməsində, Bakı Metropoliteninin “Həzi Aslanov” stansiyasının memarlıq işlərinin başa çatdırılmasında, metronun “Nəsimi” stansiyasının mərmər-qranit işlərinin icrasında bizim kollektivin göstərdiyi xidmət bütün mərhələdə yüksək qiymətləndirilmişdir. Bu, xoşbəxtlik deyilmi?

Dördüncü, mən ona görə xoşbəxtəm ki, müstəqil Azərbaycan dövlətinə qurtuluş, xalqa nicat gətirmiş dahi dövlət xadiminin siyasətini bu gün məhz onun siyasi məktəbinin məzunu olan, eyni zamanda Azərbaycan xalqının böyük etimadını qazanan bir şəxs davam etdirir. Mən ötən il oktyabrın 9-da Bakı metropoliteninin “Nəsimi” stansiyasının açılışı zamanı Prezident İlham Əliyevin metropoliten işçiləri ilə görüşünü həmişə tarixi bir hadisə kimi xatırlayacağam.

O, ötən ilin avqustunda da bizim işimizlə tanış olmaq üçün tikinti yerinə gəlmişdi. Dövlət başçısı həmin görüşdə metro inşaatçılarıyla, xüsusən, bizim cəmiyyətin sədri Şaiq Əfəndiyev ilə söhbət zamanı çox dəyərli tövsiyələr verdi. Eyni zamanda, bizim işimizi yüksək qiymətləndirdi: “Bakı Sovet İttifaqının ilk şəhərlərindən biri, beşinci şəhər idi ki, burada metro stansiyası tikilmişdi.

Ancaq Sovet İttifaqı dağılandan və bütün postsovet məkanında yaşanmış böhranlı hadisələrdən sonra, əlbəttə, ki, metro tikintisinə də fasilə verildi. Məndə olan məlumata görə indi keçmiş postsovet məkanında metro stansiyaları Rusiyada, Ukraynada – yəni, beş-altı şəhərdə, o cümlədən Bakı şəhərində tikilibdir".

Bilirsinizmi, mən Prezidentin fikirlərindən bu cümlələri nə üçün seçirəm? Çünki, əgər bir şəhərdə SSRİ dağılandan sonra – 18 il metro tikilmirsə, deməli, metro tikintisi ilə məşğul olan idarələr də ləğv edilibdir. Bu isə artıq nə qədər insanın işsiz qalması deməkdir. Məhz məsələni bu baxımdan qiymətləndirəndə tam qətiyyətlə deyə bilərəm ki, tək mən yox, bütün metro inşaatçıları, bütün azərbaycanlılar xoşbəxtdirlər ki, onlar müstəqil Azərbaycan dövlətində yaşayır və işləyirlər. Xalqın 2008-ci ilin oktyabrında keçirilən prezident seçkilərində və bu il keçirilmiş referendumda göstərdiyi mütəşəkkillik də məhz həmin xoşbəxtlikdən qaynaqlanır.

Qazaxda bir Göyəzən dağı var. Tanrı ona öz əliylə mükəmməl bir gözəllik vermişdir. Tanrı Göyəzəni görüb valeh olan Valeh İsmayılova da daşları, mərməri, qraniti yonaraq gözəllik yaradan əllər vermişdir. O əllər isə Valehə xoşbəxtlik bəxş etmişdir. Moskva, Kiyev, Daşkənd, Tbilisi və Bakıda o əllərin yadigarı çoxdur. Ancaq onun arzuları, planları daha çoxdur. Hələ qabaqdakı görüləsi işlər geridə qalan işlərdən qat-qat çoxdur. Bir də ki, özü demiş 57 yaş nədir ki?

İttifaq MİRZƏBƏYLİ

Xalq qəzeti.- 2009.- 23 aprel.- S. 9.