Dövlət şəhərsalma - memarlıq nəzarətinin həyata keçirilməsi qaydaları müəyyən edilmişdir

Ölkədə tikinti fəaliyyətinin bütün mərhələlərində dövlət nəzarətini gücləndirmək məqsədilə Prezident İlham Əliyev 30 avqust 2007-ci il tarixdə “Azərbaycan Respublikasında tikinti sahəsində dövlət nəzarətinin gücləndirilməsi haqqında” 624 nömrəli fərman imzalamışdır.

Həmin fərmanda Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinə şəhərsalma fəaliyyətini tənzimləyən norma və qaydaların təkmilləşdirilməsi və şəhərsalma - memarlıq nəzarətinin həyata keçirilməsi sahəsində təkliflər hazırlayıb Nazirlər Kabinetinə təqdim etmək tapşırılmışdı. Bununla əlaqədar ötən müddətdə hansı işlər görülmüşdür? Suala cavab almaq məqsədilə komitənin şəhərsalma-arxitektura nəzarəti şöbəsi müdirinin müavini Dilxoş Nuriyevə müraciət etdik. O dedi:

— Dövlət başçımızın “Azərbaycan Respublikasında tikinti sahəsində dövlət nəzarətinin gücləndirilməsi haqqında” imzaladığı fərmanın 4-cü bəndinin icrasının təmin olunması məqsədilə Nazirlər Kabineti 21 may 2009-cu il tarixdə 84 nömrəli qərarla “Dövlət şəhərsalma-memarlıq nəzarətinin həyata keçirilməsi qaydaları”nı təsdiq edib. Qaydalarda dövlət nəzarətinin respublika səviyyəsində Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi tərəfindən həyata keçirilməsi müəyyənləşdirilib.

Sözügedən qaydalar, şəhərsalma memarlıq sahəsində qanunvericiliyin pozulması hallarının qarşısının alınması, şəhərsalma sənədlərinin keyfiyyətinin yüksəldilməsi, şəhərsalma fəaliyyətinin şəhərsalma sənədləri əsasında həyata keçirilməsi məqsədini daşıyır. Bütün bunlarla yanaşı, milli və tarixi irsin, şəhərsalma və memarlıq abidələrinin, təbii-mədəni landşaftın, digər qoruq ərazilərinin saxlanması və mühafizəsi, şəhərsalma obyektlərində estetik gözəlliyin, müasirliyin, habelə milli memarlıq üslubunun qorunması da həmin qaydalar çərçivəsində reallaşdırılır.

Xatırladım ki, qaydaların tələbləri şəhərsalmanın planlaşdırılması, layihələndirilməsi və memarlıq sahəsinin bütün subyektləri üçün məcburidir.

Onu da qeyd edim ki şəhərsalma - memarlıq nəzarətini ümumrespublika səviyyəsində Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi, Naxçıvan Muxtar Respublikası səviyyəsində muxtar respublikanın Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi, yerli səviyyədə yerli icra hakimiyyəti orqanlarının memarlıq-tikinti xidmətləri öz səlahiyyətləri daxilində nəzərdə tutulmuş qaydada həyata keçirirlər.

— Qaydalarda şəhərsalma sənədlərinin keyfiyyətinə nəzarətin həyata keçirilməsi mühüm vəzifə kimi qarşıya qoyulub. Bundan məqsəd nədir?

— Şəhərsalma sənədlərinin keyfiyyətinə nəzarətin gücləndirilməsində məqsəd həmin sənədlərin tərtibi zamanı şəhərsalma qanunvericiliyinə, norma və qaydalarına əməl etməkdən, məskunlaşma sistemlərinin ərazi-məkan həllində milli, tarixi-mədəni irsin xüsusiyytələrinin, ekoloji, geoloji tələblərinin nəzərə alınmasına nail olmaqdan ibarətdir. Nəzarət, şəhərsalma sənədlərinə dair qanunvericiliyə uyğun olaraq komitə tərəfindən müvafiq rəyin verilməsilə həyata keçirilir. Şəhərsalma sənədləri komitəyə təqdim olunmamışdan əvvəl əlaqədar orqanlarla razılaşdırılmalıdır. Bütün bunlar isə bir qabaqlayıcı tədbir, profilaktik iş kimi həyata keçirilir ki, sonradan daha mürəkkəb vəziyyətlə üzləşməyək.

— Şəhərsalma qanunvericiliyinə və şəhərsalma sənədlərinin həyata keçirilməsinə nəzarət zamanı hansı məsələlər diqqət mərkəzində saxlanılır?

— Nəzarətin aparılması dövründə əsas fikir şəhərsalma qanunvericiliyinin pozulması hallarının qarşısını almağa yönəldilir. Eyni zamanda, şəhərsalma fəaliyyətinin təsdiq edilmiş şəhərsalma sənədlərinə uyğun həyata keçirilməsi, bu sahədə pozuntuları və çatışmazlıqları vaxtında aşkarlayıb onları yerli icra hakimiyyətlərinin memarlıq xidmətləri vasitəsilə aradan qaldırmaq üçün tədbirlər görülməsi qarşıda mühüm vəzifə kimi durur.

Şəhərsalma qanunvericiliyinə və şəhərsalma sənədlərinin həyata keçirilməsinə nəzarət yerlərdə 3 ildən gec olmayaraq, plan və ya xüsusi tapşırıq əsasında müvafiq araşdırmalar aparmaqla həyata keçirilir. Komitənin əməkdaşları tərəfindən reallaşdırılan həmin araşdırmalara müvafiq dövlət və yerli idarəetmə orqanlarının nümayəndələri cəlb edilirlər. Araşdırma zamanı şəhərsalma fəaliyyətinin şəhərsalma qanunvericiliyinə uyğun həyata keçirilməsi, təsdiqlənmiş şəhərsalma sənədlərinə əməl edilməsi, həmin sənədlər olmadıqda obyektlərin yerləşdirilməsinin şəhərsalma əsaslandırılmasının mövcud qaydalara uyğun olub- olmaması müəyyənləşdirilir.

— Bəs şəhərsalma obyektlərinin memarlıq-planlaşdırma həllərinə nəzarət hansı məsələləri əhatə edir?

— Burada əsas məqsəd şəhərsalma obyektlərində estetik gözəlliyin, müasirliyin və milli memarlıq üslubunun qorunmasına, həmçinin insanların həyat və sağlamlığı üçün əhəmiyyət daşıyan normalara əməl edilməsinə nail olmaqdır. Bunun üçün şəhərsalma obyektlərinin müvafiq qaydada razılaşdırılmış memarlıq-planlaşdırma həllərinin layihə sənədləri yerli icra hakimiyyətinin memarlıq xidmətləri tərəfindən müvafiq rəyin alınması üçün komitəyə təqdim edilməlidir.

Qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda dövlət ekspertizasından keçməli olan şəhərsalma obyektlərinin işçi layihələrinin də memarlıq-planlaşdırma həlli yerli icra hakimiyyəti orqanlarının (şəhərlərdə rayon icra hakimiyyəti orqanları istisna olmaqla) memarlıq xidməti ilə razılaşdırıldıqdan sonra memarlıq-planlaşdırma həlli baxımından rəy alınması üçün komitəyə təqdim edilməlidir.

— Dövlət şəhərsalma - memarlıq nəzarəti baxımından komitə hansı səlahiyyətlərə malikdir?

— Komitə nəzərdə tutulan nəzarət funksiyalarını həyata keçirmək üçün şəhərsalma və arxitektura ilə bağlı sənəd və materialları almaq məqsədilə bütün dövlət və qeyri-dövlət orqanlarına, fiziki və hüquqi şəxslərə sorğular vermək, lazımi sənəd və materialları tələb etmək, şəhərsalma obyektlərinə qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş qaydada maneəsiz daxil olmaq səlahiyyətinə malikdir. Bundan başqa, komitənin şəhərsalmanın əsasları haqqında qanunun pozulduğu hallarda inzibati xəta barədə protokol və ya akt, habelə müvafiq qərar qəbul etmək, aşkarlanmış pozuntuların aradan qaldırılması ilə bağlı yerli icra hakimiyyətinin və özünüidarəetmə orqanlarının memarlıq xidmətlərinə icra müddəti göstərməklə xüsusi formada tapşırıqlar vermək və c. səlahiyyətləri də vardır.

— Bu günlərdə, daha doğrusu, iyunun 22-də ölkə Prezidenti İlham Əliyev dövlət və bələdiyyə əmlakının idarə olunması sahəsində yol verilən hüquqpozmalara qarşı mühafizənin gücləndirilməsi haqqında fərman imzalamışdır. Onun şərh etdiyimiz “Qaydalar”a təsiri barədə nə deyə bilərsiniz?

— Bildiyiniz kimi, şəhərsalma fəaliyyəti bilavasitə daşınmaz əmlakın bir növü olan torpaq sahələri ilə bağlıdır. Şəhərsalma təyinatlı torpaqların isə əsasən ya dövlətin, ya da bələdiyyənin mülkiyyətində olduğunu nəzərə alsaq, təbii ki, bu yöndə fəaliyyətimizdə araşdırmalar zamanı daha ciddi faktlarla da üzləşə bilərik. İşimizə təsiri baxımından qısa şəkildə deyə bilərəm ki, cənab Prezidentin bu fərmanı nəzarətin təsirliliyini xeyli yüksəldəcək, müvafiq tədbir gürülməsində operativliyi artıracaqdır. Eyni zamanda bütün tərəflərin məsələyə daha məsuliyyətlə yanaşmalarına hüquqi zəmin yaradacaqdır.

Söhbəti qələmə aldı: Vaqif BAYRAMOV

Xalq qəzeti.- 2009.- 4 iyul.- S. 6.