Göygöl rayonunda inkişafı sürətləndirən başlıca amillər

Göygöl Rayon İcra Hakimiyyətində 2008-ci ilin sosial-iqtisadi inkişaf yekunlarına və cari ildə qarşıda duran vəzifələrin müzakirəsinə həsr olunmuş toplantıda son illərdə bölgədə inkişafı sürətləndirən başlıca amillər diqqət mərkəzində oldu. Hesabat məruzəsində və çıxışlarda bildirildi ki, ulu öndər Heydər Əliyevin sabitlik və tərəqqi strategiyasının uğurlu davamı olaraq Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə son 5 ildə həyata keçirilmiş ümummilli proqramlar, xüsusən, regional inkişaf proqramı ölkənin bütün bölgələri kimi, Göygöl rayonuna da sürətli inkişaf gətirmişdir. Son illərdə irili-xırdalı bir çox problemlər həllini tapmış, əhalinin rifahı yüksəlmişdir.

Göygöl Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Arif Seyidov hesabat məruzəsində son 1 ildə ölkədə qazanılmış siyasi, iqtisadi və sosial-mədəni uğurlara nəzər saldıqdan sonra rayonda qazanılmış nailiyyətlərdən geniş söz açdı. Başçı bildirdi ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev ötən il də bölgələrə müntəzəm səfərlər edərək dövlət siyasətinin yerlərdə həyata keçirilməsinə birbaşa nəzarət etmişdir. Dövlət başçısı 2008-ci il ərzində ölkənin 36 şəhər və rayonunda 160-dan çox obyektin açılışında və təməlqoyma mərasimlərində iştirak etmişdi.

2008-ci il martın 4-də Prezident İlham Əliyev Göygöl rayonuna da səfər etmiş, ümummilli lider Heydər Əliyevin əzəmətli heykəlinin açılışında iştirak etmiş, rayon sakinləri ilə görüşmüş və səmimi söhbətlər aparmışdı. Ölkə rəhbəri Göygöl şərab zavoduna baş çəkərək aparılan yenidənqurma-bərpa işləri və istehsal sahələri ilə də tanış olmuş, dəyərli məsləhətlərini vermişdi. Prezident yeni inşa olunan 180 çarpayılıq tibb müəssisəsinə gedərək tikinti işlərinin gedişi ilə maraqlanmışdı. Möhtərəm İlham Əliyev daha sonra Dövlət Neft Şirkəti tərəfindən qısa müddət ərzində ən müasir layihə əsasında inşa edilmiş şəhər 1 saylı orta məktəbdə sinif otaqlarına baxmış, yaradılmış şərait ilə tanış olmuşdu. Göygöl şəhərində Qarabağ müharibəsi əlilləri və şəhid ailələri üçün inşa edilmiş 16 mənzilli yaşayış evinin orderlərini də ölkə rəhbəri təqdim etmişdi. Cənab İlham Əliyev Yeni Zod kəndində qaçqınlarla da görüşmüş, onların həyat şəraiti ilə yaxından tanış olaraq mövcud problemlərinin həlli ilə bağlı müvafiq tapşırıqlar vermişdi.

Ötən il Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Xanlar rayonunun Göygöl rayonu, Xanlar şəhərinin Göygöl şəhəri adlandırılması haqqında Azərbaycan Respublikasının 25 aprel 2008-ci il tarixli Qanununa imza atmış, bu tarixi hadisə rayon sakinlərinin çoxdankı arzusunun həyata keçməsinə səbəb olmuşdur.

Rayon rəhbəri daha sonra qeyd etdi ki, respublikada əldə olunan nailiyyətlər Göygöl rayonunun da sosial-iqtisadi inkişafına öz müsbət təsirini göstərmiş, uzun illər yığılıb qalmış mövcud problemlərin aradan qaldırılmasına şərait yaratmış, iqtisadiyyatın dinamik inkişafı təmin edilmişdir. Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial iqtisadi inkişafı dövlət proqramı üzrə Göygöl rayonunda həyata keçirilməsi nəzərdə tutulmuş 13 tədbir icrası yerinə yetirilmiş, 4667 yeni iş yeri açılmışdır, ondan da 3726-sı daimidir. 2008-ci ildə isə 938-i daimi olmaqla 1014 iş yeri açılmışdır. Dövlət Proqramının icrasının nəticəsi olaraq 39 MMC, 15 kəndli fermer təsərrüfatı, 19 firma yaradılmışdır.

Yerli əhəmiyyətli avtomobil yollarına 41,5 kilometr asfalt örtük salınmış, 26940 metr səki daşları düzülmüş, 5563 kvadratmetr üzlük piltələr döşənmişdir. Göygöl şəhərinin mərkəzində və R.Nəsibov məhəlləsində 27,6 kilometr yeni kanalizasiya sistemi quraşdırılmış və təmizləyici qurğu tikilmişdir.

Əhalinin elektrik enerjisi, qaz, su ilə təminatını yaxşılaşdırmaq məqsədilə 22 transformator məntəqəsi, 35 kv-luq Çaykənd yarımstansiyası tikilmişdir. 48,2 kilometr hava elektrik verilişi xətti, 2,5 kilometr yeraltı kabel xətti çəkilmişdir. Rayonun 15 kəndini və 4 qəsəbəsini əhatə edən qaz təsərrüfatında təmir-bərpa işləri aparılmış, 2961 abonentə təbii qaz verilmişdir. Göygöl şəhərində 9562 metr, kənd və qəsəbələrdə isə 15990 metr su xətti çəkilmişdir. 12 artezian quyusu qazılmış, 61 quyu təmir olunmuşdur.

180 çarpayılıq yeni tibb müəssisəsinin tikintisi başa çatmaq üzrədir. 1 kənd sahə xəstəxanası, 1 kənd həkim ambulatoriyası, 6 kənd feldşer mama məntəqəsi, 1 kənd kitabxanası, Göygöl poçtamtı üçün yeni bina, 5 kənddə poçt məntəqəsi tikilmişdir. Qarabağ müharibəsi əlilləri və şəhid ailələri üçün 16 mənzilli yaşayış evi, Əhalinin Sosial Müdafiəsi Mərkəzi və Məşğulluq Mərkəzi üçün inzibati bina, Gənclər evi, Qırıqlı kəndində uşaq bağçası, 2 şadlıq sarayı ötən ilin yadigarıdır. Heydər Əliyev Fondu hesabına 400 şagirdlik 3 məktəb binası, bundan əlavə 3124 şacirdlik 9 orta məktəb binası, 455 şagirdlik 26 sinif otağı istifadəyə verilmişdir. 17 məktəb binası, Cümşüdlü kənd uşaq bağçası, rayon baytarlıq laboratoriyası, 135 fərdi və 18 ikimərtəbəli, çoxmənzilli yaşayış evinin dam örtükləri əsaslı təmir olunmuşdur. 282 həyət darvazaları yenisi ilə əvəz edilmişdir. 6 kənddə elektron tipli ATS, 11 kənddə peyk telefonu avadanlığı quraşdırılmışdır. 2 kənddə köhnə tipli ATS elektron tipli ATS-lə əvəz olunmuşdur.

Azərbaycan Bioloji Kombinatında 562,4 min manat həcmində yenidənqurma və bərpa işləri aparılmışdır. Azərbaycan Elmi Tədqiqat Heyvandarlıq İnstitutun nəzdində toxum bankı tikilmişdir. Keçmiş Xanlar Aqrar Sənaye Kombinatının bazasında “Göygöl şərab zavodu” ASC yaradılmış, üzüm qəbulu məntəqəsi, araq, şərab, konyak, şampan, spirt çəkmə sexləri və laboratoriya yenidən qurulmuş, avadanlıqlarla təchiz olunaraq işə salınmışdır.

Dövlət Proqramının uğurla icrasının nəticəsi olaraq sosial məsələlərin həlli, insanların həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılması, sosial obyektlərin tikilməsi sahəsində əldə olunmuş uğurları sonrakı illərdə də davam etdirmək məqsədilə 2009-2013-cü illər üçün hazırlanacaq Dövlət Proqramına rayonun şəhər, qəsəbə və kəndlərində mövcud olan problemlərin daxil edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Bununla bağlı aidiyyatı dövlət orqanları qarşısında məsələlər qaldırılmışdır.

2008-ci il rayonda təmir-bərpa, tikinti-quraşdırma və abadlıq işlərinin aparılması, yerli əhəmiyyətli avtomobil yollarının təmiri davam etdirilmitş, 1 milyon 262 min manat həcmində təmir-bərpa və abadlıq işləri görülmüşdür. İl ərzində Göygöl şəhərini əhatə edən avtomobil yollarına, prospekt və küçələrə, R.Nəsibov və 21-ci məhəllələri əhatə edən əraziyə 5,5 kilometr asfalt örtük salınmışdır. 11649 metr səki daşları düzülmüş, 16 küçəyə 119100 kvadratmetr çınqıl örtük tökülmüşdür.

Aşıqlı — Köşkü-Üçbulaq, Çaykənd — Qarabulaq — Sarısu, Gəncəkənd — Zurnabad kəndarası avtomobil yollarında çınqılla cari təmir işləri aparılmışdır. 4 iyul 2008-ci il tarixdə yağan güclü yağışın təsirindən Danayeri kəndindəki tutumu 50 ton kubmetr olan dağılmış süni göl bərpa edilmişdir. 8 iyun 2008-ci il tarixdə yağan aramsız yağış nəticəsində öz məcrasından çıxmış Gəncə, Kürək və Qoşqar çaylarının əhaliyə, enerji təchizatına, yol və körpülərə, su qurğularına və suvarma sistemlərinə vurduğu ziyan rayonun daxili imkanları hesabına aradan qaldırılmışdır. Göygöl şəhərində qaz təsərrüfatı olmayan yaşayış massivlərinə 35 kilometr uzunluğunda daşıyıcı və paylayıcı qaz xətti çəkilmişdir.

Dozular kəndində baş vermiş torpaq sürüşməsi nəticəsində köçürülmüş ailələr üçün təhlükəsi olmayan ərazidə yeni tikilən kənddə bütün tikililərin kommunikasiya xətləri ilə birlikdə tikintisini tam başa çatdırmaq üçün əlavə olaraq Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sərəncamı ilə ayrılmış 4 milyon manat məbləğində vəsait hesabına 42 yaşayış evinin, 120 şagirdlik orta məktəb binasının, klub və inzibati binanın, feldşer-mama məntəqəsinin, mağaza və hamamın tikintisi başa çatdırılmışdır. Küçələrə asfalt örtük salınmış, gecə işıqlandırma sistemi quraşdırılmışdır.

2008-ci ildə müasir standartlara cavab verən 15 sahibkar obyekti və ümumi sahəsi 6671 kvadratmetr olan 50 fərdi yaşayış evi tikilmişdir. Sarısu kəndində icra nümayəndəliyinin, klub, kitabxana və feldşer mama məntəqəsinin yerləşdiyi bina, Pənahlılar kənd mədəniyyət evi əsaslı təmir olunmuşdur. Rayon maliyyə idarəsi üçün inzibati binanın tikintisi başa çatdırılmışdır. Prokurorluq, Yağından Mühafizə Bölməsi, Meşə Mühafizəsi və Bərpası Müəssisəsi üçün inzibati binaların tikintisi davam etdirilir.

Park və xiyabanlarda, şəhidlər xiyabanında, yol kənarlarında 7 mindən çox ağac və bəzək kolları əkilmişdir.

2008-ci ildə rayon üzrə 34 milyon 156 min manat əsas kapitala investisiya qoyulmuşdur. 32 milyon 610 min manat tikinti-quraşdırma işlərinə yönəldilmişdir. Bu da əvvəlki ilə nisbətən 2,3 dəfə çoxdur. Kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına dövlət dəstəyi bu sahənin inkişafına təkan vermişdir. Hazırda rayonda 457 hüquqi, 1353 fiziki şəxs sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olur. 75 kollektiv kəndli fermer təsərrüfatı, 187 kiçik müəssisə, 7 səhmdar cəmiyyət fəaliyyət göstərir.

Ümumdaxili məhsul istehsalında qeyri-dövlət sektorunun xüsusi çəkisi rayon üzrə 60 faiz təşkil etmişdir. 2007-ci illə müqayisədə 81,2 faiz çox olmaqla, 10 milyon 634 min manat dəyərində sənaye məhsulları istehsal edilmişdir. Bunun 69,5 faizi qeyri-dövlət sektorunun payına düşür. 2008-ci ildə sənaye müəssisələrində çalışanların orta aylıq əmək haqqı əvvəlki illə müqayisədə 25,2 faiz artaraq 120 manat, adambaşına pul gəliri 1278,3 manat təşkil etmişdir. 2008-ci ildə rayon üzrə orta aylıq əmək haqqı 2007-ci ilə nisbətən 29 manat (23,8 faiz) artaraq 149 manata çatmışdır.

Aqrar sahənin inkişaf etdirilməsi istiqamətində də müvafiq tədbirlər həyata keçirilmişdir. 1183 nəfər istehsalçıya kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı üçün yanacaq və motor yağlarına görə məqsədi ilə dövlət tərəfindən 391 min 242 manat ödənmişdir. 1230 nəfər buğda istehsalçısına isə 318 min 644 manat məbləğində yardım verilmişdir. “Aqrolizinq” yolu ilə dəyərindən 50 faiz aşağı qiymətə 88,8 ton azot, 157,5 ton superfosfat gübrəsi satılmışdır.

2008-ci ildə 5 toxumçuluq təsərrüfatlarına istehsal etdikləri 1381,8 ton 1-ci və 2-ci reproduksiyalı toxuma görə dövlət büdcəsindən 117 min 179 manat məbləğində subsidiya verilmişdir. Aqrar sektoru dövlət qayğısının nəticəsi olaraq kənd təsərrüfatında becərilən əkin sahələri və məhsuldarıq nəzərəçarpacaq dərəcədə artmışdır. Belə ki, keçən ilə nisbətən 1603 hektar çox olmaqla, 10319 hektar sahədə səpin aparılmışdır. 2008-ci ildə 20868 ton taxıl istehsal olunmuşdur, bu da keçən ilə nisbətən 2619 ton (14,3 faiz) çoxdur. 2007-ci illə müqayisədə 2008-ci ildə 5,4 faiz çox — 27 milyon 347 min manat dəyərində kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal edilmişdir. Bunun da 99,6 faizi qeyri-dövlət sektorunun payına düşür.

Başçı daha sonra bildirdi ki, rayonda təhsilin inkişaf etdirilməsi istiqamətində də ötən il mühüm tədbirlər həyata keçirilmişdir. 2008-ci ildə 504 şagirdlik Göygöl şəhər 6 saylı, 320 şagirdlik Balçılı kənd, 250 şagirdlik Aşıqlı və Xaqani kənd orta, 220 şagirdlik 8 Mart kənd əsas məktəb binalarının tikintisi başa çatdırılaraq istifadəyə verilmişdir. 180 şagirdlik Əlimədədli kənd əsas məktəb binasının tikintisi ilə davam etdirilir. Hacıməlik qəsəbə 1 saylı, Kökü kənd, Stansiya Qızılca orta, Yalqışlaq kənd əsas məktəb binaları əsaslı təmir olunmuşdur. Göygöl şəhər 2 və 3 saylı orta məktəblərində istilik sistemi yenidən qurulmuşdur. Ali məktəblərə qəbul olan orta məktəb məzunlarının sayı artmışdır. 2007-ci ildə ali məktəblərə iş verən 393 məzundan 81-i qəbul olduğu halda, 2008-ci ildə 420 məzundan 114-ü qəbul olmuşdur. 6 nəfər 600-dən çox, 14 nəfər 500-dən çox bal toplamışdır.

Əhalinin sağlamlığını qoruyub saxlamaq, onlara göstərilən tibbi xidməti yaxşılaşdırmaq məqsədilə 2008-ci il ərzində Çaylı, Topalhəsənli kənd həkim ambulatoriyası, Çaykənd sahə xəstəxanasının mərkəzləşdirilmiş istilik sistemi təmir edilmişdir. 60 min manat dəyərində tibbi avadanlıq, 7500 manat dəyərində bərk inventar alınmışdır. İmtiyazlı xəstələrə 103 min manat dəyərində pulsuz dərman verilmişdir.

Əhaliyə göstərilən mədəni xilmətin səviyyəsini daha da yaxşılaşdırmaq məqsədilə Nadil, Qırıqlı kənd klubu, Kərəmli kənd kitabxanası, XIX əsrə aid memarlıq incəsənət abidələrinin fasad hissələri, Lüteran alman kilsəsi təmir olunmuşdur. Yerli əhəmiyyətli tarixi abidələrin, mədəniyyət evlərinin, klub və kitabxanaların əksəriyyətinin əsaslı və cari təmirə ehtiyacı var.

Rayon idmançıları respublika miqyaslı yarışlarda və dünya çempionatlarında fəal iştirak edərək 7 qızıl, 7 gümüş, 10 bürünc medal əldə etmişlər.

A.Seyidov hesabat məruzəsində sosial məsələlərin həllinə də toxunaraq qeyd etdi ki, son 1 ildə əhalinin aztəminatlı təbəqəsinin, sosial müdafiəyə ehtiyacı olan insanların maddi rifah halının yaxşılaşdırılmasına diqqət daha da artırılmışdır. 2008-ci ildə 1603 ailə olmaqla, 7556 nəfərə 140 min 960 manat məbləğində ünvanlı sosial yardım verilmişdir. 1190 nəfərə 696 min manat sosial pensiya, 8346 nəfərə isə 8 milyon 366 min manat əmək pensiyası ödənilmişdir. Orta aylıq pensiyanın məbləği 83,6 manat təşkil etmişdir. Göygöl şəhərində 4 bankomat quraşdırılmış, pensiya və müavinətlərin plastik kartlar vasitəsilə vaxtında əhaliyə çatdırılması təmin olunmuşdur.

Əhalini dayanıqlı elektrik enerjisi ilə təmin etmək məqsədilə Göygöl şəhərində və Qızılqaya qəsəbəsində 3, Balçılı, Yalqışlaq, Aşıqlı kəndlərində 1 yeni transformator məntəqəsi quraşdırılmışdır. Göygöl şəhərində yeni salınmış yaşayş massivinə və Qızılqaya qəsəbəsinə 8 kilometr elektrik veriliş xətti çəkilmişdir. 140 elektrik dayaqları qoylmuş, 108 transformator, 31 kilometr elektrik veriliş xətti təmir olunmuşdur.

Təbii qazla təchizatı yaxşılaşdırmaq məqsədilə Qızılqaya qəsəbəsində 3,8 kilometr daşıyıcı qaz kəməri çəkilmiş, 235 metr qəsəbədaxili paylayıcı xətt bərpa edilmişdir. Göygöl şəhərinin Aşıq Alı küçəsində 112 metr yeraltı qaz kəmər xətti yerüstü ilə əvəz olunmuşdur. Mollacəlili, Xaqani və Köşkü kəndlərində qaz təsərrüfatında təmir-bərpa işləri aparılmış, 697 abonent təbii qazla təmin edilmişdir.

Yeni Zod, Göyçəkənd və Mixaylovka kəndlərinə 1972-ci ildə çəkilmiş 9 kilometr daşıyıcı qaz kəmərinin 1,3 kilometr hissəsi yenisi ilə əvəz olunmuş, 300 abonent təbii qazla təmin edilmişdir.

İçməli suya olan tələbatı yaxşılaşdırmaq məqsədilə ötən il Göygöl şəhərində 830 metr magistral, 510 metr məhəllədaxili, Yeni Zod kəndində 1040 metr yeni su xətti çəkilmişdir. Çaykənd kəndinin magistral su xəttinin 650 metr hissəsi yenisi ilə əvəz olunmuşdur.

2008-ci ildə rayon büdcəsinin mədaxil və məxaric hissəsi üzrə proqnoz tapşırıqlarının icrası, vəsaitin təyinatına görə səmərəli istifadə olunması, maliyyə intizamına riayət edilməsi daim diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. 2007-ci illə müqayisədə 2008-ci ildə büdcənin mədaxil hissəsi 54,6 faiz artaraq 2 milyon 328,2 min manata, məxaric hissəsi 42,6 faiz artaraq 10 milyon 481,1 min manata çatmışdır. Rayon büdcəsinin həcmi 2009-cu ildə 12 milyon 365,5 min manat təşkil etmiş, 2008-ci ilə nisbətən 17,9 faiz, 2004-cü illə müqayisədə isə 4,5 dəfə artmışdır.

Rayonda 45 yaşayış məntəqəsi üzrə 1 şəhər, 1 qəsəbə ,28 kənd bələdiyyəsi fəaliyyət göstərir. Bələdiyyələr fəaliyyətləri dövründə yaşayış məntəqələrinin abadlaşdırılmasında, əhalinin sosial problemlərinin həllində müəyyən işlər görmələrinə baxmayaraq, yaranmış əlverişli imkanlardan, torpaqlardan və mülkiyyətlərində olan obyektlərdən səmərəli istifadə etmirlər, yenri iş yerlərinin və istehsal sahələrinin yaradılmasına, xidmət sahələrinin inkişaf etdirilməsinə, kənd daaxili yolların təmirinə lazımi diqqət yetirmirlər.

Ötən il RİH-də vətəndaşların qəbul edilməsinə, onların müraciətlərinə, ərizə və şikayətlərinə baxılmasına xüsusi diqqət yetirilmiş, qaldırılan məsələlər yerində araşdırılıb vətəndaşların haqlı tələbləri öz həllini tapmışdır. Rayon icra hakimiyyətinə 2008-ci il ərzində 1679 müraciət daxil olmuşdur ki, bu da 2007-ci illə müqayisədə 292 ədəd azdır.

Hesabat yığıncağında çıxış edən təhsil şöbəsinin müdiri Altay İsmayılov, Göygöl Bələdiyyəsinin sədri Mikayıl Hacıyev, maliyyə şöbəsinin müdiri Oqtay Əliyev, Gənclər və İdman İdarəsinin rəisi Zaur Abbasov və digər natiqlər ayrı-ayrı sahələrdə əldə edilmiş uğurları diqqətə çatdırdılar, nöqsan və çatışmazlıqları qeyd etdilər, qarşıdakı vəzifələrə nəzər saldılar.

Hesabat yığıncağında yekun olaraq bildirildi ki, Göygöl rayonunda əhalinin rifahının yaxşılaşdırılması, ictimai-siyasi fəallığın daha da yüksəldilməsi, rayonun sosial-iqtisadi cəhətdən yüksək inkişaf etmiş bir bölgəyə çevrilməsi istiqamətində tədbirlər bu il daha da sürətləndiriləcək. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin dövlət orqanları qarşısında qoyduğu vəzifələrin icrası yüksək səviyyədə təmin olunacaq.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti İcra Aparatının məsul işçisi Canpolad Musayev, Milli Məclisin deputatı Rövşən Rzayev hesabat yığıncağında çıxış etdilər, diqqəti regional inkişafla bağlı mühüm məsələlərə yönəltdilər.

Tahir AYDINOĞLU,

Ziyəddin SULTANOV

Xalq qəzeti.-2009.-14 fevral.-S.6.