“Azərbaycan dastanı”, “Bakı gözəlləməsi” və “Qardaş qardaşdı, qardaş” nidası...

Bəlli olduğu kimi, bu günlərdə respublikamızda “Avrasiya Beynəlxalq Araşdırmalar İnstitutu” İctimai Birliyinin Azərbaycan-İraq Parlamentlərarası Dostluq Qrupu, həmçinin, digər qurum və quruluşların iştirakı ilə gerçəkləşdirdiyi “Azərbaycan-İraq əlaqələri: dünəni, bugünü, gələcəyi” adlı proqram uğurla başa çatıb. Proqramda iştirak edən İraq Türkman nümayəndə heyəti tanınmış ictimai-siyasi xadimlər, sənətçilər və ədəbiyyatçılardan təşkil olunub. Nümayəndə heyətinin üzvləri olan tanınmış İraq Türkman ədibləri - dr. Mustafa Ziya, dr. Şəmsəddin Kuzəçi və keçmiş millət vəkili Fövzi Əkrəm Tərzioğlu “Yeni Azərbaycan”ın suallarını cavablandırıblar. İraqlı yazar soydaşlarımızla müsahibəni təqdim edirik:

- İstərdim, öncə Azərbaycan - İraq mədəni əlaqələri, bu əlaqələrin yaxın tarixi, bu günü və sabahı barədə fikirlərinizi bölüşəsiniz.

Dr. Mustafa Ziya: Münasibətlərimizin tarixi öz yerində, biz Azərbaycanı 1960-cı ildən sonra yenidən tanımış olduq. O zaman Azərbaycandan İraqa ədəbi kitablar və əsərlər gəlirdi. Biz də o kitabları böyük bir sevgi və sayğı ilə oxuyurduq. Baxdıq ki, bizim ədəbiyyatla Azərbaycan ədəbiyyatı demək olar, eynidir, heç fərqi yoxdur. Sonradan da tarixi oxuyanda gördük ki, Kərkük və Azərbaycan mədəni və ictimai əlaqələri 200 il Türkmənçay müqaviləsinə qədər eyni idi, amma ondan sonra bir qırıqlıq oldu. 1960-cı ildən sonra da yenidən əlaqələr bərpa olunmağa başladı. Bizim Azərbaycanla mədəni əlaqələrimiz elə kitablar vasitəsilə başladı. Bizim Bağdadda “Qardaşlıq” dərgimiz var idi və həmin dərgidə hörmətli Rəsul Rzanın məqalələri çıxdı. Ustad şair 1961-ci ildə “Uzaq ellərin yaxın töhfələri” adında bir qisim məqalələr yazdı. Bunlar inkişafa bir az da olsa dəstək olurdu. Sonra əziz qardaşımız professor Qəzənfər Paşayev İraqda demək olar ki, 6 il yaşadı. Bizim ədəbiyyatımızı, folklorumuzu, ictimai həyatımızı “6 il Dəclə və Fərat sahillərində” kitabında tanıtdı. Belə hesab edirəm ki, Azərbaycanda Kərkükü əsasən elə bu kitab vasitəsilə öyrəniblər.

Dr. Ş.Kuzəçi: Azərbaycan-İraq mədəni əlaqələrindən danışarkən öncə onu vurğulamaq istərdim ki, bu əlaqələr öncə bir bütövün daxilində baş verən proses şəklində olub. Bu xüsusda mən böyük dövlət xadimi Heydər Əliyevin sözlərini xatırlatmaq istərdim: “Mən tarixi araşdıranda gördüm ki, Quzey Azərbaycan da, Güney Azərbaycan da, Kərkük də bir bütövün parçalarıdır”.

Bax, bu anlamda, siz “bu əlaqələrin yaxın tarixi” deməkdə çox haqlısız. Bu, həm də onu sübut edir ki, bütöv, uzun müddət vahid olan milli-mədəni məkan, mühit zamanla parçalanıb, araya sərhədlərlə, necə deyərlər, tikanlı məftillərlə qorunan ideoloji-siyasi fərqliliklər girib, artıq əlaqələr qurmaq ehtiyacı yaranıb, əlaqələr gerçəklikdən könüllərə, varaqlara köçüb... Qısa kəsmək istərdim, Mustafa bəyin də dediyi kimi, bir də XX yüzilliyin 60-cı illərində İraq-Azərbaycan ədəbi-mədəni əlaqələrində yeni səhifə açılmağa başlanmışdır. Bu əlaqələrin memarlarının ruhu şad olsun, hələ də bu işə öz töhfələrini verənlərə isə könül dolusu təşəkkürlər, əfəndim.

Fövzi Əkrəm Tərzioğlu: Dostlarımızın dediklərinə qatılıram. Sizlər də sağ olun ki, bu sualı verirsiz - deməli, oxucularınızın, Azərbaycan ictimai fikrinin bu və bu kimi sualların cavablarını bilmək tələbatı var. Başqa sözlə, mövzu ictimaiyyət üçün maraq kəsb edir yaxud sizlər belə düşünürsünüz. Bunlar çox xoşdur. Bəlli olduğu kimi, mən Bakıda təqribən ay yarım öncə də olmuş, mətbuatın bu səpkili suallarını cavablandırmışdım.

Mədəni, ədəbi əlaqələr baxımından İraqla Azərbaycanın çox yaxşı təcrübəyə, yaxşı da perspektivə malik olduğunu deyə bilərəm. Daimi olaraq dostluğumuzu və qardaşlığımızı davam etdirməyə çalışırıq. İştirakçısı olduğumuz proqramın “Azərbaycan-İraq əlaqələri: dünəni, bugünü, gələcəyi” adlandırılması da, proqram çərçivəsində gerçəkləşən fəaliyyətlər də, hesab edirəm, dediyimiz bu gözəlliyin sübutu, təsdiqidir.

- Siz hər üçünüz şairsiniz, ədəbiyyatçısınız, bilmək istərdim, Azərbaycan ədəbiyyatı ilə nə qədər tanışsınız, kimləri oxumusunuz, tədqiq etmisiniz, təbliğ etmisiniz?

Dr. Mustafa Ziya: Mənim Azərbaycan ədəbiyyatı ilə tanışlığım Məhəmməd Hüseyn Şəhriyarın “Heydərbabaya salam” poeması ilə başlayır. Bizim İraqdakı şairlər də bu şeirə 15-ə yaxın nəzirə yazdılar. Nə zaman ki, Quzey Azərbaycan və onun ədəbiyyatı ilə də tanışmaq fürsətimiz oldu, Səməd Vurğunu, Rəsul Rzanı tanıdıq, Kərkükdə onların şeirlərinin sözlərinə bəstələnmiş mahnılar səslənməyə başladı. Qədim dövrlərə baxdıqda isə görürük ki, ədəbiyyatlarımız eynidi. Elə Nəsimi və Füzulinin adını çəksək bəs edər. Həm də onların yazı dili elə Kərkük yazı dili deməkdir. Unutmamaq lazımdır ki, 1970-ci illərdə dr. Əbdüllətif Bəndəroğlu Azərbaycana gəlirdi və əlaqələrin genişlənməsində onun çox böyük rolu olmuşdu. 1988-ci ildə Azərbaycandan Bağdada çox böyük bir heyət gəldi və mən də bu heyətlə təmaslarda oldum. O zaman çox böyük şairlər gəlmişdi və bir sıra yaddaqalan tədbirlər də təşkil edildi. Rəhmətlik Nəbi Xəzri də gəlmişdi, onun bir şeir məclisində dediyi şeirlər xatirimdədir. 1994-cü ildə isə daha böyük bir heyət Bağdada gəldi - Sabir Rüstəmxanlı, Zəlimxan Yaqub və başqa tanınmış şairlər də var idi bu heyətin tərkibində. Bunların da nəticəsində Azərbaycan-İraq mədəni əlaqələri daha da inkişaf etməyə başladı.

Azərbaycan ədəbiyyatını biz çox yaxından oxuyub öyrənməyə çalışırıq, çünki bu bizim öz ədəbiyyatımızdır. Mən dr. Bəndəroğlu ilə birlikdə “müqayisəli ədəbiyyat” kitabı hazırlamışdım. O kitabda hoyratlarla bayatıları tədqiq etmiş, oxşar, fərqli cəhətləri araşdırmağa çalışmışıq.

Sonradan, bizim əlaqələrimiz səfərlərlə davam etdirildi. Ümumiyyətlə, çağdaş İraq Türkman ədəbiyyatı Azərbaycan ədəbiyyatına çox yaxındı. İnanıram ki, Azərbaycanda da bizim hoyratları, bayatıları tədqiq edənlər oldu. Bilirsiz, biz 2001-ci ildə, professor Qəzənfər Paşayevlə Bakıda Nizami adına Ədəbiyyat Muzeyində İraq Türkman Ədəbiyyat Muzeyi açdıq. Muzeydə İraq türkmanlarının, özəlliklə, Kərkükün mədəniyyəti, folklor örnəkləri əyani vəsaitlər, nəşrlər və s. orda sərgiləndi. Biz bu gün də çalışırıq bütün uyğunprofilli yığıncaqlara qatılaq və mədəni əlaqələrin inkişafında bir qatqımız olsun.

Fövzi Əkrəm Tərzioğlu: Təbii, Azərbaycan ədəbiyyatı ilə hər zaman yaxından tanış olmağa çalışmışıq - istər klassik ədəbiyyat - hansı ki, o əsasən ortaq ədəbiyyatımızdır, istərsə də çağdaş dövrdən yetərincə məlumatım var. Bilirsiz, mən bir neçə il, mərkəzi Bakıda olan Dünya Gənc Türk Yazarlar Birliyinin (DGTYB) İraq təmsilçisi olmuşam, hazırda da fəxri üzvüyəm, üstəlik, mən də, dr. Kuzəçi də, dr. Ziya da Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvləriyik - bu üzvlüklər də bizim Azərbaycan ədəbiyyatında baş verən hadisələrdən məlumatlı olmağımızı şərtləndirir, tələb edir. Davamlı olaraq burdan əldə edə bildiyim, habelə Bağdadda çap olunan qəzet və jurnallardan, xüsusən də, “Birlik səsi” jurnalından oxuduqlarımızı qeyd edə bilərəm.

Dr. Ş.Kuzəçi: Fövzi qardaşım dedi, mən də bu mövzuda bir xeyli şanslıyam. Daha doğrusu, 2000-ci ildən - DGTYB başqanının I müavini seçiləndən bəri davamlı olaraq Azərbaycan Respublikasına gəlib-gedirəm. Mənim şəxsi kitabxanamın böyük bir qismini Azərbaycanla bağlı nəşrlər, Azərbaycan şair və yazıçılarının əsərləri tutur və onlar mənim üçün çox əzizdir. Bir də Türk dünyası ünvanlı festivallara qatılırıq, Azərbaycan yazarları, alimləri ilə orada da, habelə internet ortamında da tanış oluruq. Təbii, bunların da toxunduğunuz mövzuya, əlaqələrin möhkəmlənməsinə, fikir və məlumat alış-verişinə özünəməxsus təsiri olur.

Məmnuniyyətlə deməliyəm, bizim hər üçümüzün üzdə olan Azərbaycan yazarlarının bir çoxu ilə dostluğumuz mövcuddur.

-İndi Kərkükdə bizim çağdaş Azərbaycan yazıçı və şairlərindən kimləri oxuyurlar, yaxud oxumaq istəyirlər?

Dr. Mustafa Ziya: Doğrusu, mən bizdə çağdaş şairlərdən daha çox XX yüzilliyin əvvəllərində, eləcə də, 1960, 1970-ci illərdə ədəbiyyata gəlmiş şair və yazıçıların oxunduğunun şahidi olmuşam. Rəsul Rza, Bəxtiyar Vahabzadə, Məmməd Araz, Nəriman Həsənzadə, Sabir Rüstəmxanlı və başqalarının da adını çəkə bilərəm və bizdə daha çox bunları oxuyurlar. Amma Kərkükdə yeni yazarlarla o qədər də yaxından tanış deyillər.

Fövzi Əkrəm Tərzioğlu: İraqda Azərbaycan Respublikasında yaşayıb-yaradan şair və yazıçıları, buranın ədəbi mühitini geniş şəkildə ilk tanıdan “Altı il Dəclə-Fərat sahilində” kitabının müəllifi Qəzənfər Paşayev olub. Rəsul Rza, Qasım Qasımzadə, Bəxtiyar Vahabzadə, Nəbi Xəzri, Vaqif Arzumanlı imzaları ilə tanışıq. Yeni dönəmdən Əkbər Qoşalını, Rəsmiyyə Sabiri, Aygün Həsənoğlunu, Həyat Şəmini deyə bilərəm. Daha sonra Türk dünyası ədəbiyyatı və sırf folklorla əlaqəli çoxlu sayda burada dostlarım var və hər zaman əlaqə saxlayırıq. Mədəni və ədəbi əlaqələri genişləndirmək üçün hər kim əlini daşın altına qoyursa, onları salamlayıram. Örnəyi, Zərnişan Azayeva və AzTV-nin “Turan” proqramının yaradıcı heyətini sizin səhifələrdən də sayğı ilə salamlamaq istərdim.

Dr. Ş.Kuzəçi: Vallah, bu elə mövzudur ki, mən burada oxucu, müşahidəçi yox, məsuliyyət daşıyan şəxs durumundayam. - Doğrudur, bu məsuliyyət ictimai, könüllü məsuliyyətdir, ancaq yenə də məsuliyyətdir. Sizə deyim, DGTYB-nin İraq təmsilçiliyinin xətti ilə ötən illərdə müəyyən işlər görmüşük, ancaq etiraf etmək gərəkirsə, bu işlər daha çox İraq Türkman yazarlarının tanıdılması, istedadların üzə çıxarılması, onlara dəstək durulması yönündə olub. Hesab etmişik ki, bunun öncəlik tanınmasına ehtiyac var. Çünki türkmanların Türk dünyasından, xüsusilə də, Türkiyədən, Azərbaycandan gözləntiləri çoxdur. Ancaq artıq zaman yetişib ki, Azərbaycan yazarlarını, onların əsərlərini istər ərəb dilində, istərsə də İraq Türkman ağzı ilə İraqda nəşr edək, buradan şair və yazıçıları Kərkükə dəvət edək, orada festivallar, simpoziumlar düzənləyək. Bu o demək deyil ki, indiyədək bu istiqamətdə heç bir iş görülməyib. Görülüb, təbii - qəzetlərdə, dərgilərdə, saytlarda müxtəlif nəsillərə mənsub Azərbaycan yazarlarının yaradıcılıq örnəklərini vermişik, İraq Gənclər-İdman Nazirliyinin dəstəyi ilə Kərbalada Füzuli simpoziumu düzənləmişik.

Onu da deyim ki, biz DGTYB xətti ilə ərəbdilli oxucular üçün “Çağdaş Azərbaycan şeir antolojisi” nəşr etməyi düşünürdük, artıq Xalq yazıçısı Anar da bu işə öz müsbət münasibətini bildirib. Bu həm İraq üzərindən ərəb ölkələrində, həm də ərəb əlifbası və ərəb dili ilə yazıb-oxuyan türkman oxucuları üçün maraqlı olacaq, deyə düşünürük. Ən yaxın planlardan biri olaraq bu antolojinin hazırlanmasını, çap olunmasını istəyirik.

-Oxumaqdan, təbliğ etməkdən söz düşmüşkən, bəs sizin özünüzün burda getdiyiniz ünvanlar içində kitab dükanları da vardımı, Bakıdan hansı kitablarla gedirsiniz?

Dr. Mustafa Ziya: Mən hələ vaxt tapıb gedə bilməmişəm, amma keçən dəfə Azərbaycana gəldiyimdə kitab dükanına gedib xeyli sayda maraqlı kitablar almışdım. Kitab demişkən, sizə bir fakt deyim, Səddam zamanında Türkiyədən İraqa kitab aparmaq cinayət sayılırdı, amma Azərbaycan ilə belə bir problem yaşanmırdı. Bunun bizə həmin illərdə, Azərbaycan ədəbiyyatı ilə tanışlığımız üçün çox böyük təsiri oldu.

Dr. Ş.Kuzəçi: Proqram çox sıx olduğundan bu günədək kitab dükanına gedə bilməmişəm. Kitab dükanına elə 5-10 dəqiqəlik girib-çıxmaq istəmirəm, doğrusu, gərək əməlli-başlı zaman olsun. İnşallah istirahət günü bu işlə məşğul olacağam.

Fövzi Əkrəm Tərzioğlu: Mən kitab yükümü keçən səfərimdə tutmuşam. Bu səfərimdən də kitabsız dönmərik, inşallah. Artıq bir neçə yazar öz kitabını hədiyyə edib, özümün də almaq istədiyim kitablar var.

Ümumiyyətlə kitab mənim üçün ayrı bir aləmdir. Ovqatımın ən sarsıntılı zamanlarında kitab oxumaqla təsəlli tapıram.

- Siz Xocavənddə - Qarabağda, Tovuzda - ön cəbhədə, eləcə də, Qubada - toplu soyqırım məzarlığında ziyarətdə oldunuz. Bilmək istərdim, sizin yaradıcılığınızda Azərbaycanın yaşadığı üzüntülər, Qarabağ mövzusu necə bir yerə sahibdir, yaxud siz bu barədə düşünürsünüzmü?

Dr. Mustafa Ziya: Mənim bütün şeirlərimdə Kərkük var, Qarabağ var, Türk dünyasının birliyi sevdası var. Bütün Türk dünyasının ağrı-acıları var şeirlərimdə. Azərbaycanın çəkdiyi bütün problem və sıxıntılar elə bizim də ağrı-acılarımızdır. Mən Bakını görmədən “Bakı gözəlləməsi”ni yazdım. O şeiri Nəbi Xəzri Kərkükə gələndə oxudum və onun da xoş sözlərini eşitdim.

Dr. Ş.Kuzəçi: Bizim yaradıcılığımız başdan-başa Vətən, Azərbaycan, Türk dünyası, şəhid, torpaq, bayraq üzərinə deyilmi? Sizə Kərküklü şair Sami Yusuf Tütünçünün bir dördlüyünü demək istəyirəm - elə bilirəm, sualınıza poetik cavab olar:

Qürbət atəşdi, qardaş,

Həsrət yoldaşdı, qardaş,

Demə gözdən iraqam,

Qardaş qardaşdı, qardaş.

Fövzi Əkrəm Tərzioğlu: Xoşbəxtəm ki, mən də Azərbaycanı, Bakını görmədən 1001 beytdən oluşan “Azərbaycan dastanı” adlı poema yazmışdım və o da 2001-ci ildə Bakıda işıq üzü görüb. İndi millət vəkili Qənirə Paşayeva o kitabı yenidən nəşr etdirməyi təklif etdi, sağ olsunlar. Əlbəttə, Azərbaycanın dərdi-dərdimiz, sevinci-sevincimizdir, başqa cür ola da bilməz. Tanrı Azərbaycanı ucaltsın!

- Xocəvənddə rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə görüşdə Qarabağ (Azərbaycan) - Kərkük (İraq) Dayanışma Platformu elan olundu. Sizin bu platformda nə kimi yeriniz və nə kimi qatqılarınız olacaq?

Dr. Mustafa Ziya: Bu platform içində ilk öncə müştərək işləməmiz, ilk işlərdən biri olaraq Azərbaycan - Kərkük, ya da Qarabağ - Kərkük adında kitab nəşr etməyimiz lazım olacaq. Çünki həm Qarabağ, həm də Kərkük bir-birinə bənzər bir sıra soyqırımlar yaşadılar. Hər ikisini ədəbi və tarixi məsələlər də birləşdirir. Bunların hamısı bir kitab şəklində insanlara təqdim olunmalıdır. Ondan sonra ikinci bir toplantı isə Kərkükdə olmalıdır. Biz burda ermənilərin törətdikləri cinayətlərlə bağlı faktları toplayıb kitablar hazırlamaq istəyirik, əsas məlumatlar əlimizdə olandan sonra hər şeyi yaza bilərik və tanıda bilərik. Ərəb dilində hazırlamaq istəyimiz ondan irəli gəlir ki, kitabı İraqda hər kəsə paylayaq, qoy, ərəblər də, digər xalqlar da bu soyqırımı və vəhşiliklərdən xəbərdar olsunlar. Bütün islam ölkələrinə də məlumatlar verməyimiz mütləqdi.

Bu platform daxilində edəcəyimiz işlərdə müştərək çox şeylər var. Dediyim kimi qarşılıqlı əlaqələrin davamlı xarakter almasını istərdim. Həmçinin, şəhid ailələri arasında görüşlərin olmasını uyğun bilərdim, qoy hər iki tərəf bir-birinin yaşadıqlarını duysun. Bu şəkildə bir qaynaşma olsa bütün dünyaya səs salar və yaşadıqlarımızı göstərə bilərik. Bizim üzərimizə çox böyük işlər düşür. Bu platform çox mühüm bir əhəmiyyətə malik olacaq.

Əlaqələrimiz bir gündə möhkəmlənə, inkişaf edə bilməz və bunun üçün müəyyən zamana ehtiyac var. Amma bir işıq yeri varsa biz onun arxasınca getməyə hazırıq. Bizim əlaqələrimiz üzərindən problemlərimizi bütün dünyaya çıxarmaq və tanıtmaq lazımdı. Daima da yığıncaqlar olmalıdır ki, bizim gücümüzün olduğunu görsünlər və anlasınlar ki, biz kimik. İnşallah, haqq hər zaman öz yerini tapacaq.

Dr. Ş.Kuzəçi: Bu platform daha öncəki işlərin təhlili, qarşıda duran vəzifələrin sistemləşdirilməsi, konkret proqram əsasında çalışma və peşəkarcasına yanaşma ilə uğur qazanacaq. İnşallah, ümidlərimiz böyükdü, görüləcək işlər, gediləcək yol barədə də fikir və düşüncələrimiz var.

Fövzi Əkrəm Tərzioğlu: Bu, bir ictimai təsisatdır, lakin adından da göründüyü kimi daha çox beynəlxalq hüquq, eləcə də, unitar dövlət, ölkələrin suveren hüquqları kimi anlayışlar, bu anlayışlardan irəli gələn mövzular, fəaliyyətlər zaman-zaman ön plana çıxacaq. Mən də çox ümidvaram ki, istər Azərbaycan, istərsə də İraq tərəfindən platformda yer alan qurumlar, şəxslər üzərlərinə götürdükləri vəzifələrin fərqində olacaq.

-Siz öz əsərlərinizdə daha çox nələri qabardırsınız? Hansı problemlər, hadisələr sizə təsir edir ki, qələmə sarıla bilirsiniz?

Dr. Mustafa Ziya: Şeirlərimdə daha çox sevgidən yazıram. Amma bu sevgi ancaq bir istiqamətdə deyil. Bura həm insana, dosta, yara və təbii ki, Vətənə aid olan sevgi şeirləri daxildir. Həm əruz, həm də heca vəznində yazıram. Bir qələm adamı olaraq, türkün tarixdə yaşadığı soyqırımı və qətliamlara biganə deyiləm və ürək hökm edincə qələmə sarılıram.

Fövzi Əkrəm Tərzioğlu: Ədəbiyyatda, şeir-sənətdə ayrı bir ləzzət, ayrı bir dad var, o dadı-tamı başqa heç bir yerdə bula bilməzsən. Sizə bir söz deyim, mən iki çağırış İraq parlamentinin üzvü olmuşam, indi mənə “keçmiş millət vəkili” deyilir, ancaq heç zaman “keçmiş şair” deyilməyəcək... Ədəbiyyat daim mənimlə, mən də ədəbiyyatlayam... Daimi olanda isə elə daimi, qalıcı mövzulara üz tutmalısan. Doktor Ziya demiş - insana, dosta, yara və təbii ki, Vətənə olan sevgiyə... Bunlarla yanaşı, bizim tarixi problemlərimiz var, torpaqlarımız işğal olunur, kimliyimiz itir və buna bənzər problemlər də yansıyır şeirlərimə. Bunları şeirlərimin döyünən ürəyinə çevirmək mənim, qələmimin, ilhamımın görəvidir.

-Mustafa bəy, siz hazırda Türkiyədə yaşayırsınız. Maraqlıdır, Türkiyədən baxınca İraq və Azərbaycan münasibətləri necə görünür?

Dr. Mustafa Ziya: Türkiyədə bizim çox sayda dostlarımız var, amma Kərküklə Azərbaycan əlaqələrinin belə dərin olduğunu bilmirlər. Bizim kökümüzün, dinimizin, dilimizin eyni olduğunu da bilməyənlər var. Azərbaycan ruhən, dil, adət-ənənə baxımından Kərkükə daha yaxındır, amma Türkiyədə də qardaşlarımız, qohumlarımız var, ortaq tariximiz var, böyük sevgimiz var bu ölkəyə. Azərbaycana gələndən sonra isə buranın da vətənimiz olduğunu dərindən anladıq. Biz, doğrudan da bir bütövün parçalarıyıq.

- Bəs İraqdan Azərbaycan necə görünür. Siz şəxsən necə gördünüz Azərbaycanı. Burda olarkən sizdə hansı təəssüratlar oyanır?

Fövzi Əkrəm Tərzioğlu: Mən parlament əlaqələrinə toxunmaq istərdim. Biz - şəxsən mən və həmfikirlərim, soydaşlarım, dostlarım Azərbaycanın maraqlarını istər İraq parlamentində, istərsə də Ərəb Ölkələri Liqasında müdafiə etməyə çalışmışıq, gücümüz çatan qədər bundan sonra da bu işi davam etdirəcəyik.

Bilirsiz, biz keçən dəfə böyük bir heyətlə Bakıya rəsmi səfərə gəlmişdik. O səfər öz meyvələrini verməyə başlayır, deyə bilərəm. İndi bizim İraq parlamentində yeni İraq-Azərbaycan parlamentlərarası münasibətlər qurulur. İraqda (Bağdadda) Azərbaycan səfirliyinin olmasını çox istəyir və buna ümid edirik.

Eləcə də, xüsusi bir təyyarə reysi açılacaq, inşallah: Nəcəf-Bakı, Bakı -Nəcəf..! Bu da həm iqtisadi-siyasi, həm də ictimai-mədəni əlaqələrin genişlənməsinə yol açacaq. Xüsusən də turizm, din turizmi inkişaf edəcək.

Sualınız çoxplanlı oldu, sizə özümün yazdığım bir hoyratı demək istəyirəm:

Mən Tuzda yaşırsam da

Qulaq, ruhum səndədi

Bir Azər çocuğu ağlasa

bilərəm mən.

Dr. Ş.Kuzəçi: Deməliyəm ki, İraq xalqının, təbii, xüsusilə də türkmanların ürəyində Azərbaycanın özəl bir yeri, sevgisi-sayğısı var. Mən artıq vurğuladığım ki, Azərbaycana bundan öncə də səfərlər etmişəm, amma indi tam ayrı bir görünüş var, inkişafın ayrı bir şəkillənməsi var Bakıda, Azərbaycanda. Paytaxtınız, respublikanız çox inkişaf edib və hər yanda yeni binalar, yeni tikililər, körpülər, yol qovşaqları, xiyabanlar, parklar göz oxşayır. Dövlət Bayraq Meydanını ayrıca qeyd etməliyəm. Bax, bütün bunlar bir İraq vətəndaşının gördüyü, ancaq özündə saxlamayıb, bölüşmək istədiyi gözəlliklərdir. Biz Azərbaycanı görürük, özümüzlə - ürəyimizdə götürürük, öyrənirik, öyrətməyə çalışırıq.

Dr. Mustafa Ziya: Mən burda özümü evimdəki kimi hiss edirəm və elə bilirəm ki, elə neçə illər imiş mən burda yaşamışam. Hər kəs mənim dilimdə danışır, hər kəs məni başa düşür. Bizim dilimiz hər zaman bir olub və olacaq da. Bura birinci, ya ikinci vətəndi - orasını bilmirəm, amma bizim olduğumuz bütün torpaqlar Vətən sayılır. Vətənin də nə birincisi, nə ikincisi - Vətən elə Vətəndi..!

- Son olaraq, Azərbaycan oxucusuna, öz soydaşlarınıza sözünüz nə olardı?

Dr. Mustafa Ziya: Onu deyim ki, azərbaycanlılar öz muğamları ilə bütün dünyada məşhurdur və bu yöndə olan çalışmalarını daha da dərinləşdirsinlər. Dünya da Azərbaycan ədəbiyyatının gücünü duymalıdı və bunun üçün də çoxlu səy göstərmək, çalışmaq lazımdı.

Fövzi Əkrəm Tərzioğlu: Oxuculara son sözüm... Təkrarçılıq olacaq, bəlkə - Bakıya ötən səfərim zamanı mətbuata verdiyim müsahibədə də bənzər sual olmuşdu, qüsura baxmasanız həmin cavabı yenidən demək istərdim: istərdim, oxucular çox oxusunlar, yazarlar isə oxucuların onlardan nə gözlədiyini, örnəyi, bir kərküklü soydaşının ondan nə gözlədiyini idrak etsin...

Dr. Ş.Kuzəçi: Rəhmətlik Cabir Novruzun bir sözü ilə cavab vermək istərdim: “Sevin Azərbaycanı, Azərbaycanı sevin!”.

Könül SƏİD

Xüsusi olaraq “Yeni Azərbaycan” üçün

p.s.Müsahiblərimizin yaradıcılığından və İraq Türkman hoyratlarından örnəklər “YA ƏDƏBİYYAT”ın növbəti buraxılışında (qəzetimizin şənbə sayında) oxuculara təqdim olunacaq.

Yeni Azərbaycan.- 2012.- 19 iyun.- S.6.