Azərbaycanın yeni iqtisadi sisteminin yaradılması Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır

1993-cü ilin iyun ayının 15-də ümummilli liderimiz Heydər Əliyev yenicə müstəqillik qazanmış Azərbaycanın əyalətlərə parçalanmaq, vətəndaş müharibəsi, qardaş qırğını təhlükəsi ilə üzləşəndə, xaos, hərc-mərclik, separatçılıq baş alıb gedəndə xalqın təkidli tələbi ilə yenidən respublikamızın rəhbərliyinə qayıtdı. Azərbaycan dövlətinin və Azərbaycan xalqının da qurtuluşu o gündən başladı...

Həmin dövrün ağrı-acılarının miqyasını indi aydın təsəvvür etmək üçün bəzi məqamları xatırlatmaq yerinə düşər...1993-cü ilin əvvəllərindən başlayaraq ölkədə vəziyyət getdikcə gərginləşirdi, hakimiyyət dairələri ictimai-siyasi duruma nəzarət edə bilmirdilər... Qarşıdurma elə bir həddə çatmışdı ki, hər an vətəndaş müharibəsi başlana, qardaş qanı tökülə bilərdi. Belə şəraitdən xarici və daxili qüvvələr hər vasitə ilə istifadə etməyə fürsət gözləyirdilər. Hakimiyyət dairələri çaşqınlıq içərisindəydi, ölkə başlı-başına qalmışdı. Surət Hüseynov silahlı qüvvələri ilə Bakıya yaxınlaşırdı. O, respublikanın bir neçə rayon və şəhərində yüksək vəzifələrə öz nümayəndələrini yerləşdirirdi. Günlər ötdükcə təhlükə artırdı. Belə qorxulu vaxtda Heydər Əliyev xalqın təkidli tələbini qəbul edib iyunun 9-da Bakıya gəldi və iyunun 15-də Ali Sovetin sədri seçildi. “Mən ömrümün qalan hissəsini də Azərbaycanın müstəqilliyinin möhkəmlənməsinə və inkişaf etməsinə sərf edəcəyəm və mən heç vəchlə bir daha Azərbaycanın başqa bir dövlətin tərkibinə daxil olmasına öz imkanlarım çərçivəsində yol verməyəcəyəm...” Bu kəlmələri ümummilli liderimiz həmin tarixi gün Milli Məclisdə söyləmişdi... Zaman o böyük şəxsiyyətin dediyi bu sözlərə həyatı boyu sadiq qaldığını göstərdi. Bugünkü gerçəklik də buna əyani sübutdur...

Dövlətçiliyimizin xilası kimi tarixə düşən 1993-cü ilin 15 iyunu ölkəmizdə dirçəlişin, inkişafın təməlini qoydu. Tarixə Milli Qurtuluş kimi daxil olmuş həmin vaxtdan artıq 16 il keçib. Əgər həmin gün xalqın istəyi və tələbi ilə dövrümüzün müdrik tarixi şəxsiyyəti, təcrübəli və iradəli dövlət xadimi, ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin hakimiyyətə tarixi qayıdışı gerçəkləşməsəydi bu gün biz müstəqil, qüdrətli, tərəqqi edən, yeniləşən və demokratikləşən Azərbaycan dövlətindən danışa bilməzdik.

Həmin dövrdə Azərbaycan özünün ağır illərini yaşayırdı. Belə bir vəziyyətdə xalq taleyini öz böyük oğluna etibar etdi. Xalqın qətiyyətli tələbinə tabe olan hakimiyyət böyük zəka sahibi, görkəmli siyasətçi Heydər Əliyevin Bakıya qayıtmasına şərait yaratmağa məcbur oldu.

Beləliklə, xalqın xahişi və təkidi ilə Heydər Əliyev Azərbaycanda hakimiyyətə qayıtdı. Bu böyük qayıdış xalqımızın, dövlətimizin qurtuluşuna yol açdı. Ümummilli lider ilk gündən xilaskarlıq missiyasını qətiyyətlə yerinə yetirərək qısa zaman ərzində dövlətçiliyimizi təhlükələrdən xilas etdi. Belə ki, ulu öndər Heydər Əliyevin səyi nəticəsində 1993-cü ilin iyununda baş verən Gəncə hadisələrinin miqyasının genişlənməsinin qarşısı alındı, qarşıdurma tədricən aradan qaldırıldı, vəziyyətin stabilləşdirilməsi üçün qəti tədbirlər görüldü. İlk növbədə isə cəmiyyətdə ümumi həmrəyliyin yaranmasına nail olundu. Ölkənin böhran vəziyyətindən çıxarılması və dövlətçiliyin xilası yolunda görülən işlərin bütün ağırlığı Ali Sovetin sədri kimi Heydər Əliyevin üzərinə düşürdü...

Mən diqqəti yaxın keçmişdə baş verən, hamımızın yaxşı xatırladığı bir məqama da yönəltmək istərdim. O vaxt Milli Məclis hakimiyyətsizliyin daha geniş, təhlükəli miqyas almasına yol verməmək məqsədilə müvafiq addımlar atmaq məcburiyyətində qaldı. Milli Məclisdə müzakirələr aparıldı və parlament 1993-cü il iyunun 24-də Konstitusiyanın 121-7-ci maddəsini rəhbər tutaraq Azərbaycan Respublikasının Prezidenti səlahiyyətlərinin Ali Sovet sədri Heydər Əliyevə keçməsi haqqında qərar qəbul etdi.

Respublikada yaranmış ictimai-siyasi böhranın və Azərbaycan dövlətçiliyi üçün mövcud təhlükənin aradan qaldırılması, dövlət idarəetmə sisteminin bərpa edilməsi məqsədilə qəbul olunan yuxarıda sözügedən qərardan təxminən 3 ay sonra, 1993-cü il oktyabr ayının 3-də xalqımız Heydər Əliyevi alternativ əsasda səs çoxluğu ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçdi. Prezident seçkilərində ulu öndər səslərin 98 faizini qazandı. Bu, xalqımızın dahi şəxsiyyətə, Azərbaycanın xilaskarına inamının, etimadının bariz ifadəsi idi.

Beləliklə, ulu öndərimiz Heydər Əliyev bundan sonra Prezident kimi Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini qorumaq, demokratiyanı inkişaf etdirmək, ölkənin bazar iqtisadiyyatı yolu ilə tərəqqisinə şərait yaratmaq, erməni təcavüzkarlarına qarşı xalqın ədalətli müharibəsini sülh vasitələri ilə başa çatdırmaq, respublikanın ərazi bütövlüyünü bərpa etmək üçün yorulmaq bilmədən, gecəli-gündüzlü fəaliyyətə başladı.

Ulu öndərimiz Heydər Əliyevin Azərbaycana hakimiyyətə qayıdışından sonra qısa vaxt ərzində silahlı dəstələr ləğv edildi, ictimai-siyasi sabitlik yaradıldı. Xarici və daxili qüvvələrin təxribat törətmək səylərinin qarşısı alındı. Əlikram Hümbətovun qondarma respublika təşkil etmək cəhdinə, Surət Hüseynovun 1994-cü ilin oktyabrın 4-də həyata keçirmək istədiyi dövlət çevrilişinə, 1995-ci ilin martında Rövşən Cavadovun hakimiyyətin dəyişdirilməsinə hesablanmış təxribat planının həyata keçirilməsinə xalq dəstəyinə arxalanan Heydər Əliyev imkan vermədi...

Ulu öndərimiz Heydər Əliyev tərəfindən ictimai-siyasi sabitlik tam bərqərar ediləndən sonra ölkənin iqtisadi-siyasi həyatında köklü dəyişikliklər baş verdi, islahatlara başlanıldı. 1994-cü ilin sentyabr ayının 20-də Azərbaycanın neft ehtiyatlarının dünya bazarlarına çıxarılmasını nəzərdə tutan “Əsrin müqaviləsi” imzalandı. Bu müqavilə ölkəmizdə iqtisadi inkişafa və sabitliyin davamlılığına təminat yaratdı. İrimiqyaslı TRASEKA proqramının icrası reallaşdı. Torpaq islahatına start verildi. Özəlləşdirmə həyata keçirildi. Özəl bölmənin, sahibkarlığın inkişafına xüsusi diqqət yetirildi. Xarici investorların ölkəmizə marağı getdikcə artdı. Geniş quruculuq işlərinə başlanıldı. Xalqın həyat səviyyəsi tədricən yaxşılaşdı... Bütün bunlar o dövrün statistik göstəricilərində öz ifadəsini tapmışdır. Belə ki, 1996—2002-ci illərdə bütün makroiqtisadi göstəricilər 2-3 dəfədən çox artmış, ölkənin valyuta ehtiyatları çoxalmışdı. Ümummilli liderimizin Azərbaycana hakimiyyətə qayıdışından ötən müddətdə ölkədə ÜDM istehsalı dəfələrlə artdı. Azərbaycan MDB ölkələri arasında öncül yeri tutdu.

Ulu öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü və rəhbərliyi ilə ölkədə aparılan uğurlu iqtisadi siyasət nəticəsində iqtisadiyyatın inkişafında özəl sektorun rolu və yeri ildən-ilə artmışdır. Əgər 1995-ci ildə qeyri-dövlət müəssisə və təşkilatları tərəfindən istehsal olunmuş məhsulun ÜDM-dəki xüsusi çəkisi cəmi 30,3 faiz təşkil etmişdirsə, 2002-ci ildə bu göstərici 73 faizə çatmış və ya 2,4 dəfə artmışdır.

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev özəl sektorun inkişafına daim qayğı göstərmişdir. Sözügedən sahənin tərəqqisi üçün dövlət səviyyəsində müvafiq təşkilati, hüquqi və iqtisadi tədbirlərin həyata keçirilməsinə xüsusi əhəmiyyət verirdi. Biznes fəaliyyətinin genişlənməsinə, onun səmərəliliyinin artmasına müsbət təsir göstərən əlverişli iqtisadi mühitin yaradılmasına mühüm amil kimi baxırdı. Şübhəsiz ki, bu da Azərbaycanda sağlam əsaslarla təməli qoyulan sosial-iqtisadi inkişaf strategiyasının mahiyyətindən irəli gəlirdi.

Ulu öndər ölkədə milli sahibkarlığın inkişafında dövlət siyasətinin başlıca prinsiplərini müəyyənləşdirən sənədlərin qəbulunu da həmişə diqqətdə saxlayırdı. Bu baxımdan Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında 1997-ci ildə təsdiqlənmiş “Azərbaycan Respublikasında kiçik və orta sahibkarlığın inkişafı (1997—2000-ci illər) Dövlət Proqramı” müstəsna əhəmiyyət kəsb etmiş, özəl bölmənin dirçəlməsini sürətləndirmişdir. Adı çəkilən Dövlət Proqramında ilk dəfə olaraq milli sahibkarlığın stimullaşdırılması və onun dövlət maliyyə təminatı mexanizmlərinin formalaşdırılması daxili bazarın qorunması yolu ilə istehsal sahibkarlığının inkişaf etdirilməsi, qeyri-neft sektorunun ÜDM-dəki çəkisinin artırılması ilə bağlı kompleks tədbirlər planı öz əksini tapmışdır.

Ulu öndər gəlirli sahə sayılan turizmin dirçəldilməsinə də qayğı göstərmişdir. Ölkəmizdə xidmətin bu növünün inkişaf perspektivləri haqqında dörd illik proqram (2002-2006-cı illər) qəbul etmişdir. O vaxtdan indiyə kimi turizmin inkişafı istiqamətində bir sıra tədbirlər həyata keçirilməsi, yerlərdə infrastrukturun yaradılması, yeni yolların çəkilməsi, sahibkarlığın maliyyə təminatının yaxşılaşdırılması turizm şəbəkəsinin genişlənməsinə gətirib çıxarmışdır.

Bu gün biz böyük qürur hissi ilə deyə bilərik ki, müstəqil Azərbaycan dövlətinin, onun yeni iqtisadi sisteminin yaradılması Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Bu elə bir iqtisadi sistemdir ki, o, respublikamızın perspektiv inkişafını, xalqın yaşayış səviyyəsinin yüksəldilməsi imkanlarını reallaşdırmağa güclü zəmin yaratmağa qadirdir.

Müstəqil Azərbaycan bu gün dünyada tanınmış, seçilən ölkələrdən sayılır. Respublikamız dünyanın mötəbər iclaslarında, forumlarında, nüfuzlu qurumlarında öz sözünü deyir, qlobal məsələlərə münasibətini bildirir. Bu gün müstəqil Azərbaycan dünyanın ən mühüm maliyyə, bank, səhiyyə, təhsil, ekologiya təşkilatları ilə sıx əməkdaşlıq edir, onlarla birlikdə konkret proqramlar həyata keçirir, bu əməkdaşlığın səmərəliliyini artırmaq yollarını müzakirə edir. Müstəsna təşkilatçılıq qabiliyyətinə, zəngin idarəçilik təcrübəsinə, dərin təfəkkürə və iti analitik duyuma malik olan Heydər Əliyev dünya birliyi tərəfindən sayılan, seçilən, dünya miqyaslı nadir şəxsiyyətlərdən idi. Bu kimi keyfiyyətlərə görə də onun dünyanın ən nüfuzlu təşkilatları, güclü dövlətlərin başçıları ilə Azərbaycanda yeni iqtisadi sistemin qurulması, ölkə iqtisadiyyatının dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyası kimi qlobal problemlərə dair apardığı danışıqlar öz müsbət nəticələrini əyani surətdə göstərdi.

Heydər Əliyev neft siyasətini hazırlayarkən dünya təcrübəsini, neftlə zəngin olan ölkələrin keçdiyi yolu təhlil etdi, bu ölkələrin bəzilərinin nə üçün yoxsulluq, səfalət içində yaşaması səbəblərini araşdırdı. Məlum oldu ki, bu ölkələrdə milli mənafelərə cavab verən inkişaf strategiyası olmayıb, ictimai-siyasi sabitlik təmin edilməyib, demokratik institutlar yaradılmayıb. Azərbaycan dövləti isə öz yolunu, öz inkişaf modelini seçdi. Neft siyasətini ümumi inkişaf strategiyası, hüquqi demokratik cəmiyyətin prinsipləri ilə əlaqələndirdi, milli mənafelər, investisiya mühitinin yaxşılaşması, risk faktorunun azalması üçün zəruri tədbirlər həyata keçirdi. Bütün bunlar Azərbaycan dövlətinin beynəlxalq aləmdə imicinin yüksəlməsinə, respublikaya investisiya axınının güclənməsinə əlverişli şərait yaratdı. Heydər Əliyev neft faktorundan məharətlə istifadə edərək, Amerika və Avropanı Azərbaycanın maraqlarına cəlb etdi.

Ulu öndərimizin titanik fəaliyyətindən danışarkən uzun illər çalışdığım metro tikintisinə də toxunmağı zəruri sayıram. Başqa sözlə, bu dahi şəxsiyyətin metro tikintisinə necə böyük diqqətlə yanaşdığını xatırlatmaq istərdim. Məlumdur ki, paytaxtımızın genişləndirilməsində, əhalinin nəqliyyat xidmətinə olan tələbatının tam ödənilməsində metronun xüsusi yeri var. Şübhəsiz ki, bu sahənin inkişafı ulu öndərimiz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Metropolitenə və metro işçilərinə, metro tikintisini həyata keçirən inşaatçılara qayğı və diqqət bu gün də Prezident İlham Əliyevin timsalında davam edir.

Yeri gəlmişkən, onu da deyim ki, 1969-cu ildə ulu öndərimiz Heydər Əliyevin Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi seçilməsi ilə Bakı Metropoliteninin tikintisi tarixində yeni mərhələnin başlanğıcı qoyuldu. Metro tikintisinə dahi öndərimiz daim diqqət və qayğı göstərdi. Onun respublikamıza birinci rəhbərliyi dövründə neçə-neçə metro stansiyası tikilib istismara verildi. Ümumiyyətlə, Bakı Metropolitenində beş stansiya istisna olmaqla, qalan stansiyaların tikintisi, istismara verilməsi məhz ulu öndərin adı, təşəbbüsü ilə bağlıdır. Təkrar edirəm, ümummilli liderimiz metro stansiyalarının sayının artırılması, xidmətin keyfiyyətinin yüksəldilməsi, tikinti prosesində qarşıya çıxan çətinliklərin operativ şəkildə aradan qaldırılması üçün daim tövsiyə və tapşırıqlarını verir, sahənin işçilərinin rifah halının yaxşılaşmasına qayğı ilə yanaşırdı.

Təqdirəlayiq haldır ki, əsası ümummilli liderimiz Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuş və ciddi elmi əsaslara söykənən sosial-iqtisadi siyasət strategiyası son illərdə onun layiqli davamçısı — Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilmiş, respublikamız bütün sahələrdə uğurlu inkişaf yoluna çıxmışdır. Dövlət başçısı Azərbaycanın yeni dövr üçün iqtisadi siyasət prioritetlərini açıqlamış, bütün sahələrdə proqressiv islahatları təmin etməklə, cəmiyyətdə böyük nüfuz qazanmış, hər bir azərbaycanlının layiqli Prezidenti olduğunu əməli işi ilə sübuta yetirmişdir. Siyasi iradə və qətiyyətlilik, praqmatizm, məqsədyönlülük kimi mühüm keyfiyyətlər Prezident İlham Əliyevin fenomenal siyasi lider obrazını şərtləndirən amillər sırasında xüsusi vurğulanmalıdır. Son beş ildə imzalanmış məqsədyönlü fərman və sərəncamlar, qəbul edilmiş praqmatik qərarlar ölkəmizin dinamik yüksəlişini təmin etmiş, yeni dövrün tələbi kimi qarşıda duran vəzifələr düzgün müəyyənləşdirilmiş, inkişaf mexanizminin çevikliyinə, işləkliyinə nail olunmuşdur.

Biz bu gün Heydər Əliyevi xatırlayır, iftixarla deyirik: Azərbaycan dövlətinin xilaskarı, yeni Azərbaycan dövlətinin memarı, Azərbaycan xalqının əbədi Prezidenti Heydər Əliyev bizim qəlbimizdə daim yaşayır və yaşayacaq.

Heydər Əliyev siyasi kursu bu gün onun ideyalarına sadiq qalan Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Ümummilli liderimizin “Mən ona özüm qədər inanıram və gələcəyinə böyük ümidlər bəsləyirəm” deyərək qiymətləndirdiyi Prezidentimiz bu gün həqiqətən də xalqın etimadını doğrultmaqla həmin ümidləri gerçəkləşdirir. Biz də hər birimiz dahi öndərə məhəbbətimizin təzahürü olaraq Prezidentin ətrafında birləşərək onun qarşıya qoyduğu mühüm vəzifələrin yerinə yetirilməsində daha fəal iştirak etməyə çalışırıq.

Adil TEYMUROV,

“Azərtunelmetrotikinti” Səhmdar

Cəmiyyətinin 1 N-li Tunel-Tikinti İdarəsinin rəisi

Xalq qəzeti.- 2009.- 14 iyun.- S. 9.