Dünya Konqresində qazanılmış baş mükafatın sevinci...

və buna sözardı

“Brezilya”dan bir güzel haber daha..." İnterneti nəzərdən keçirərkən Türkiyəyə məxsus “Kanal KBB” saytında diqqətimi bu sərlövhəli xəbər cəlb etdi. Osmanlı türkcəsində necə verilmişdisə həmin xəbəri eləcə də oxuculara təqdim edirəm: “Brezilya”da geçtigimiz günlərdə yapılan 19. Dünya KBB Konqresindən Ülkemiz için güzel haber daha... Bu kez Rinoloji alanında en iyi sözel sunu ödülü... Ödülü alan Dr. Aydın Talişinskiy Dokuz Eylül KBB-dən uzmanlığını alan bir meslektaşımız (Bakü’de babası gibi KBB uzmanlığı yapıyor) Meslektaşlarımızı kutluyoruz..."

Bu qısa xəbərlə yanaşı, gənc alim Aydın Talışinskinin portreti və Dünya Konqresi tərəfindən ona təqdim edilmiş sertifikatın surəti də verilmişdi.

Xəbərdən göründüyü kimi, uzaq Braziliyada keçirilmiş otorinolarınqoloqların XIX Dünya Konqresinin baş mükafatına layiq görülən gənc alim Aydın Talışinski Türkiyənin Dokuz Eylül Universitetində KBB (qulaq, burun, boğaz) sahəsində uzmanlıq təhsili almış və hazırda Bakı klinikalarının birində, atası kimi, öz ixtisası üzrə işləyir.

Yüksək mükafata layiq görülən gənc alimin atası ilə bağlı məlumatı oxuyarkən, istər-istəməz Azərbaycan Tibb Universitetinin kafedra müdiri, qulaq, burun, boğaz xəstəlikləri üzrə nəinki Azərbaycanda, eləcə də MDB məkanında yaxşı tanınan mütəxəssislərdən biri, tibb elmləri doktoru, professor Əzizağa Talışinski yada düşdü. Professorla telefon əlaqəsi yaradıb məqsədimi açıqladım.

— Oğlumdur, — dedi. — Mərkəzi Klinik Xəstəxanada həkim işləyir.

Dünya konqresində Aydının qazandığı yüksək nailiyyətlə əlaqədar professor Ə. Talışinskiyə gözaydınlığı verəndən sonra bu mükafatın sanbalı barədə təsəvvür yaratsın, deyə ondan soruşdum:

— Professor, bizə məlumdur ki, siz də belə konqreslərdə, beynəlxalq elmi simpozium və konfransılarda tez-tez iştirak edirsiniz. İndiyədək bu səviyyədə nəticəniz olubmu?

— Etiraf edim ki, olmayıb. Doğrudur, buyurduğunuz kimi, mən də müxtəlif səviyyəli beynəlxalq tədbirlərdə — elmi konqreslərdə, simpozium və konfranslarda iştirak etmişəm, bir çoxunda məruzələrim dinlənilib, bəzi mükafatlar, diplomlar da almışam. Lakin otorinolarinqoloqların dünya konqreslərinin bir neçəsində iştirak etsəm də baş mükafata layiq görülməmişəm. Ümumiyyətlə, mən biləni, Azərbaycandan indiyədək, nəinki tibb sahəsində, elmin digər sahələri üzrə də bu səviyyəli dünya konqreslərinin baş mükafatını alan olmayıb. Təsəvvür yaratmaq üçün deyim ki, Olimpiya oyunları kimi dörd ildən bir keçirilən bu konqreslər otorinolarinqologiya, baş və boyun cərrahiyyəsi üzrə dünya alimlərinin ən mötəbər forumudur. Burada elmin son nailiyyətləri, yeniliklər barədə elmi məruzələr dinlənilir və həmin işlər ən məşhur alimlərdən təşkil olunmuş mötəbər münsiflər heyəti tərəfindən qiymətləndirilir. XVIII konqres 4 il bundan əvvəl İtaliyanın paytaxtı Roma şəhərində baş tutmuşdu, XIX konqres isə bu il iyul ayının 1-dən 5-dək Braziliyanın San-Paulu şəhərində keçirildi...

Söhbətin mabədini Azərbaycan xalqını və elmini dünya konqresində ləyaqətlə təmsil edən gənc tədqiqatçı Aydın Talışinski ilə davam etdirməyə ehtiyac duydum. Onunla redaksiyada görüşdük.

Tanışlıq üçün qısa arayış: Aydın 1980-ci ildə Bakıda anadan olub. Valideynlərinin hər ikisi tanınmış həkim-pedaqoqdur. 1996-cı ildə Bakıdakı 160 nömrəli orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirərək fərqlənmə attestatı alıb. Elə həmin il sənədlərini M. V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin tibb, N. İ. Piroqov adına II Moskva Tibb İnstitutunun və Azərbaycan Tibb Universitetinin müalicə-profilaktika fakültələrinə verib, eyni vaxtda hər üçünə qəbul olunur. Xeyli məşvərətdən sonra M. V. Lomonosov adına MDU-nun üzərində dayanır və 2002-ci ildə o, universitetin tibb fakültəsini müvəffəqiyyətlə bitirərək tibb doktoru ixtisası üzrə diplom alır. Bundan sonra beş il (2003-2008-ci illər) təhsilini Türkiyənin İzmir şəhərindəki məşhur Dokuz Eylül Universitetinin klinikasında — qulaq, burun, boğaz xəstəlikləri, baş və boyun cərrahiyyəsi üzrə rezidenturada (uzmanlıq — red.) davam etdirir. Təhsil illərində o, dəfələrlə həm Türkiyənin özündə, həm də digər ölkələrdə (Yunanıstan, İtaliya, Avstraliya...) keçirilən beynəlxalq elmi konfranslarda, dünya konqreslərində iştirak və bəzilərində elmi məruzələrlə çıxış edir. 2006-cı ildə Almaniyanın məşhur Haydelberq Universitetində qulaq və kəllə əsası cərrahiyyəsi üzrə təkmilləşmə kurslarının müdavimi olur. 2008-ci ildə rezidenturanı bitirir və Dokuz Eylül Universitetində uğurla dissertasiya müdafiə edərək uzman elmi dərəcəsi alır. Bu dərəcəyə yiyələnmək üçün o, eyni zamanda 5 illik rezidentura təhsilini başa vurduqdan sonra ixtisas üzrə 5 professordan ibarət Elmi Şura qarşısında qazandığı nəzəri və praktiki biliyini, həmçinin xəstələrin konservativ və cərrahi müalicəsini apara bilmək bacarığını əyani surətdə nümayiş etdirmişdir.

Mükəmməl təhsil görmüş kamil mütəxəssis kimi 2009-cu ildə Vətənə qayıdan Aydın Talışinski Mərkəzi Klinik Xəstəxanada həkimlik fəaliyyətinə başlamışdır. Ailəlidir. Həyat yoldaşı Səkinə xanım iqtisadçıdır, Bakı Dövlət Universitetinin bakalavr pilləsini, sonra isə M. V. Lomonosov adına MDU-nun magistraturasını bitirmişdir. Hazırda təhsilini Türkiyədə doktoranturada davam etdirir. Aytac adlı bir qızları var. Xobbiləri arasında şahmat oynamaq (idmanın bu növü üzrə ustalığa namizəddir), İQ testlər və başsındıran, mürəkkəb məsələlər həll etmək (Böyük Britaniyanın Beynəlxalq Mensa Cəmiyyətinin üzvüdür) əsas yer tutur. Eyni zamanda, internet və telekommunikasiya texnologiyalarındakı yeniliklər də maraq dairəsinə daxildir.

Bu təqdimaqdan sonra söhbəti mətləb üstünə gətirmək üçün müsahibimdən xahiş etdim ki, XIX Dünya Konqresi barədə bir qədər də ətraflı məlumat versin.

— Dünya otorinolarinqoloqlarının Olimpiya sisteminə uyğun 4 ildən bir keçirilən belə konqresilərinə elmi biliklərin ən mötəbər yarışı kimi baxmaq olar. Braziliyanın San-Paulu şəhərində keçirilən XIX Konqresə dünyanın 82 ölkəsindən qulaq, burun, boğaz xəstəlikləri üzrə 6 mindən çox mütəxəssis, alim qatılmışdı. Beş gün ərzində müxtəlif seksiyalar üzrə yüzlərlə məruzə dinlənildi, elmi araşdırmalar nəzərdən keçirildi, sərgilər nümayiş etdirildi. Elmin bu sahəsi üzrə dünya şöhrətli mütəxəssislərdən ibarət mötəbər münsiflər heyətinin üzərinə bu işləri obyektiv qiymətləndirmək kimi çox ağır və məsuliyyətli vəzifə düşmüşdü. Onların arasında Beynəlxalq Otorinolarinqoloqlar Cəmiyyətləri Federasiyasının (İFOS) prezidenti, professor Desiderio Passali (İtaliya), Rinologiya, Allergiya və Plastik Üz Cərrahiyyəsi üzrə Elmi Komitənin sədri, professor Eujene Kern (ABŞ), XIX Dünya Otorinolarinqoloji Konqresinin prezidenti, professor Paulo Pontes (Braziliya), Beynəlxalq Otorinolarinqoloqlar Cəmiyyəti Federasiyasının baş katibi, professor Jan Grote (Almaniya), professorlar Luisa Bellusi (İtaliya), Regionaldo R. Frujita (Braziliya) və başqaları vardı. Müsabiqə 6 nominasiya (otologiya, rinologiya, kəllə əsası, foniatriya, audiologiya, pediatrik otorinolarinqologiya) üzrə aparıldı. Hər nominasiya üzrə bir mükafat, XIX Dünya Konqresinin ən yaxşı məruzəsi sertifikatı təqdim olundu.

“Radiotezlikli termal ablasiyanın aşağı burun balıqqulağılarının toxuma histologiyası və ultrastrukturuna təsiri” mövzusunda təqdim etdiyim məruzə rinologiya nominasiyası üzrə konqresin baş mükafatına layiq görüldü. Bundan əlavə, konqresdə mənim elmi araşdırmalarımın video görüntüləri də nümayiş etdirildi və bu da böyük marağa səbəb oldu. Məni daha çox fərəhləndirən bu fakt oldu ki, Vətənim Azərbaycanın adı Dünya Konqresinin 76 illik tarixi ərzində ilk dəfə mükafata layiq görülənlər arasında, Amerika Birləşmiş Ştatları, Almaniya, Braziliya kimi qabaqcıl ölkələrlə bir sırada çəkildi.

— Bu hadisə Türkiyə mediasında daha yaxşı işıqlandırıldı və Türkiyə elminin uğuru kimi qiymətləndirildi...

— Bu da təbiidir. Mən bu elmin sirlərinə qardaş ölkədə yiyələnmişəm, araşdırmalarımı Türkiyənin ən məşhur klinikalarından birində, Dokuz Eylül Universitetinin qulaq, burun, boğaz xəstəlikləri, baş və boyun cərrahiyyəsi kafedrasında aparmışam. Orta təhsilimi Bakıda, ali təhsilimi Moskvada, rezidentura təhsilimi İzmirdə alsam da, həmişə, hər yerdə fəxr edirəm ki, mən azərbaycanlıyam və bütün beynəlxalq tədbirlərdə doğma Vətənim Azərbaycanı təmsil edirəm, üçrəngli ay-ulduzlu müqəddəs bayrağımızın altında dayanıram. Və hazırda Azərbaycanın ən müasir tibb ocaqlarından olan Mərkəzi Klinik Xəstəxanada öz ixtisasım üzrə işləyirəm...

— İşləmək üçün digər ölkələrdən dəvətlər almısınızmı?

— Belə təkliflər olub. Türkiyədə təhsilimi başa çatdırandan sonra orada qalıb işləmək imkanı yaranmışdı. Bu, bir tərəfdən mənə də sərf edirdi. Çünki ailə üzvlərim — doktoranturada oxuyan həyat yoldaşım və iki yaşı hələ tamam olmayan qızım orada yaşayırlar. Dünya konqresindən sonra da bəzi ölkələrin nümayəndələri bu barədə mənim rəyimlə maraqlandılar. Mənim fikrim isə belədir: hələ xaricdə təhsil alarkən qarşıma məqsəd qoymuşam ki, qazandığım bütün bilik və bacarığımı Azərbaycan tibb elminin inkişafına sərf edəcək, səhiyyə xidmətini dünyanın qabaqcıl ölkələrindəki səviyyəyə çatdırmaq işinə öz töhfəmi verəcəyəm. Məndə belə bir inam var ki, yaxın vaxtlarda Azərbaycanda tibbi xidmət yüksək səviyyəyə çatacaq və vətəndaşlarımız şəfa dalınca daha uzaq xarici dövlətlərə üz tutmayacaqlar. Bu inam səhiyyəmizə dövlət səviyyəsində göstərilən diqqətdən, xüsusən də ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin və Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, YUNESKO-nun və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, millət vəkili Mehriban xanım Əliyevanın bu sahəyə şəxsi qayğılarından qaynaqlanır...

P. S. Bəlkə də yazıya burada nöqtə qoymaq olardı. Lakin məsələ ilə bağlı bir məqam sonda bu fikirləri də deməyə məni vadar etdi. Bu da elmi yeniliklərə, xüsusən gənc alimlərin qazandıqları elmi uğurlara biganə münasibətdir. Təsəvvür edin ki, Olimpiya sistemi üzrə dörd ildən bir keçirilən (təkrara yol verdiyim üçün oxuculardan üzr istəyirəm — müəllif) və 82 ölkədən 6 mindən çox alimin qatıldığı, minlərlə elmi məruzənin dinlənildiyi (tədqiqatçıların bir çoxu 5-6 məruzə təqdim edib) Dünya Konqresinin mötəbər münsiflər heyəti tərəfindən obyektiv qiymətləndirilən əsl elm yarışında 6 nominasiyadan biri üzrə baş mükafata sahib çıxan gənc Azəbaycan alimi belə möhtəşəm qələbə ilə Vətənə qayıdır... və bir kəs çağırıb quruca, “sağ ol” da demir. Müvafiq qurumların rəhbərləri deyə bilərlər ki, xəbərimiz olmayıb. Bu, əsassız bəhanədir. Hazırda dünyanın hansı guşəsində nə hadisə baş verirsə internet dərhal bu barədə məlumat yayır. Mükafatlandırmadan dərhal sonra (5 iyun) Dünya Konqresinin rəsmi saytının “Awards” bölməsində bu barədə xəbər yer almışdı. Bundan sonra Türkiyə mətbuatında bu hadisə geniş işıqlandırıldı və həmçinin AzərTAc məlumat (9 iyun) yaydı.

Burada Azərbaycan mediasının, tele-radiokanallarının ünvanına da haqlı iradlar yerinə düşər. Qəzet və jurnallarımız, telekanallar ucuz şoulara, səviyyəsiz toy müğənnilərinin reklamına, hansısa bir ölkədə 5-10 nəfər üçün onların bayağı konsertinin təbliğinə o qədər geniş yer ayırır ki, belə ciddi mövzular kölgədə qalır, yaxud ona heç maraq da göstərmirlər.

Burada müəyyən sahələrə rəhbərlik edən qurumların fəallığından da çox şey asılıdır. Məsələn, fərəhləndirici haldır ki, ölkəmizdə idmana dövlət qayğısı yüksək səviyyədədir. Bundan ruhlanan gənc idmançılarımız müxtəlif yarışlarda, Olimpiya, dünya və regional yarışlarda yüksək qələbələr qazanırlar. Vətənə qayıtdıqda onlar böyük hörmət və izzətlə qarşılanır, əmək kollektivlərində onlarla görüşlər keçirilir, müəyyən mükafatlar təqdim olunur. Bu da gənclər arasında idmana marağı artırır. Bu işdə, şübhəsiz, respublika MOK-nun, Gənclər və İdman Nazirliyinin və digər qurumların təşkilatçılığı mühüm rol oynayır.

Yaxşı olardı ki, elm sahəsinə rəhbərlik edən müvafiq qurumlar da onlardan nəticə çıxarsınlar. Azərbaycan elminin inkişafı naminə gənc alimlərin uğurlarına diqqətlə yanaşılsın, elmi-tədqiqat işlərinə onların həvəsi və marağı artırılsın. Azərbaycan elminin gələcək inkişafı heç də digər sahələrin inkişafından az əhəmiyyətli deyil. Bütün dövrlərdə ölkənin gücü həmin məmləkətdə elmin səviyyəsi ilə ölçülüb.

Qüdrət elmdədir, başqa cür heç kəs,

Heç kəsə üstünlük eyləyə bilməz.

Dahi Nizaminin, az qala, 9 yüz il bundan əvvəl qələmə aldığı və doktor Aydın Talışinskinin həyat devizinə çevrilən bu misralar bu gün necə də aktual səslənir. Bu gün də belədir, sabah da, ümumiyyətlə, dünya durduqca belə olacaq.

Qüdrət PİRİYEV

Xalq qəzeti.- 2009.- 28 iyun.- S. 7.