Neftçala: Mavi Xəzərin aynasında gözəlliklər şəhəri

Mavi Xəzərin gözəlliklərə güzgü tutduğu, dəli Kürün dəcəllik etdiyi yerdir Neftçala. Balığı, yodu ilə, nefti, qazı-odu ilə öyünən bu torpağın ən böyük sərvəti zəhmətkeş, qonaqpərvər, mehriban adamlarıdır. Hamının birgə səyləri ilə rayonun sosial-iqtisadi inkişafı təmin edilir. Şair demişkən, hər zaman bu şəhər ətir qoxuyur, sərvlər, çinarlar əl-ələ verərək nəğmə oxuyur.

On beş-on altı il öncə ilk dəfə Neftçalaya gəldiyim günü xatırlayıram. Onda icra hakimiyyətində işləyən, indi isə bu torpağın alim oğlu kimi bütün ölkədə tanınan Azər Turanla rayonun hər tərəfini gəzmiş, nəhayət, nahara Kürün üstündə babat bir yer tapa bilmişdik. Dövlət müstəqilliyimizin ilk dövrləri olduğundan burada abadlıq naminə hələ bir iş görülməsə də, Azər Turanın sayəsində Neftçala səfərim çox uğurlu alınmış, yaddaqalan olmuşdu. O məni, səhv etmirəmsə, Puşkin küçəsində yerləşən evlərinə aparıb atası Hacı İmamverdi Əbilovla tanış etmişdi.

Yaddaşımda dərin iz buraxan cəhət o idi ki, İmamverdi müəllimin evində dünya ədəbiyyatının, bəlkə də, bütövlükdə təmsil olunduğu çox nadir və zəngin şəxsi kitabxanasını görmüşdüm. Onun özü də ki, akademik dostu Bəkir Nəbiyevin təbirincə desəm, taleyini doğulduğu yurddan ayırmayan, körpəliyindən pirani qocalığınadək bütün ömrünü Neftçalada keçirən əməkdar müəllim, filologiya elmləri doktoru, Türk Dünyası Araşdırmaları Uluslararası Bilimlər Akademiyasının üzvü, ictimai xadim, tanınmış el ağsaqqalı, maraqlı bir şəxsiyyətdir. İlahi, mənim keçdiyim həmin qapıdan daha öncə kimlər keçməmişdi – Səməd Vurğun, Rəsul Rza, Mehdi Hüseyn, Süleyman Rəhimov, Mirzə İbrahimov, Süleyman Rüstəm, Yusif Məmmədəliyev, Mustafa Topçubaşov, Şəfaət Mehdiyev, Vəli Axundov, Həsən Əliyev, Mir Cəlal, Ənvər Məmmədxanlı, Əziz Şərif, Bəkir Nəbiyev başda olmaqla bu gün həyatda olan yüzlərcə digər ünlü şair, ədib və alim!

Mən o vaxt Neftçala barəsində işlədiyim AzTV efiri üçün təbliğat xarakterli veriliş hazırlamağa material tapa bilməsəm də, İmamverdi müəllimdən aldığım çox gözəl müsahibəni televiziya tamaşaçılarına təqdim etmişdim.

Yazının bu yerində yenə də hörmətli akademikimizin duyğularımla səsləşən qeydlərini sitat gətirirəm:

“...Neft çalası, neft quyusu, nöyüt qoxusu... Niyə gizlədim, mən hələ uşaq ikən Muğan torpağının Neftçala məntəqəsinin adını eşidəndə xəyalımda ilkin canlanan bunlar olmuşdur. Zaman keçdi, böyüdüm. Allah qismət elədi, Neftçalaya gəldim. Balıqçı, əkinçi, maldar, gəmiçi, neftçi, inşaatçı, müəllim, həkim və s. muğanlıların qadir əlləri ilə yaranmış abad, səliqəli bir cənnət guşəsi gördüm. Baharın oğlan çağında bütün həyətlərdə, küçə və xiyabanlarda tüğyan edən əlvan güllərin, çiçəklərin ətrindən bihuş kimi oldum, öz ilkin, qiyabi təsəvvürümdə aldandığıma ürəkdən sevindim.

Beləcə, gül ətri saçan Neftçalanın ən böyük möcüzəsini isə bu diyarda dünyaya göz açıb şan-şöhrəti bütün Azərbaycanı bürüyən, səsi-ünü bu gün ölkə hüdudlarından da uzaqlara gedib çatan qocaman alim, müəllim, yorulmaz ictimai xadim, iman və inam sahibi, dostumuz İmamverdi Əbilovun mənzilində tapdım...”

Bugünkü Neftçala daha gözəldir. Muğan düzündə uca zirvəyə, bir gözəllik abidəsinə çevrilib. Son bir neçə ildə Neftçalada aparılan abadlıq-quruculuq işləri əksər rayonlara nümunə ola bilər. Neftçala indi ətirli parklar şəhərinə dönüb. Deyirlər, parklar şəhərin təbəssümüdür. Bu mənada Neftçalanın üzü daim gülür desəm, yanılmaram.

Ötən dəfələrdən birində Neftçalaya Tümendə yaşayan eloğlumuz Balaşirin Ağayevlə gəldiyimi yazmışdım. Şəhərlə tanış olandan sonra dostumun söylədiyi fikri olduğu kimi bir daha xatırladıram: “Rusiyanın əyalətlərində belə inkişaf, tərəqqi yoxdur”.

Son illərdə Neftçalanın siması başdan-başa dəyişib, gözəlləşib. Burada 85 yeni müəssisə qurulub, 14 müəssisənin fəaliyyəti bərpa edilib, 7 minədək yeni iş yeri yaradılıb. Bu il rayonda 5 yeni müəssisə işə salınıb, 195 fiziki şəxs fəaliyyətə başlayıb, 290 daimi iş yeri açılıb. Kənd təsərrüfatında mövsümi işlərə 904 nəfər cəlb edilib. Poçt-rabitə, iaşə və digər xidmətlərin səviyyəsi yüksəlib. Elektrik enerjisi, təbii qaz və su təchizatının problemləri apadan qaldırılır. Aqrar sahədə irəliləyişə nail olunub: istehsal 15 faiz artıb, daha çox ət, süd, yumurta istehsal edilib. Taxıl əkini sahələri genişlənib, 104081 ton məhsul toplanıb. “Aqroservis” filialında texnikanın sayı 72-yə çatıb. Rayondakı bank və kredit təşkilatlarının filialları sahibkarlığa kömək məqsədilə iş adamlarına 1 milyon 604 min manatlıq kredit veriblər.

Cari ildə Neftçaladakı üç zavodda 6,7 milyon ədəd nərə cinsli balıq körpəsi yetişdirilərək Kür çayı vasitəsi ilə Xəzər dənizinə buraxılıb. Bu rəqəm daha böyük ola bilərdi, təəssüf ki, törədici balıqlarla təchizat yetərincə deyil.

Neftçalada yol təmirinə böyük diqqət yetirilir. Bu məqsədlə ayrılan vəsaitdən səmərəli istifadə edilir. Artıq küçələrin çoxu asfaltlaşdırılıb. Səki, hasar, işıqlandırma sistemləri, küçələrdə suöturən kanallar müasir səviyyədədir. Şəhərin sanitar təmizliyinə, sosial obyektlərin təmirinə ciddi fikir verilir. Təhsil, səhiyyə və mədəniyyət ocaqları günün tələblərinə cavab verəcək vəziyyətə gətirilib.

İnşasına ötən il başlanmış “Dizayn-qlas” MMC-də quraşdırma işləri sona çatır. Burada şuşə istehsal ediləcək. Dərinlik dalma nasoslarına xidmət və təmir üzrə müəssisə – “Azərpamservis” MMC də istismara hazırlanır. Bankə qəsəbəsində suötürücü qurğunun tikintisi davam edir.

Şəhid ailələri və Qarabağ əlilləri üçün Neftçalada yeni, 16 mənzilli bina da inşa olunur. Şəhərin S.Vurğun, M.Hadi küçələrinə və “Pir” ziyarətgahına 10 min kvadratmetrdən çox asfalt vurulub. Onlarca yeni ticarət obyekti tikilib.

Rayonda yaşıllaşdırma tədbirləri müntəzəm həyata keçirilir. Bu il 5 mindən artıq ağac, 4 min gül kolu əkilib. Dövlət başçısının gələn ilin “Ekologiya ili” elan olunması təşəbbüsü Neftçalada hamı tərəfindən razılıqla qarşılanıb. Deməli, bu sahəyə diqqət daha da artacaq.

...Neftçaladan qayıdanda Salyanla sərhəddə, Səməd Vurğun parkının yanında ucaldılmış “Kür–Xəzər” Mədəniyyət Mərkəzini görcək yenə də yadıma yazının əvvəlində haqqında söz açdığım Hacı İmamverdi Əbilov düşdü. İnişil bu sarayda əyaləti mənəvi-mədəni paytaxt səviyyəsinə qaldıran yaradıcı ziyalının 80 illik yubileyi təntənəylə qeyd edilmişdi. Xalq şairi Zəlimxan Yaqubun, xalq yazıçısı Anarın, akademik Bəkir Nəbiyevin, millət vəkili Arif Rəhimzadənin, xalq şairləri Söhrab Tahirin, Vaqif Səmədoğlunun, Fikrət Qocanın, Aşıq Əhlimanın, Oqtay Rzanın, Almaniyadan gəlmiş Azərbaycan təbliğatçısı Nizaməddin Onkun və başqalarının istər yubilyar, istərsə də Neftçala və neftçalalılar haqqında necə ürəkdən xoş sözlər söylədiklərini xatırladım. Həmin tədbirdə icra hakimiyyətinin başçısı Taleh Qaraşovun ağsaqqal alimə, rayonun mədəniyyət işçilərinə göstərdiyi qayğı dönə-dönə təqdir edilmişdi. Bildiyimə görə, rayon rəhbərliyi Neftçalanın fəxri olan alimi heç vaxt diqqətsiz qoymur. O da öz növbəsində elmimizə töhfələr verməkdədir, hazırda əsərlərinin 15 cildliyini hazırlayıb çap etdirir.

Sağlıq olsun, Neftçalaya növbəti səfərimdə unudulmaz müəllimim Qulu Xəlilovun “bu yerlərin mötəbər kişisi” adlandırdığı müdrik ziyalını yenidən ziyarət edərəm. Onda, yəqin ki, söhbət hərlənib-fırlanıb Neftçalanın bugünkü növrağının da üstünə gələr.

Əli NƏCƏFXANLI

Xalq qəzeti.- 2009.- 14 noyabr.- S. 5.