Azərbaycanda əlverişli investisiya mühiti yaradılmışdır

Dünya İqtisadi Forumunun hesabatında bu məqam önə çəkilmişdir

Dünya İqtisadi Forumunun “2009-2010-cu illərdə dünya ölkələrinin rəqabət qabiliyyətli iqtisadiyyatları haqqında hesabat”ının nəticələrinə əsasən, Azərbaycan qlobal rəqabətliliyi indeksinə görə 133 ölkə arasında 18 pillə irəliləmiş və ötən ilki 69-cu yerdən bu il 51-ci yerə yüksəlmişdir. Bu göstəriciyə görə ölkəmiz bir çox inkişaf etmiş dövlətləri geridə qoymuşdur. Hesabatda bildirilir ki, Azərbaycan makroiqtisadi sabitlik, yüksək milli yığımlar, böyük büdcə profisiti və dövlət borcunun azaldılması ilə səciyyələnir.

Sənəddə ölkəmizdə iqtisadi sabitliyin və əmək bazarında vəziyyətin yaxşılaşması xüsusilə qeyd edilir. Əmək bazarının göstəricilərinə görə, Azərbaycan ötən ilki 34-cü pillədən 13-cü pilləyə yüksəlmişdir. Makroiqtisadi sabitlik göstəricilərinə görə 27-ci, innovasiya potensialına görə 42-ci yerlər də ölkəmizdə iqtisadi siyasətin uğurla həyata keçirilməsindən xəbər verir. Azərbaycanın əmtəə bazarı üzrə göstəricilərində isə 18 pillə sıçrayış qeydə alınmışdır — 89-cu pillədən 71-ci pilləyə. Xatırladaq ki, hesabatda iqtisadi göstəricilər sırasında fərdi biznesin qeydiyyatı üçün müddətin 30 gündən 16 günə, tələb edilən sənədlərin sayının 13-dən 6-ya endirilməsi də müsbət amil kimi qeyd olunmuşdur.

Dünya İqtisadi Forumu ilə paralel olaraq Dünya Bankının və Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyasının tərtib etdikləri sahibkarlıq fəaliyyəti üçün əlverişli şərait reytinqində Azərbaycan 183 ölkə arasında 38-ci yeri tutmuşdur. Hesabatı hazırlayan ekspertlərin fikrincə, biznes sahəsində, habelə investisiya qoyuluşunda son islahatlar biznes üçün əlverişli şərait yaradılmasına imkan vermişdir. Bu fikrin təsdiqi məqsədilə Dövlət Statistika Komitəsinin bəzi göstəricilərinə diqqət yetirək.

Bu ilin 7 ayı ərzində ölkənin iqtisadi və sosial sahələrinin inkişafı üçün bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 4082,5 milyon manat investisiya yönəldilmişdir. Dövlət mülkiyyətinə məxsus müəssisə və təşkilatlar əsas kapitala 2477,6 milyon manat və ya ümumi investisiyanın 60,7 faizi, qeyri-dövlət müəssisələri 1605,1 milyon manat və ya 39,3 faizi qədər sərmayə qoymuşdur. Tikinti-quraşdırma işlərində istifadə edilmiş inventisiyanın həcmi əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1,5 faiz artaraq 2875,5 milyon manat olmuşdur. İstehsal təyinatlı obyektlərin inşasında 3171,4 milyon manat, qeyri-istehsal təyinatlı obyektlərin tikintisində 911,1 milyon manatlıq investisiya reallaşdırılmışdır.

Əsas kapitala yönəldilmiş vəsaitin 82,7 faizini daxili investisiyalar, 17,3 faizini isə xarici investisiyalar təşkil etmişdir. Daxili investisiya əvvəlki ilin müvafiq dövrünün səviyyəsini 6,8 faiz üstələmişdir. Əsas kapitala yönəldilmiş daxili investisiyanın 69,7 faizi dövlət mülkiyyətinə məxsus müəssisə və təşkilatların, 30,3 faizi qeyri-dövlət mülkiyyətinə məxsus müəssisələrin payına düşür.

İlin əvvəlindən əsas kapitala yönəldilmiş bütün investisiyanın 39,3 faizi kənd təsərrüfatına, 0,1 faizi balıqçılığa, 0,7 faizxi tikintiyə, 2,5 faizi ticarət və xidmətə və 53,7 faizi digər sahələrə sərf olunmuşdur.

Yanvar-iyul aylarında əsas kapitala yönəldilmiş ümumi investisiyanın 73,3 faizi qeyri-neft bölməsinin, 26,7 faizi neft bölməsinin inkişafında istifadə edilmiş və əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə qeyri-neft bölməsinə yönəldilmiş investisiyanın həcmi 4,5 faiz çox olmuşdur.

Bu ilin ötən aylarında Gədəbəy qızıl-mis emalı zavodu, Bakı və Naxçıvan şəhərlərində avtovağzal kompleksləri, Şərur rayonunda asfalt-beton zavodu, muxtar respublikada meyvə-tərəvəz saxlamaq üçün soyuducu anbarlar, “Gəmiqaya” mineral sular zavodu istismara verilmişdir. Bütün bunlarla yanaşı, ölkənin müxtəlif bölgələrində 163,3 kilometr uzunluğunda fiber-optik magistral kabel xətti, 26 min nömrəlik avtomat-telefon stansiyaları, ümumi sahəsi 657,8 min kvadratmetr olan yeni yaşayış evləri, 508 şagird yerlik ümumtəhsil məktəbi, 90 yerlik məktəbəqədər uşaq müəssisəsi, 175 çarpayılıq xəstəxana, növbədə 140 nəfəri qəbul edən ambulatoriya, Şəmkir və Şərur rayonlarında Olimpiya kompleksləri, paytaxtda Tennis Akademiyası və Elmi-Tədqiqat Göz Xəstəlikləri İnstitutu, Bərdədə Müalicə Diaqnostika, Naxçıvan şəhərində Doğum və Şahmat mərkəzləri istifadəyə verilmişdir.

Bu ilin yanvar-iyul aylarında xarici mənbələrdən əsas kapitala yönəldilmiş investisiyanın həcmi 706,3 milyon manat təşkil etmişdir. Xarici ölkələr və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən bu ilin əvvəlindən əsas kapitala yönəldilmiş xarici investisiyanın 618,4 milyon manatı (87,6 faizi) Böyük Britaniya, ABŞ, Yaponiya, Fransa, Norveç, Çexiya və Türkiyə investorlarına məxsusdur.

Tikinti müəssisələri tərəfindən bu ilin yanvar-iyul ayları ərzində yerinə yetirilmiş inşaat işlərinin həcmi 1679 milyon manat olmuşdur. Görülmüş işlərin 67,3 faizini yeni tikinti, yenidənqurma və genişləndirmə, 20,8 faizini əsaslı təmir, 5 faizini cari təmir, 6,9 faizini isə digər tikinti işləri təşkil etmişdir. Qeyri-dövlət mülkiyyətində olan tikinti müəssisələri 1218,1 milyon manatlıq, dövlət tikinti müəssisələri isə 460,9 milyon manatlıq inşaat işləri görmüşlər.

Həyata keçirilən iqtisadi islahatlar nəticəsində bu gün ölkəmiz dünyada liderlik mövqeyinə çıxmış və özünü artıq yeni bir keyfiyyətdə - lider islahatçı dövlət kimi tanıtmışdır. Bu nəticə dünyada dərinləşən iqtisadi və maliyyə böhranı şəraitində əldə olunmuşdur. Mürəkkəb xarici risklər şəraitində milli iqtisadiyyatımız yüksək dayanıqlılıq və sabitlik nümayiş etdirir. Bəli, bu uğur son beş ildə Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında reallaşdırılan, dərin milli maraqlara əsaslanan, hərtərəfli düşünülmüş iqtisadi strategiyanın və iqtisadi siyasətin məntiqi nəticəsidir.

Qlobal iqtisadi böhran şəraitində milli iqtisadiyyat nəinki öz tarazlığını qorumuş, hətta qeyri-neft sektoru tarixdə ən yüksək - 16 faizə qədər artım sürəti nümayiş etdirmişdir. Ölkədə illik inflyasiya 2007-ci ilə nisbətən səngiməyə doğru getmişdir. Ötən ilin birinci yarısında bəzi beynəlxalq təşkilatlar ölkədə inflyasiyanın 25-27 faiz səviyyəsində olacağını proqnozlaşdırırdılar. Qlobal amillərin, o cümlədən daxili siyasətin nəticəsində inflyasiya səviyyəsi proqnozlaşdırılan səviyyədən aşağı — 20 faiz olmuşdur. Bu il isə inflyasiyanın səviyyəsi çox aşağıdır. Altı ayda bu, 3,7 faiz təşkil etmişdir. Bu, bizə inflyasiya nəticələrinə nikbinliklə baxmağa imkan verir. Hesablamalara görə, bu il inflyasiyanın birrəqəmli səviyyəsinə nail olmaq realdır... Milli valyutanın məzənnəsi aparıcı valyutalara nisbətən sabit qalmışdır, manat dollara nisbətdə dəyərini 5 faizdən çox, avroya nisbətdə isə 9 faizdən çox möhkəmləndirmişdir...

Bu ilin altı ayında iqtisadiyyatın ardıcıl artımı davam etmişdir, başqa sözlə, ÜDM-in artımı 3,6 faiz həddinə çatmışdır. Beynəlxalq Valyuta Fondunun 2009-cu ildə dünya iqtisadiyyatının 1,4 faiz azalacağı proqnozu fonunda bu göstərici xüsusilə təqdirəlayiqdir.

Bir çox ölkələrdən fərqli olaraq, Azərbaycanın xarici maliyyə mövqeyi daha da yaxşılaşmışdır. 2007-ci illə müqayisədə ölkənin ödəmə balansının profisiti 2 dəfə artmış, ilkin qiymətləndirməyə görə 18 milyard ABŞ dolları təşkil etmişdir. Halbuki bir çox qonşu ölkələr ödəmə və xarici ticarət balansının kəskin pisləşməsi və ölkədən əhəmiyyətli kapital axını ilə üzləşmişdir.

Ən ümumi makroiqtisadi göstərici olan adambaşına düşən ümumi daxili məhsulun həcminə və Beynəlxalq Valyuta Fondunun qiymətləndirmələrinə görə, manatın paritet qiymətlərində bu rəqəm 10 min ABŞ dolları səviyyəsinə çatmışdır.

Bir daha xatırladaq ki, ölkəmiz qlobal maliyyə-iqtisadi böhranı kifayət qədər hazırlıqlı qarşılamışdır. Beynəlxalq təşkilatların fikrincə, Azərbaycan iqtisadiyyatı böhrana davamlı ölkələrin aparıcı qrupundadır. Uğurla həyata keçirilən neft strategiyasından əldə edilən gəlirlər hesabına ölkənin etibarlı büdcə-valyuta sabitliyi təmin edilmişdir.

Ölkənin strateji valyuta ehtiyatları 18 milyard ABŞ dollarından artıqdır. Bu, dövlət borcundan 3 dəfədən çox, özəl sektorun da borcu nəzərə alınmaqla, məcmu xarici borcdan 2 dəfədən çoxdur. Ehtiyatlar qeyri-neft sektorunun əmtəə və xidmət idxalını 27 ay ərzində maliyyələşdimək üçün kifayət edir. Toplanmış ehtiyatlar hesabına ölkə ən kritik qlobal şəraitdə belə yaxın illər ərzində öz maliyyə ehtiyaclarını fasiləsiz ödəmək iqtidarındadır.

Dövlət başçımız qeyd etmişdir ki, Azərbaycan xarici investorlar üçün cəlbedici ölkə kimi öz əhəmiyyətini saxlayır, bəlkə də, daha da artırır və xarici investorlar onlara maraqlı olan sahələrə vəsaiti yönəldirlər. Dövlət investisiya xərcləri daha çox infrastruktura — yollara, elektrik stansiyalarına, qazlaşdırmaya, su xətləri, məktəblər, xəstəxanalar və mədəniyyət, idman obyektlərinin tikintisinə yönəldilir. Bank sektoru da bu il xüsusilə ilk növbədə real iqtisadiyyata o resursları verməlidir. Özəl banklar öz maliyyə resurslarından istədiyi kimi istifadə edə bilər. Onların bəziləri daha çox ticarət əməliyyatlarına üstünlük verir. Yəni, müəyyən ticarət əməliyyatlarının kreditləşməsi ilə məşğuldur. Bu, onların öz işidir, amma əgər dövlət vəsaiti orada yerləşdirəcəksə, əlbəttə ki, burada çox ciddi nəzarət olmalıdır...

Göründüyü kimi, Azərbaycanda həyata keçirilmiş iqtisadi islahatlar, iqtisadiyyatın liberallaşdırılması, hakimiyyətin reallaşdırdığı çevik və praqmatik iqtisadi siyasət öz müsbət nəticələrini verməkdədir. Dünyanın aparıcı təşkilatlarının hesabatlarında iqtisadiyyatımızın sürətlə inkişaf etdiyi, iqtisadi göstəricilərə görə ölkəmizin lider mövqeyə çıxdığı göstərilir.

Vaqif BAYRAMOV

Xalq qəzeti.- 2009.- 24 sentyabr.- S. 1.