Lerik: zamanla ayaqlaşan inkişaf

Ötən əsrin 30-cu ilində yaradılmış Lerik inzibati rayonu hazırda özünün ikinci gəncliyini yaşayır. Son beş ildə rayonun sosial-iqtisadi həyatında bir çox yeniliklər baş verib. Uğurla başa çatmış regional inkişaf Dövlət Proqramı üzrə burada həyata keçirilən tədbirlər sayəsində 4557 iş yeri yaradılıb. Dövlət qayğısı ilk öncə 56 kilometrlik Lənkəran-Lerik magistral yolunun əsaslı şəkildə yenidən qurulmasında, rayona ilk dəfə olaraq təbii qazın verilməsində, istehsal-emal və xidmət sahələrinin işə salınmasında, əhalinin güzəranının ilbəil yaxşılaşmasında təzahürünü tapıb.

...Lənkəran-Lerik avtomobil yolu ilə dağlar diyarına illik hesabat yığıncağına gedirəm. Təxminən bir əsr əvvəl, 1912-ci ildə əsası qoyulmuş bu yol sonralar hissə-hissə çəkilsə də, yarımçıq qalmış, bərbad hala düşmüşdü. Bir saatlıq yolu maşınlar güc-bəla üç-dörd saata qət edir, yolçular əziyyət çəkirdilər. Nəhayət, 2005-ci ildə Prezident İlham Əliyevin tapşırığı ilə yolun əsaslı şəkildə yenidən çəkilməsi reallaşdırıldı. Həmin il sentyabrın 8-də keçirilən istifadəyə verilmə mərasimində mən də iştirak edirdim. Camaatın necə sevinməsi indi də gözlərimin önündədir. Dövlət başçısı rəmzi lenti kəsdikdən sonra maşınlar yola çıxıb rahatlıqla şütüməyə başladı. Eni 7 metr olan asfalt yol boyunca 10 körpü yenidən qurulmuş, istinad divarları bərkidilmişdi. Əvvəllər sərt döngələrin, dərin dərələrin vahiməsindən ətrafa baxıb təbiətin gözəlliklərini görmək barədə heç düşünməzdik də. İndi isə başı qarlı zirvələrə, zümrüd meşələrə, çay vadisinə, gül-çiçəyə doyunca tamaşa etmək imkanı vardı. Hamı deyib-gülür, fərəhlənirdi. Doğrudan da, abad yol həyat deməkdir, inkişaf deməkdir.

Bir saat keçmədi ki, “dağlar gözəli” Lerikə çatdıq. Rayon mərkəzində təşkil olunan mitinqdə qeyd edildi ki, yeni yolun istifadəyə verilməsi rayonun yaradılmasının 75 illiyi ərəfəsində Azərbaycan Prezidentinin leriklilərə ən gözəl hədiyyəsidir...

İndi yenidən Lerikə gedirəm. Duman seyrəldikcə sanki dağların ovcunda tutub göyə qaldırdığı rayon mərkəzi gözəlliyi ilə gözlərim qarşısında canlanır. Lerikin son illərdə xeyli böyüməsi, gözəlləşməsi Prezident İlham Əliyevin 20 iyun 2008-ci il tarixli sərəncamı ilə bu qəsəbəyə şəhər statusunun verilməsi ilə nəticələnib.

Lerikin yeni statusuna uyğun abadlaşdırılması məqsədi ilə şəhərdə mühüm addımlar atılmaqdadır. Elə hesabat yığıncağının keçirildiyi 400 yerlik rayon mədəniyyət evi Dövlət Neft Şirkətinin maliyyə dəstəyi ilə başdan-başa əsaslı təmir edilib. Binanın zahiri görkəmi göz oxşayır, daxili tamamilə yeniləşdirilib. Burada adam özünü həqiqətən də əsl şəhərdəki kimi hiss edir.

Yığıncaqdan öncə foyedə rayonun istehsal sahələrində buraxılan məhsullardan, sənətkarların əl işlərindən ibarət sərgi ilə tanışlıq oldu. Çeşid-çeşid kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları, mineral süfrə suları, yerli rəssamların çəkdiyi əlvan rəsmlər, turizm mərkəzlərinə aid guşələr böyük maraq doğururdu.

Yığıncağın əvvəlində iştirakçılara “Zamanla ayaqlaşan inkişaf yolu” video-filmi təqdim edildi. Son beş ildə dağlıq bölgədə baş verən yeniliklər filmdə ətraflı əks etdirilirdi. Bütün epizodlar Prezident İlham Əliyevin Lerikin inkişafına qayğısından, leriklilərə istək və ehtiramından soraq verirdi.

Lerik Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Rövşən Bağırovun hesabat məruzəsi maraqla dinlənildi. O, bildirdi ki, Prezident İlham Əliyevin apardığı ardıcıl siyasət ölkənin hər yerində olduğu kimi, Lerikdə də işgüzar mühit formalaşmasına şərait yaradıb. Dövlət Proqramına uyğun olaraq beş ildə rayonda 3500 əvəzinə 4557 iş yeri açılıb. Hesabat ilində 1291 nəfər lerikli işlə təmin edilib. Cənab Prezidentin birbaşa göstərişi ilə rayona qaz xətti çəkilib. 1320 ev təbii qazla təmin olunub, adamlar odun sobalarının his-pasından qurtarıb. Hesabat ilində sərf olunan təbii qazın haqqını istehlakçılar 101,2 faiz ödəyiblər. Yaşayış məntəqələrinin qazlaşdırılması ilə bağlı işlər davam etdirilir. Artıq Ordahal kəndindəki 34 evə qaz xətti çəkilib, orada qazpaylayıcı məntəqənin tikintisi sona çatmaqdadır. 2009-cu ildə qaz xəttinin keçdiyi əraziyə yaxın bütün kəndlər mavi yanacaqla təmin ediləcək.

Rayonun daxili imkanları hesabına şəhərdə köhnə su xətləri dəyişdirilir. Kilometrlərlə boru yenisi ilə əvəz edilib. Üç kənddə artezian quyuları qazılıb, daha üç kəndin su xətləri dəyişdirilib. Bütün bunlar öz yerində, amma su təchizatının birdəfəlik müsbət həllindən ötrü alternativ mənbələr də tapılmalıdır.

Əhalinin elektrik enerjisi ilə etibarlı təminatı məqsədilə müəyyən tədbirlər görülüb. Kəndlərarası yollar da tədricən bərpa edilir. Bu işdə, eləcə də kənd məktəblərinin və xidmət obyektlərinin tikintisində daxili imkanlardan hərtərəfli istifadə olunur. Dörd kəndə məktəbin, üç kənddə feldşer-mama məntəqəsinin inşası bu yolla reallaşdırılıb. İl ərzində 25 kilometrlik yol əsaslı təmir edilib. Telefonlaşdırılmamış on bir kənddə peyk antenləri quraşdırılıb və 44 evə telefon rabitəsi çəkilib. Ərazilərdə “Azərsell”, “Baksell” və “NarMobile” şirkətlərinin antenləri də quraşdırılıb ki, əhali dağlıq zonada mobil rabitədən problemsiz istifadə edə bilsin. Rayonda, demək olar, bütün abonentlər üçün elektrik və qaz sayğacları quraşdırılıb.

Rayonun Piran kəndi ərazisində yerləşən kərpic zavodunda yeni beton sexi yaradılıb. Zavodda dörd növdə gündəlik istehsal norması 15 min ədəd olan kərpic, gündəlik 200 kubmetr çınqıl, 250 kubmetr beton, 30 kvadratmetr tamet və beton tavalar hazırlanır. Lerikin “Xansu”, “Zərinqala”, “Zuvand”, “Monidiqo” və digər adda olan süfrə suları ölkədə böyük alıcılıq qabiliyyətinə malikdir.

Təbiətin dilbər guşələrində turizm ilbəil inkişaf edir. İstirahət-əyləncə mərkəzlərində eyni vaxtda 600-ə yaxın turist dincələ və xidmətlərdən istifadə edə bilər.

Lerik indi böyük tikinti meydanına çevrilib. Şəhərin küçələrinə çınqıl döşənib, 51298 kvadratmetr sahəyə asfalt örtük döşənib. Rayon icra hakimiyyəti üçün yeni inzibati bina, Heydər Əliyev muzeyi tikilir. Mərkəzi xəstəxananın təmirində son işlər görülür. Mərkəzi meydan yenidən qurulur. DSMF-nin rayon şöbəsi və ƏSMM üçün yeni binalar inşa edilib. Baytarlıq idarəsi üçün tikilən binada son tamamlama işləri aparılır.

Heydər Əliyev meydanına yaxın kommunal binaların, N.Nərimanov küçəsindəki fərdi yaşayış evlərinin dam örtükləri dəyişdirilib, fasadları rənglənib ki, şəhərin ümumi görkəminə xələl gəlməsin. Küçə və meydanların işıqlandırma sistemləri bərpa edilib. Səki və xiyabanlara 500 kvadratmetrdən artıq üzlük daş döşənib. İstinad divarları milli ornamentlərlə yenidən inşa edilib. Havalar imkan verdikcə abadlıq-quruculuq işləri qış günlərində də sürətlə, keyfiyyətlə davam etdirilir.

Ötən il rayonda iqtisadiyyatın əsas sahələri üzrə məhsul istehsalı artıb. Adambaşına düşən gəlir 2007-ci ilə nisbətən 186 manat artaraq 736 manata çatıb. Rayon üzrə əhalinin orta aylıq nominal əmək haqqı 81 faiz artaraq 209 manatı keçib. Hazırda qeydə alınmış 884 sahibkarlıq subyektindən 546-sı tam fəaliyyət göstərir. Aqrar sahənin uğurları diqqətə layiqdir. Ət, süd, yun, yumurta istehsalı yüksələn xətlə gedir. Kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı ilə məşğul olan Pirasora Dövlət Damazlıq-qoyunçuluq istehsalı kooperativində 42 işçi çalışır. Burada 13 minədək qoyun-keçi saxlanır. Hesabat ilində təsərrüfat 127 sentner ət və 222 sentner yun istehsal edərək satıb. Bundan başqa, hüquqi şəxs qismində 34 kəndli-fermer təsərrüfatı və 13 ailə təsərrüfatı da məhsul bolluğuna töhfələr verir.

Məruzəçi daha sonra təhsil, səhiyə, mədəniyyət, gənclərlə iş, rabitə sahələri üzrə fərəhli yekunları diqqətə çatdırdı. Əgər 1980-2003-cü illərdə Lerikdə cəmi 4 məktəb tikilmişdisə, 2003—2007-ci illərdə 10, hesabat ilində isə 12 təhsil ocağı inşa edilərək müəllim və şagirdlərin ixtiyarına verilib. Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü, Dövlət Neft Şirkətinin vəsaiti ilə 350 yerlik Piran kənd orta və 120 yerlik Rəzgov kənd əsas məktəbləri, dövlət vəsaiti hesabına hər biri 200 yerlik Gürdəsər və Tikəband orta məktəbləri, hər biri 80 yerlik Buruq və Büzeyir kənd əsas məktəbləri, habelə daxili imkanlar hesabına beş kənddə hər biri 60 yerlik ibtidai məktəb və 120 yerlik Əliabad əsas məktəbi inşa edilib. Bəzi kəndlərdə məktəb tikintisi davam etdirilir.

Dövlət Neft Şirkətinin vəsaiti hesabına rayon mərkəzi xəstəxanasında, dövlət vəsaiti ilə Piran və Balaband kənd həkim məntəqələrində son tamamlama işləri aparılır. Ötən il rayon rəhbərliyinin təşəbbüsü ilə dörd kənddə feldşer-mama məntəqəsi tikilib.

Şəhərdə və kəndlərdə onlarla müasir ticarət mərkəzi tikilərək işə salınıb. Rayon mərkəzində ümumi görünüşə xələl gətirən bəzi dükanlar sökülərək yerində müasir obyektlər inşa edilib.

İl ərzində elektron tipli ATS-lərin quraşdırılması sayəsində 768 nömrə təzələnib, rabitə xidmətinin keyfiyyəti yüksəlib.

Sonra müzakirələr oldu. İdarə və müəssisə rəhbərləri, ziyalılar görülən işlərdən danışdılar, rayon rəhbərliyinin həyata keçirdiyi tədbirlərin əhəmiyyətini dəyərləndirdilər. Milli Məclisin üzvü Miri Qənbərov və Prezidentin İcra Aparatının məsul işçisi Mikayıl Hüseynov hesabat yığıncağında çıxış edərək dövlətin sosialyönümlü iqtisadi siyasətinin uğurlarına diqqəti cəlb etdilər, qarşıda duran vəzifələrdən ətraflı söhbət açdılar.

Yığıncaqda rayon ictimaiyyəti adından Prezident İlham Əliyevə müraciət qəbul edildi.

Əli NƏCƏFXANLI

Xalq qəzeti.-2009.-1 mart.-S.6.