Azərbaycan-Argentina münasibətləri inkişaf edir

İki ölkənin bir sıra qurumları arasında keçirilən çoxsaylı görüşlər yeni-yeni əməkdaşlıq perspektivlərini meydana çıxarıb

Xəbər verildiyi kimi, Argentinanın nüfuzlu mətbuat orqanı olan “La Nacion” qəzetində Azərbaycan Respublikasının Argentinadakı səfiri Məmməd Əhmədzadənin Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həqiqətlərinə dair həmin qəzetin redaksiyasına göndərdiyi məktubu dərc olunub. Məktubda bildirilir ki, “Dağlıq Qarabağ tarixi Azərbaycan torpağıdır. Çar Rusiyasından əvvəl Dağlıq Qarabağ müxtəlif Azərbaycan dövlətlərinin tərkib hissəsində olub ki, bunlardan da sonuncusu Qarabağ xanlığı idi. Ermənilər Dağlıq Qarabağda XIX əsrin əvvəllərində Rusiya-Osmanlı və Rusiya-İran müharibələrinin yekunu olaraq məskunlaşdırılıblar və bu müharibələrdən sonuncusu Azərbaycan xanlıqlarının, o cümlədən Qarabağ xanlığının Rusiya imperiyası tərəfindən işğalı ilə nəticələnib”.

Bundan başqa sözügedən məktubda o da qeyd edilir ki, 1923-cü ildə Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikasının tərkibində qarışıq azərbaycanlı və erməni əhalisinin yaşadığı Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti yaradılır. 1988-ci ildən etibarən Ermənistan Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti ilə bağlı Azərbaycana ərazi iddiaları irəli sürür. Sovet İttifaqının dağılması ilə Ermənistan Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ və ona bitişik 7 rayonunu (ümumilikdə ölkə ərazisinin 20 faizini) hərbi yolla işğal edir və etnik təmizləmə siyasəti vasitəsilə həmin ərazilərdən bütün azərbaycanlıları qovur. Ermənistan öz təcavüzkar siyasətini ört-basdır etmək üçün Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində heç bir ölkə, o cümlədən Ermənistanın özü tərəfindən belə tanınmamış qondarma “Dağlıq Qarabağ respublikası” adlı qeyri-qanuni separatçı rejim yaradıb.

Səfir Məmməd Əhmədzadə məktubunda BMT, ATƏT, Avropa Şurası, Avropa Parlamenti, NATO, Qoşulmama Hərəkatı, habelə çoxsaylı digər beynəlxalq təşkilatların Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyünü, o cümlədən Dağlıq Qarabağı Azərbaycanın tərkib hissəsi kimi tanıdıqlarını, Ermənistan qoşunlarının ölkəmizin ərazilərindən çıxarılmasını, qaçqın və məcburi köçkünlərin öz yurd-yuvalarına qaytarılmasını tələb etdiklərini vurğulayıb. Diplomat bildirib ki, Ermənistan beynəlxalq ictimaiyyətin bu mövqeyini inkar edir və münaqişə ilə bağlı status-kvonu saxlamağa çalışır. Təmas xəttində son hadisələr göstərdi ki, status-kvo qəbuledilməzdir, getdikcə daha da təhlükəlidir və bu münaqişə tez bir zamanda öz həllini tapmalıdır.

Diplomat yazısını bu fikirlərlə tamamlayır: “20 ildən çoxdur ki, Azərbaycan münaqişənin sülh yolu ilə nizamlanmasına cəhdlər göstərir. Bu da ölkəmin sülhə verdiyi önəmdir. Azərbaycan heç zaman öz torpaqlarının işğalı ilə barışmayacaq, suverenliyini və ərazi bütövlüyünü bərpa etmək üçün əlindən gələni əsirgəməyəcək”.

Yeri gəlmişkən, Azərbaycan diplomatının yazısının dərc olunmasını yerli erməni icması kəskin narazılıqla qarşılayıb. Belə ki, Argentinadakı erməni icmasının müxtəlif nümayəndələri “La Nacion” qəzetinin internet saytında yazının altında məktubun dərc edilməsi və yazıdakı fikirlərə münasibətdə çoxsaylı şərhlər yerləşdiriblər ki, həmin şərhlərin də böyük əksəriyyəti qəzetin redaksiyası tərəfindən çıxarılıb. Əlacsız qalan yerli erməni icması özünün KİV-i olan və icmadan kənar oxucu kütləsi olmayan “Prensa Armenia” saytında Azərbaycan diplomatının fikirlərinə münasibətdə heç bir əsası olmayan fikirlər səsləndiriblər.

Bu məqamda vurğulamaq yerinə düşər ki, Azərbaycan Respublikası ilə Argentina Respublikası arasında diplomatik münasibətlərin əsası hələ müstəqilliyimizin ilk illərində qoyulub. Daha dəqiq desək, Argentina Respublikası Azərbaycan Respublikasının dövlət müstəqilliyini 9 mart 1992-ci il tarixində tanıyıb və 8 noyabr 1993-cü il tarixində diplomatik əlaqələrin qurulması haqqında protokol imzalanıb. Bu protokolla Argentina Moskvadakı səfirini, eyni zamanda, Azərbaycan Respublikasına da akkreditə edib.

İki ölkə münasibətlərinin inkişaf sürəti son illərdə qarşılıqlı rəsmi səfərlərin intensivləşməsi ilə daha da artıb. Qeyd edək ki, Azərbaycan ilə Argentinanın kənd təsərrüfatı, təhsil, kosmik sənaye və digər sahələrdə müvafiq qurumları arasında keçirilən çoxsaylı görüşlər yeni-yeni əməkdaşlıq perspektivlərini meydana çıxarıb. Bu görüşlərə nəzər salmaqla qarşılıqlı əlaqələrin ortaq maraqlara söykəndiyini aydın görmək olar.

Belə ki, 3 aprel 2006-cı il tarixində Azərbaycan Respublikasının xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov Argentinaya rəsmi səfər edib. Səfər zamanı Argentinanın xarici işlər naziri, vitse-prezident, federal planlaşdırma, ictimai investisiya və xidmətlər naziri ilə görüşlər keçirilib, iki ölkənin xarici işlər nazirlikləri arasında Anlaşma Memorandumu və Diplomatik və Xidməti pasportları üçün vizasız gəliş-gediş haqqında Saziş imzalanıb. Bu səfər Azərbaycan Respublikası ilə Argentina Respublikası arasında əməkdaşlıq imkanlarının təyin edilməsi baxımından əhəmiyyətli olub.

2007-ci ildən etibarən Argentina Respublikasının Azərbaycana məsul diplomatik missiyası Ankaradakı səfirliyə həvalə edilib və həmin ilin 5 mart tarixində Argentina səfiri etimadnaməsini Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevə təqdim edib.

2010-cu ildə Azərbaycan hökuməti Cənubi Amerika regionunda ilk dəfə olaraq Argentina Respublikasında Azərbaycan Respublikası səfirliyinin təsis olunması barədə qərar qəbul edib və Prezident İlham Əliyev 25 may 2010-cu il tarixində Məmməd Əhmədzadənin Azərbaycan Respublikasının Argentina Respublikasında fövqəladə və səlahiyyətli səfiri təyin olunması haqqında Fərman imzalayıb. Səfir öz etimadnaməsini Argentina Respublikasının Prezidenti xanım Kristina Fernandes Kirçnerə 1 noyabr 2010-cu il tarixində təqdim edib. Bununla da Azərbaycan ilə Argentina arasında əlaqələr yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub.

Azərbaycan hökumətinin Argentinada səfirlik təsis etməsi haqqında qərarı Argentina hökuməti tərəfindən təqdir edilib və bunun nəticəsi olaraq Argentina xarici işlər nazirinin müavini Alberto Pedro D’Alotto 24-25 noyabr 2010-cu il tarixlərində siyasi məsləhətləşmələr üçün Azərbaycana gəlib. Nazir müavini Pedro D’Alotto Azərbaycanda olduğu müddətdə xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov və digər rəsmilərlə görüşlər keçirib. Səfər çərçivəsində iki ölkənin xarici işlər nazirlikləri arasında Siyasi Məsləhətləşmələr haqqında Anlaşma Memorandumu və Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin Diplomatik Akademiyası ilə Argentina Xarici İşlər Nazirliyinin Milli Xarici Xidmət İnstitutu arasında Əməkdaşlıq haqqında Memorandum imzalanıb. Görüşlər zamanı Argentina şirkətlərinin Azərbaycanda, xüsusilə, enerji, kənd təsərrüfatı və əczaçılıq sahəsində fəaliyyət imkanları araşdırılıb.

2011-ci il martın 10-da Azərbaycan Respublikasında da akkreditə olunmuş Türkiyədəki Argentina səfiri Xuan Xose Maffey öz etimadnaməsini Azərbaycan Prezidentinə təqdim edib.

Qeyd olunduğu kimi, iki ölkə əlaqələri elm və təhsil sahələrində də inkişaf etməkdədir. Bunun təsdiqi olaraq, 2011-ci ilin oktyabrında Argentina Milli Elm və Texniki Araşdırmalar Şurasının (CONİCET) prezidenti Azərbaycana səfər edib. Səfər zamanı Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) prezidenti, təhsil naziri, rabitə və informasiya texnologiyaları nazirinin müavini və Bakı Dövlət Universitetinin rektoru ilə görüşlər keçirilib, CONİCET-lə AMEA arasında əməkdaşlıq haqqında Saziş imzalanıb.

2012-ci il 29 fevral tarixində Argentina Respublikasının Prezidenti xanım Kristina Fernandes Kirçner Azərbaycan Respublikasının Bakı şəhərində bu ölkənin səfirliyinin təsis olunması haqqında Sərəncam imzalayıb. 2012-ci il 4 iyun tarixində Argentinanın Müvəqqəti İşlər Vəkili Xorxe Roballo Səfirliyin təsis olunması məsələlərilə bağlı məsul şəxs təyin olunması haqqında Argentina xarici işlər və etiqad naziri Hektor Timermanın rəsmi məktubunu təqdim etmək üçün xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarovla görüşüb.

2012-ci il 26-27 iyul tarixində xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov Azərbaycan iqtisadi inkişaf nazirinin və Azərbaycanın ən iri holdinq rəhbərlərinin müşayiəti ilə Argentinaya səfər edib. Səfər zamanı II Argentina-Azərbaycan Biznes Forumu təşkil olunub.

Ümumilikdə, Argentinadan Azərbaycana idxal olunan əsas məhsullar şəkər çuğunduru, yağlar, soya yağı və digər taxıl məmulatları, əczaçılıq məmulatları, süd və süd məhsulları, yerfındığı, tütün məmulatları, kiçik maşınlar və sitrus meyvələridir.

Azərbaycan-Argentina münasibətləri ötən ildə də müxtəlif sahələr üzrə inkişaf edib. Belə ki, 2013-cü ilin fevralında Argentina Respublikasının prezidentinin sərəncamı ilə fövqəladə və səlahiyyətli elçi Carlos Dante Riva iqamətgahı Bakı şəhəri daxil olmaqla Azərbaycan Respublikasına səfir təyin edilib.

Ötən ilin aprelində, həmçinin, Prezident İlham Əliyev Argentina Respublikasının ölkəmizdə yeni təyin olunmuş fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Carlos Dante Rivanın etimadnaməsini qəbul edib.

Argentinanın nüvə, kosmos, sənaye, tibb, neft-qaz, kimya, dövlət təhlükəsizliyi və müdafiə sahələri üzrə çoxtərəfli texnoloji layihələr həyata keçirən INVAP (“İnvestigaciones Aplicadas - Tətbiqi tədqiqatlar”) şirkətinin Kosmik Layihələr üzrə Biznesin İnkişafı sektorunun rəhbərləri Nestor Pablo Tognetti və Ricardo Sagarzazu, habelə Argentina Respublikası Federal Planlaşdırma, İctimai Sərmayələr və Xidmətlər Nazirliyinin əməkdaşı Santiago Arbo ötən ilin sentyabrında Azərbaycana səfər ediblər. Səfər zamanı Argentina nümayəndə heyəti Azərbaycan Respublikası Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları Nazirliyində və AZƏRKOSMOS-da müvafiq görüşlər keçiriblər.

Pərviz SADAYOĞLU

Yeni Azərbaycan.-2014.- 5 sentyabr.- S. 8.