Vətən yanğılı şair

Azərbaycan poeziyasnın fəxri, xalq şairi Məmməd Araz cismən aramızda olmasa da, onun zəngin yaradıcılığı və əzəmətli şeirləri bizimlə birgə nəfəs alıb yaşayır. O, yaşadığı ömrün 50 ilini Vətən və xalq üçün yazıb-yaratmış, bədii sözün qüdrəti ilə doğma Azərbaycanı və xalqını sevgi-məhəbbətlə, can yanğısı ilə tərənnüm etmişdir.

1959-cu ildə “Sevgi nəğməsi” adlı ilk kitabı ilə oxucuların görüşünə gəlmiş və bu ilk görüşdən sonra bütün yaradıcılığı dövründə neçə-neçə dəyərli kitabın müəllifi kimi tanınmışdır. O, kəşməkəşli günlər yaşayaraq, həyatın imtahan və sınaqlarından çıxaraq xalqımızın böyük məhəbbət və ehtiramını qazanmışdır.

Məmməd Araz dahi Azərbaycan şairi Nizaminin və digər klassik sənətkarların fikir dünyasından qidalanmış və yaradıcılıqla bəhrələnmşdir. Odur ki, onun poeziyasında hikmətli sözlər, Vətən eşqi, xalq sevgisi geniş yer tutmuşdur. Şairin şeirlərində Azərbaycan və azərbaycançılıq, xəlqilik və yurdsevrəlik, mərdlik və əzmkarlıq bədii sözün vasitəsilə obrazlı şəkildə ifadə olunmuşdur. Son illərdə çapdan çıxmış dörd cildlik külliyatında toplanmış şeirlərin əksəriyyətində yuxarıda sadalanan məziyyətlərlə yanaşı, şairin haqq-ədalət, Azərbaycanın müstəqilliyi və suverenliyi uğrunda mübarizə əzmi sanballı poetik nümunələrlə özünün bədii əksini tapmışdır.

Xalqını ürəkdən və coşqun məhəbbətlə sevən Məmməd Araz erməni millətçilərinin sərsəm iddialarını, Xocalı faciəsinin törədilməsini və Azərbaycan torpaqlarının zəbt edilməsini qəzəblə qarşılamış, Vətən oğullarını torpaqlarımızın azad olunmasına səsləyən dərin mənalı şeirlər yazmışdır. “Bizi Vətən çağırır” şeirində oxuyuruq:

Gücünə, qüvvətinə

Zəhmini də qata bil

Düşmənin marığında

Pələng kimi yata bil.

Bu dağları baba bil,

Bu dağları ata bil!

Qılınc qap, Vətən oğlu,

Bizi Vətən çağırır!

Bizi Vətən çağırır!!!

Azərbaycanın müstəqilliyini, ərazi bütövlüyünü qoruyub saxlamaq şairin əsas düşüncələri və amalı olduğundan “Ayağa dur, Azərbaycan” şeiri xüsusilə güclüdür:

Ayağa dur, Azərbaycan!

Bunu bizə zaman deyir,

Məzarından baş qaldıran baban deyir!

Nər oğlu nər, səninləyəm!

... Gözünü sil, Vətən oğlu, ayağa qalx!

Üfüqünə bir yaxşı bax,

Sərhəddinə bir yaxşı bax!

Məmməd Araz yaradıcılığında milli oyanış ruhlu, Vətən sevgisi ilə dolu lirik şeirlər və poeziya nümunələri diqqəti daha çox cəlb edir. Bu baxımdan şairin “Bu millətin dərdi-səri”, “Məndən ötdü, qardaşıma dəydi”, “Bu dönüklər, vəfasızlar dünyası”, “Azərbaycan, dünyam mənim”, “Yol ayrıcında söhbət”, “Babək qılıncı”, “Dünya düzəlmir”, “Tanrım, məni məndən qoru”, “Vətən mənə oğul desə” adlı şeirləri öz məna yüklü və bədii tutumu ilə daha çox seçilir.

Məmməd Araz həyatda ümid və inamla yaşayan şair idi. O, gənclik illərindən başlayaraq həmişə gələcyə inamla yazıb-yaratmaş və həyata həmişə nikbinliklə baxmışdır. “Təsəlli” adlı şeirində özünün və şair dostlarının gələcəyə inam sarıdan dünyanın ən varlı adamları olduqlarını qeyd edən şair demişdir:

Hələ ömrümüzün nə yazı olub,

Hələ bu dünyada nə yaşamışıq?!

Bizim payımıza çatası olub,

Təsəlli bir qaşıq, ümid bir qaşıq.

Demə ki, ömrümüz keçdi yarıdan,

Biz yenə ümidli günlər yazıyıq.

Bil ki, gələcəyə inam sarıdan

Dünyanın ən varlı adamlarıyıq.

Məmməd Araz yaradıcı ziyalıların, xüsusilə gənc yazarların yaxın dostu idi və onların ədəbi yaradıcılığı ilə daim maraqlanardı. O, 1970-1980-ci illərdə Salyan və Neftçala bölgələrinə hər gəlişi zamanı ədəbiyyat həvəskarlarına və gənc şairlərə lazımi istiqamət verər, onları məzmun və ideyaca daha yetkin əsərlər yazmağa ruhlandırardı.

Məmməd Araz el yolunda can yanğısı ilə çalışan, ilhamla yazan və öz sözünü mərdanə deyən vətəndaş şair idi. Mükəmməl yaradıcılığı və yüksək insani keyfiyyətləri ilə böyük el sevgisi qazanmış şairə olan məhəbbətimi 1996-cı ildə yazdığım “El yolunda” şeirimdə belə ifadə etmişəm:

El yolunda şimşək kimi çaxıbdır,

Araz olub, çağlayıbdır, axıbdır.

Bu dünyaya mərd gözüyülə baxıbdır

Məmməd Araz — ucalıq, dağ zirvəsi

Vətənimin, torpağımın haqq səsi.

Bu gün Məmməd Araz yenə də bizimlədir, illər ötsə də, əsrlər keçsə də əbədiyaşar şair qədirbilən Azərbaycan xalqının qəlbində daim yaşayacaq, onun əzəmətli misraları Azərbaycanın oğul və qızlarını qələbələrə ruhlandıracaqdır.

Rafael ƏRƏSTUNOĞLU,

şair-publisist, “Məmməd Araz”

və “Qızıl Qələm”

mükafatları laureatı,

Neftçala rayonu

Xalq qəzeti.-2009.-8 fevral.-S.7.