“Vətən əmanəti, yurd əmanəti!..”

Qarabağ müharibəsinin qızğın çağlarında, həmçinin atəşkəs dövründə görüşüb söhbət etdiyim döyüşçülərimiz şəhid olmuş yoldaşlarından söhbət düşəndə çox vaxt bu ifadələri işlədirdilər: “Son sözü bu oldu: ”Vətən əmanəti, yurd əmanəti!" Bir də dedi ki, uşaqları (döyüş yoldaşlarını nəzərdə tutur. — V.İ.) qoruyun". Axır nəfəsində anasına, sevgilisinə də son sözünü göndərənlər çox olub. Yenə hamısında “Vətən”, “yurd” sözləri var: “Anama deyin ki, çox ağlamasın, Vətən yolunda şəhid oldum” və s.

İndi şəhid İlqar Millət oğlu Həsənovun döyüş dostlarının, doğmalarının xatirələri ilə tanış olanda eyni əhvalatlarla, eyni ifadələrlə rastlaşıram. Komandiri Bəxtiyarın xatirələri əsasında: “Üzbəüz döyüş gedir. İlqar ağır yaralıdır. Komandiri hiss edir ki, artıq onu xilas etmək mümkün deyil. Başını dizinin üstünə alır. İlqar gözünü açıb onu görür:

— Daha mən gedirəm, komandir. Uşaqları başsız qoyma, onların yanına get.

Çox igidini son nəfəsində sinəsinə sıxmışdı komandir. Bu dəfə qəhər də boğazını yandırırdı. Başa düşürdü ki, bu cəsur oğlan son anlarını yaşayır:

— Nə sözün var İlqar, de...

— Vətən əmanəti, komandir, yurd əmanəti..."

Budur, qəhrəmanlıq, Vətənə sonsuz məhəbbət. Ola bilsin döyüşlərdə olmayan adamlara qəribə gəlsin. Son nəfəsində “ANA” haraylamaq əvəzinə, “VƏTƏN” deyib gözünü yummaq. Amma həqiqət budur. Ana da, ən doğma adamlar da dilə gəlir yaralı döyüşçünün son nəfəsində, Vətən, döyüş dostları isə heç zaman yaddan çıxmır. Bu fədailikdir, Vətən fədaisi olmaq deməkdir.

Qəhrəmanlıq insanın içində yaşayır və birdən doğulur, şimşək kimi çaxır. Həyatda şəxsən tanıdığım elə adamlar var ki, onları sakit, həlim xasiyyətli görmüşəm, bəzən isə hər şeydən çəkinən, ehtiyatlı adam bilmişəm. Amma Vətən dara düşəndə onların könüllü silaha sarıldığının, sonradan qəhrəmanlıqlar göstərdiyinin şahidi olmuşam.

İlqarı yaxından tanıyanlar da deyirlər ki, o, sakit, həlim, mehriban və qayğıkeş idi. Həm də bir gənc kimi qaynarlığı vardı. İdmanın karate növü ilə məşğul olurdu, idman üstası, III dan qara kəmər sahibi idi. Hərbi xidmətini Belarusda keçmişdi. Sonra Çita vilayətinə getmişdi, burada Tibb İnstitutunun stomatoloji fakültəsində təhsil alırdı. Qarabağ müharibəsi şiddətlənəndə təhsilini yarımçıq qoyub, doğulub boya-başa çatdığı Ağdaşa gəldi. Bu zaman qardaşı Həsən Laçın bölgəsində döyüşürdü, Ağdaşdan cəbhəyə gedən ilk yeddi könüllüdən biri idi.

İlqar hərbi komissarlığa gedib, onu Laçın bölgəsinə göndərmələrini istədi. Dedi ki, qardaşı da oradadır, birgə olmaq istəyir. Xahişi yerinə yetirildi. Amma qardaşlar burada görüşə bilmədilər. Çünki ayrı-ayrı istiqamətlərdə döyüşürdülər. Az sonra isə Həsəni Ağdam cəbhəsinə göndərdilər.

1992-ci ilin iyununda İlqar evlərinə gəlmişdi. Sinəsindən ağır qəlpə yarası almışdı. Müalicədən sonra evə göndərmişdilər. Yaralanmasını anası Zöhrə xanımdan ciddi-cəhdlə gizlədirdi. Amma ana ürəyi nəinki hər şeyi hiss edirdi, həm də görürdü.

Nə qədər təkid etsələr də İlqar yaraları hələ sağalmamış döyüş bölgəsinə qayıdır və yenidən qanlı döyüşlərdə iştirak edir.

Döyüş dostları xatirələrində yazırlar ki, döyüşə gedəndə həmişə sağ çiynində pulemyot, sol çiynində avtomat olardı. Mahir nişançıydı, qorxu bilmirdi. Gözlənilməz anda düşmən əsgərlərinin içərisinə soxulub sağa-sola fasiləsiz atəş açar, onları pərən-pərən salarmış. Döyüş dostlarından biri yazır ki, düşmən hücumunun qarşısını almaq çətinləşmişdi. Onlar tankları irəli buraxanda geri çəkilmək əmri aldıq. Bu zaman İlqar qumbaraatanla tankı vurmaq üçün ayağa durub, onun üstünə yeridi. Elə bildik indicə hər şey məhv olacaq. Tank qəflətən yerində fırlanıb çalaya düşəndə elə bil ayıldıq, hücuma keçdik, düşmən itki verib, geri çəkildi.

İlqarın belə şücaətləri çox olub. Bir dəfə komandanlıq tərəfindən böyük məbləğdə pulla mükafatlandırılıb. Bu mükafat “özünə” qiymət olub, baş daşının düzəldilməsinə xərclənib.

Həm də yaxşı kəşfiyyatçı olub İlqar. Bacısı Aybəniz onun döyüş dostlarının çoxunu tapıb, qardaşı haqqında xatirələrini toplayıb. Onlar yazırlar ki, İlqarın kəşfiyyatdan gətirdiyi məlumatları yoxlamaq lazım deyildi. Hər şeyi özü yüz dəfə ölçüb-biçir, yoxlayırdı. Qorxu nə olduğunu bilməzdi.

Son döyüşü 1992-ci ilin sentyabrında olub İlqarın. Ağdərənin Qozlu ərazisində ağır döyüşlər gedirmiş. Düşmənin bir neçə həmləsinin qarşısı alınır. İlqar ermənilərin bir tankını sıradan çıxarır, xeyli canlı qüvvəsini məhv edir. Sonuncu həmlə daha güclü olur. İlqar ağır yaralanır. Və bu yara...

İndi Ağdaşın mərkəzi küçələrindən biri İlqar Həsənovun adını daşıyır. Şərəfli döyüş yolunu məktəblilər öyrənirlər. Xatirəsi həmişə əziz tutulur. Son sözü tez-tez təkrarlanır: Vətən əmanəti, yurd əmanəti!"

...Qəhrəmanlıq insanın içində gizli yaşayır, qəflətən doğulur, şimşək kimi çaxır... Bu, insanın ikinci doğuluşu kimidir. Birinci dəfə bir ailənin əzizi, sevinci, güvənci olursa, ikinci doğuluşda elin, Vətənin övladına, doğmasına, öyünməli adına, ünvanına çevrilir. İlqar Həsənov kimi...

Vahid İMANOV

Xalq qəzeti.-2008.-28 dekabr.- S.8.