Xalqların da insan kimi bəxti olur...

Heydər Əliyev həqiqətən də tarixi, hətta, əfsanəvi bir şəxsiyyətdir. Bu, sovet dövründə də belə idi, bugünkü MDB məkanında, xeyli çətinləşmiş müasir dünya şəraitində də belədir. Heydər Əliyev hər zaman xalqının xidmətində olmuşdur.

Çingiz AYTMATOV,

yazıçı

Mən bir dəfə mərhum xalq şairimiz Bəxtiyar Vahabzadənin ümummilli liderimiz Heydər Əliyev barədə söylədiyi fikirləri şairin öz dilindən eşitmişdim. Eşitmişdim və hansı hissləri keçirdiyimi anlaya bilməmişdim. Jurnalist Bəxtiyar müəllimə müraciət etdi: — Bəxtiyar müəllim, istərdim ki, ulu öndərimiz barədə fikirlərinizi şeirlə başlayasınız. Ömrü boyu şeiri Tanrının dərgahına açılan qapı kimi qiymətləndirən, əziz tutan Bəxtiyar Vahabzadə bir an susdu... və danışdı: — Heydər Əliyev elə dahi siyasətçi, elə ali rəhbər, elə parlaq lider, elə görkəmli sərkərdədir ki, onun haqqında danışarkən söhbətə şeirlə başlamaq...mən bilən mümkün deyil. Heydər Əliyev barədə danışanda ən böyük azərbaycanlı haqqında danışmağın məsuliyyətini hiss etməliyik.

Ulu şair ulu öndər barədə fikirlərinə şeirlə başlamadı. Ancaq mən belə bir istəklə yaşayıram. Çünki bu yaxınlarda Türkiyənin televiziya kanallarından birində qardaş ölkənin telejurnalistindən bir ifadə eşitdim: “Azərbaycanın necə ölkə, azərbaycanlıların necə xalq olduğunu bilmək üçün Heydər Əliyev şəxsiyyətini öyrənmək yetər”. Məhz həmin məqamda Rəfiq Zəka Xəndanın ulu öndərimizə həsr etdiyi dəyərli bir şeirin bəndləri yadıma düşdü:

“Bizi görmək diləyənlər ona baxsın ancaq,

O bizim öndərimizdir, o bizi qurtaracaq.

O bizim varlığımızdır, o bizim mənliyimiz,

Əzəli qüdrətimizdir, əbədi şənliyimiz”.

Ancaq Rəfiq Zəka Xəndanın ulu öndər haqqında yazdığı həmin geniş və səmimi ürək sözlərindən ibarət olan şeiri oxuyanda nə zamansa belə bir yazı qələmə alacağımı düşünmüşdüm. Sadəcə indi yazmaq qismət imiş.

Qismət, tale, bəxt. Sən demə, bu ifadələr tamamilə həqiqət imiş, O da həqiqət imiş ki, xalqların da insanlar kimi bəxti olur. Əgər xalqların bəxti olmasaydı və Tanrı bizim xalqın bəxtinə Heydər Əliyev kimi xilaskarı göndərməsəydi bizim dövlət müstəqilliyimiz indi hansı taleyini yaşayırdı? Ötən əsrin əvvəllərində dövlət müstəqilliyinə qovuşan, lakin onu saxlaya bilməyən Azərbaycan xalqı bir əsrdə iki dəfə dövlət müstəqilliyini itirmiş olsaydı, bir də belə bir səadətə nə zaman qovuşa bilərdi? Yaxud belə bir şansın nə zamansa yenidən ələ düşəcəyi nə dərəcədə ağlabatan idi? Üstəlik dövlət müstəqilliyimizin ikinci dəfə əldən getməsinə cəmi iki-üç addım qalırdı. Heydər Əliyevi Naxçıvandan Bakıya gətirən təyyarə həmin iki-üç addımı ləngitdi və ... Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi əbədiləşdirildi. Əlbəttə, bu möhtəşəm nəticə siyasət dahisinin qüdrətinin təsdiqi idi. Ancaq bu dahinin yetişməsi... Mən bəxtə inanıram.

Türk dünyasının görkəmli şəxsiyyətlərindən olan Çingiz Aytmatov yazırdı ki, Heydər Əliyev həm sovet dönəmində, həm də müstəqillik dövründə öz xalqının xidmətində olmuşdur. Diqqət yetirin, xalqın arasında, xalqın yanında yox, məhz xalqın xidmətində. Bu, çox böyük xoşbəxtlikdir. Mustafa Kamal Atatürk yazırdı ki, millətə əfəndilik etmək yoxdur, millətə xidmət etmək vardır. Heydər Əliyev hələ gənc yaşlarından etibarən öz xalqına şərəflə, ləyaqətlə xidmət etmişdir. O, Sovet Azərbaycanının həyatında mühüm rol oynayan Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsində çalışarkən bu qurumda milli kadrların çoxaldılmasına, həmin insanların peşəkarlığının artırılmasına nail olmuşdusa, bu, millət qarşısında xidmət deyil, bəs nədir? Üstəlik, son 15-16 ildə onlarca qəzet-jurnal məqaləsində, radio-televiziya verilişlərində Heydər Əliyevin DTK-ya işi düşmüş azərbaycanlılara kömək etdiyi barədə faktlar sadalanıb, xatırlanıb. Yazıçı, şair, alim, incəsənət xadimi və digər peşə sahibləri ulu öndərin həmin illərdə atdığı elə addımlar barədə söz açırlar ki, adam bir insanda bu qədər cəsarətin toplandığına heyran olur. Dünyanın istənilən guşəsində sovet ideologiyasını həyata keçirmək iqtidarında olan Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsinin adi zabiti belə addımları necə atırdı? Görünür, ulu öndərin ölkədə DTK rəhbəri vəzifəsinədək yüksəlməsinin əsas səbəblərindən biri də məhz həmin cəsarət imiş.

Əgər Heydər Əliyevin Azərbaycanda DTK rəhbəri kimi mühüm vəzifəyə yüksəlməsini onun cəsarəti, qətiyyəti, peşəkarlığı təmin etmişdisə, bəs onda onun Azərbaycan rəhbəri vəzifəsinə yüksəlməsinin təməlində hansı cəhətlər dururdu? Əlbəttə, gələcəkdə müstəqil Azərbaycan dövlətini qoruyub saxlaya biləcək zəmin yaratmaqdan ötrü yazılmış tale yazısı. Bəli, xalqın tale yazısı. Belə olmasaydı, Heydər Əliyev də ölkəmizə rəhbərlik etmiş digər siyasətçilər və SSRİ dövrünün başqa rəhbərləri kimi sadəcə tapşırıqları yerinə yetirər, qurultaydan qurultaya hesabat hazırlamaqla fəaliyyətini başa çatmış hesab edərdi. Ancaq belə olmadı. 1969-1982-ci illər Sovet Azərbaycanının tarixində misli görünməmiş bir inkişaf mərhələsi oldu. Sonralar ulu öndər həmin dövrü belə xatırlayırdı: “1970-1985-ci illər Azərbaycanın quruculuq salnaməsinə ən parlaq səhifələr kimi daxil olmuşdur. Baş verən dəyişikliklərin miqyasına, iqtisadi və sosial sahələrdə aparılan dərin struktur islahatlarının xarakterinə, xalqın maddi rifah halının keyfiyyətcə yeni mərhələyə keçirilməsinə görə doqquzuncu, onuncu və onbirinci beşilliklər Azərbaycanın yeni tarixində ən mühüm yerləri tutur”.

1970-85-ci illərdə, tarixən qısa bir dövr ərzində Azərbaycanda yüzlərlə zavod, fabrik, istehsalat sahələri yaradıldı, 213 iri sənaye müəssisəsi işə salındı. Bir çox mühüm istehsalat sahələrinə görə Azərbaycan Sovet İttifaqında aparıcı yerlərdən birini tuturdu. Respublikamızda istehsal olunan 350 adda məhsul dünyanın 65 ölkəsinə ixrac olunurdu. Bu illərdə istehsal olunan sənaye məhsulları öz həcminə görə əvvəlki 50 ildəkinə bərabər idi. Həmin illərin Azərbaycanı nəhəng bir tikinti meydanını xatırladırdı. Bakının və respublika rayonlarının siması büs-bütün dəyişmişdi.

Bütün bunlar qeyd edilən dövrün üzdə olan nailiyyətləri idi. Ancaq yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Heydər Əliyev özündən əvvəlki və sonrakı rəhbərlər kimi ancaq plan və tapşırıqların yerinə yetirilməsi üçün işləmir, uzaq gələcəyi nəzərdə tutan siyasi fəaliyyətlə məşğul olurdu. Həmin dövrün tarixi nailiyyətlərindən biri də məhz xalqın uzaq gələcəyini nəzərdə tutaraq güclü kadr potensialının yetişdirilməsi idi. Heydər Əliyev Kreml rəhbərliyi yanındakı nüfuzundan istifadə edərək Azərbaycan üçün nadir ixtisaslar üzrə böyük bir mütəxəssislər ordusu yetişdirə bilmişdi. Belə ki, həmin illərdə iqtisadiyyatın sürətli və çoxşaxəli inkişafına uyğun olaraq respublikanın orta və ali ixtisas təhsili şəbəkəsi xeyli genişləndirilmişdi. SSRİ-nin 170 qabaqcıl ali məktəbinə 3500 azərbaycanlı gənc göndərilmişdi. Hər il təhsil almaq üçün respublikadan kənara yola salınan gənclərlə şəxsən görüşən Heydər Əliyev onlara “Siz Azərbaycanın sabahını quracaqsınız!” deyirdi. Sən demə, həmin sabahı onun özü, öz əlləriylə qururmuş. Biz onun mütəxəssislər ordusu yaratdığını qeyd edirik. Ancaq ulu öndər sözün həqiqi mənasında 70-80-ci illərdə Azərbaycanın bugünkü ordusunu formalaşdırırdı. Həm Azərbaycandakı hərbi məktəblərin müdavimləri arasında milli gənclərin ildən-ilə artmasını tələb edir, həm də SSRİ-nin digər ali məktəblərində azərbaycanlı gənclərin hərbi təhsil almasına nail olurdu. Beləliklə, Heydər Əliyev hələ o zaman müstəqil yaşadığımız bu günləri görür, doğma vətənini bu günlər üçün hazırlayırdı. Tarixçilər qətiyyətlə yazırlar ki, böyük düha sahibi olan Heydər Əliyev yeni Azərbaycanı – bugünkü Azərbaycanı hələ o illərdən etibarən qurmağa başlamışdı.

Ulu öndərin ömrünün Moskva illəri onun SSRİ məkanında yaşayan bütün türk xalqlarının dayağı funksiyasını yerinə yetirməsi ilə xarakterizə edilirdisə, 1990-cı ilin yayından etibarən başlanan Naxçıvan dövrü başqa bir eranın başlanğıcı demək idi. Heydər Əliyev Naxçıvana rəhbərlik etdiyi dövrdə muxtar respublikanın adından sovet, sosialist sözlərinin çıxarılmasına, üç rəngli dövlət bayrağımızın ilk dəfə rəsmi olaraq qaldırılmasına, Türkiyə və İranla əməkdaşlıq yaradaraq Naxçıvanın sonu görünməyən böhranlardan çıxarılmasına nail olmuşdu. Ulu öndərin xalqın çoxsaylı təkid və tələbləri, o zamankı Azərbaycan rəhbərliyinin yalvarışlı xahişləri nəticəsində Naxçıvandan Bakıya gəlməsi isə sözün həqiqi mənasında tarixi bir qayıdış idi. Möhtəşəm qurtuluşa aparan qayıdış!

Xalqın və dövlətin bu qayıdışa çox böyük ehtiyacı var idi. Çünki ölkə dağılıb gedir, xaos və anarxiya cəmiyyəti məhvə aparırdı. Cəbhədəki uğursuzluqlar, düşmənin hər gün bir kəndi, rayonu işğal etməsi, ordudakı pərakəndəlik, iqtisadiyyatdakı tənəzzül, mənəviyyatdakı aşınmalar, daxili sabitliyin sıfır dərəcəsində olması ağrılı Azərbaycan həqiqətləri idi. Bir tərəfdən də dövlət müstəqilliyimizə qənim kəsilən qüvvələr respublikanın gah şimaldan, gah da cənubdan parçalanmasına çalışırdılar. Belə bir ağır vəziyyətə üsyankar polkovniklər Surət Hüseynov və Əlikram Hümbətovla bacarmayan AXC-Müsavat iqtidarının Heydər Əliyevi köməyə çağırmaqdan başqa yolu yox idi. Çünki ölkə iki ağır nəticənin – vətəndaş müharibəsinin və müstəqilliyin əldən getməsinin bir addımlığında idi. Vətəndaş müharibəsi başlasaydı o zamankı ölkə rəhbərliyi rüsvay olacaqdı, dövlət müstəqilliyi əldən getsəydi, 50 milyonluq Azərbaycan xalqı, Heydər Əliyev dühası həm ölkə rəhbərliyini, həm də xalqımızı həmin rüsvayçılıqlardan xilas etdi. Vətəndaş müharibəsinin də qarşısı alındı, müstəqilliyin əldən getməsinin də. Özü də heç bir güc tətbiq etmədən, siyasi yolla. Sonra isə...

Sonra müasir, qüdrətli Azərbaycan dövlətinin qurulmasına start verildi. Ölkədə daxili sabitlik yaradıldı, müxtəlif siyasi partiya rəhbərlərinin və ayrı-ayrı adamların tabeçiliyində olan silahlı dəstələr vahid komandanlıq altında birləşdirildi, güclü ordunun formalaşdırılmasına başlanıldı, cəbhədə düşmənə layiqli cavab verildi və nəhayət, Azərbaycan-Ermənistan cəbhəsində atəşkəs əldə edildi. Bu isə artıq Azərbaycanın inkişafına zəmin yaradılması demək idi. Həmin zəmindən maksimum bəhrələnən Azərbaycan Prezidenti əsas qüvvələri üç istiqamətdə paylaşdırdı: məqamdan istifadə edərək ordunun təkmilləşdirilməsinə nail olmaq, beynəlxalq aləmlə zəruri olan əlaqələri qurmaq və nəhayət, yeni neft strategiyasını işləyib hazırlamaq. Böyük dövlət qurucusu və idarəetmə ustası olan Heydər Əliyev bu istiqamətlərin hər üçündə böyük uğurlara imza ata bildi. Nəticədə atəşkəsdən cəmi dörd ay sonra – 1994-cü il sentyabrın 20-də Bakıda “Əsrin müqaviləsi” adlanan möhtəşəm neft sazişi imzalandı. Xəzərin Azərbaycan sektorundakı karbohidrogen ehtiyatlarının birgə işlənilməsi üçün dünyanın aparıcı neft şirkətlərinin yaratdığı konsorsiumla Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti arasında imzalanan həmin saziş ölkəmizə on milyardlarla dollar xarici sərmayə gətirilməsi demək idi. Bu isə o demək idi ki, artıq bütün ölkələr Azərbaycanda sabitliyin qorunmasına çalışacaq, Azərbaycan rəhbərliyinin mövqelərini müdafiə edəcəkdir. Bu strategiya özünü tamamilə doğrultdu və Azərbaycan “Əsrin müqaviləsi”ndən sonra həqiqi inkişaf yoluna qədəm qlydu.

İndi növbə ölkədə götürülmüş hüquqi, dünyəvi və demokratik dövlət quruculuğu kursunun hüquqi bazasının yaradılmasına çatmışdı. Bunun üçün ölkənin konstitusiyası qəbul edilməli idi. Ulu öndərin təşəbbüsü, müəllifliyi və bilavasitə iştirakı ilə hazırlanan yeni Konstitusiya layihəsi 1995-ci il noyabrın 12-də, ilk milli parlament seçkisi ilə eyni gündə, ümumxalq səsverməsi – referendum vasitəsiylə qəbul edildi. Dövlət müstəqilliyinin mühüm atributlarından olan bu Konstitusiyanın qəbul edilməsi Azərbaycana beynəlxalq aləmdə yeni nüfuz qazandırdı və ölkəmizə inam, etimad artdı. Çünki bu Konstitusiyanın qəbul edilməsinədək bir çox əcnəbi siyasətçilər və beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycanda sivil, demokratik dövlət quruculuğu kursu götürüləcəyinə inanmırdılar. Məhz bu sənədin qəbulundan sonra Azərbaycana olan münasibət kökündən dəyişdi. Çünki Heydər Əliyev Konstitusiyası bir çox Avropa ölkələrinin əsas qanunlarına nisbətən daha demokratik və daha mükəmməldir.

Daha sonra ölkədə köklü islahatlara start verildi. Həmin islahatlar nəticəsində 1996-cı ilin ikinci yarısından etibarən ölkə iqtisadiyyatında dirçəliş meyilləri göründü və tədricən respublikamız iqtisadi inkişaf mərhələsinə qədəm qoydu. Bir çox tarixçilər müstəqil Azərbaycan dövlətini Heydər Əliyevin “Şah əsəri” adlandırırlar. Prezident İlham Əliyevin siyasi təfəkkürünün nəticəsidir ki, son 6 ildə dünyanın aparıcı beynəlxalq təşkilatları hər il Azərbaycanı bir göstərici üzrə lider ölkə elan edirlər. Biz məmnunuq ki, ölkəmizi bəlalardan, xalqımızı məhrumiyyətlərdən xilas etmiş ulu öndər Heydər Əliyevin siyasi kursu bu gün respublikamızda uğurla davam etdirilir, bütün dünyada öz həqiqi və layiqli qiymətini alır. Bu siyasət Azərbaycanın dövlət müstəqilliyi kimi əbədi olacaqdır.

Tovuz EMİNLİ,

Azərbaycan Müəllimlər

İnstitutu Zaqatala filialının direktoru

Xalq qəzeti.- 2009.- 13 dekabr.- S. 6.