Cari ildə regionlarda 250 tona yaxın yaş barama məhsulunun istehsal ediləcəyi proqnozlaşdırılır

Bu da barama istehsalı ilə bağlı müəyyən edilmiş hədəflərdən təxminən 2 dəfə çoxdur

Prezident İlham Əliyev tərəfindən ölkənin aqrar sektorunun inkişafına göstərilən qayğı və dəstək kənd təsərrüfatının bütün sahələrində və kənd əməkçilərinin sosial həyatında öz müsbət töhfələrini verməkdədir. Dövlətimizin başçısının ölkədə ipəkçiliyin sürətli inkişafı ilə bağlı tapşırıqlarına uyğun olaraq 2016-cı ildən başlayaraq Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən respublikada ipək istehsalının müasir infrastrukturunun yaradılması, baramaçılığın yem bazasının möhkəmləndirilməsi, barama toxumçuluğunun təşkili və digər istiqamətlər üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsinə başlanılıb.

Məlum olduğu kimi, ölkəmizin bölgələrində istehsal və ixrac imkanlarının genişləndirilməsi baxımından perspektivli sahələrdən biri də baramaçılıqdır. Yeni şəraitdə bölgələrdə baramaçılığın inkişafı bir çox cəhətdən böyük əhəmiyyət daşıyır. Belə ki, baramaçılıq həm əhalinin məşğulluğunun təmin olunmasında, həm də ölkədə yüngül sənayenin xammalla təchizatında mühüm rol oynaya bilər. Eyni zamanda, baramanın dünya birjalarında satışı ilə bağlı hər hansı problem yoxdur. Bu məhsula hər zaman böyük tələbat var. Onun satışından ölkəmiz böyük məbləğdə valyuta qazana bilər.

Azərbaycanın əlverişli coğrafi iqlim xüsusiyyətləri kifayət qədər gəlirli sahə olan baramaçılığın qarşısında geniş inkişaf perspektivləri açır. Önəmli məqamlardan biri də ondan ibarətdir ki, respublikamızda tarixən baramaçılıq sahəsində zəngin ənənələr formalaşıb. Bir sıra bölgələrdə, o cümlədən də Şəki-Zaqatala, Kür-Araz, Yuxarı Qarabağ və Naxçıvanın düzən və dağətəyi zonalarında ta qədimdən yerli əhalinin məşğulluğunun təmin olunmasında baramaçılıq mühüm rol oynayıb. Yeni şəraitdə bu ənənələr dirçəldilir və baramaçılıq 37 rayonda inkişaf etdirilir. Ötən ildən başlayaraq respublikamızda baramaçılığın inkişafı məqsədilə davamlı tədbirlər həyata keçirilir. Dövlət bu gəlirli sahədə istehsalın artırılmasına həm siyasi, həm də maddi dəstək göstərir. 2016-cı ildən bəri respublikamızda yaş baramanın tədarük qiyməti üç dəfə artırılaraq 3 manatdan 9 manata qaldırılıb. Bundan başqa, ötən il İrandan və Çindən gətirilən ipəkqurdu toxumları Qax Damazlıq İpəkçilik Stansiyasında inkubasiya edilərək respublikanın ayrı-ayrı rayonlarından olan fermerlərə pulsuz paylanılıb. Bütün bu və ya digər tədbirlər fermerlərdə, ailə təsərrüfatlarında baramaçılığa böyük maraq oyadıb.

Baramaçılığın inkişafı baxımından respublika üzrə zəruri yem bazasının yaradılmasının da böyük önəmi var. İpəkçiliyin gələcək inkişafı üçün baramaçılığın yem bazasının bərpa olunmasının xüsusi əhəmiyyətini nəzərə alaraq, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən Çin Xalq Respublikasından 1,5 milyon ədəd calaq edilmiş tut tingləri tədarük edilib, əvvəlcədən tərtib edilmiş bölgü əsasında əvəzi ödənilmədən 37 baramaçılıq rayonuna paylanılıb və bu rayonların ərazilərində nazirliyin və nazirlik tərəfindən respublikaya dəvət edilmiş Çin Xalq Respublikasının mütəxəssislərinin nəzarəti altında 150 hektara yaxın sahədə yeni intensiv tipli tut bağlarının salınması təmin edilib. Yeni salınmış bağlarda əkilmiş tinglərdən 95-100 faiz səviyyəsində çıxış əldə olunub və hazırda bu bağlarda aqrotexniki qulluq işləri davam etdirilir.

Ölkədə barama istehsalının əvvəlki illə müqayisədə azı iki dəfədən çox artırılması ilə bağlı ölkə Prezidentinin tapşırıqlarına uyğun olaraq Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən tender müqaviləsi əsasında Çin Xalq Respublikasından 6000 qutu yüksək keyfiyyətli hibrid ipəkqurdu sənaye toxumları (qrena) gətirilib və Qax Damazlıq İpəkçilik Stansiyasında inkubasiyaya qoyulub. İpəkqurdu toxumlarından 99-100 faiz səviyyəsində yüksək keyfiyyətli barama qurdları əldə edilib və respublikanın 31 rayonunun 739 kəndini əhatə edən 3013 kümçü ailəsi tələb olunan miqdarda keyfiyyətli barama qurdları ilə təmin olunub.

İpəkqurdlarının bəslənilməsində kümçülərə metodiki köməklik göstərilməsi məqsədi ilə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin əməkdaşları Çin Xalq Respublikasından dəvət olunmuş mütəxəssislərlə birlikdə baramaçılıq rayonlarına ezam olunub, kümçülərə ipəkqurdlarının bəslənilməsi ilə bağlı müvafiq tövsiyələr verilib, onlara qarşılaşdığı çətinliklərin həll olunmasında əməli və metodiki köməklik göstərilib. Nazirliyin mətbuat xidmətindən bildiriblər ki, hazırda bölgələrdə tut ipəkqurdlarının bəslənilməsi prosesi davam edir və artıq bir sıra rayonlarda yaş barama məhsulunun tədarükünə başlanılıb. “Şəki İpək” ASC-dən alınmış operativ məlumatlara əsasən, 2017-ci il 31 may tarixinə müəssisə tərəfindən respublikanın 8 rayonundan 8,5 tona yaxın yaş barama məhsulu qəbul edilib və hazırda bu proses davam edir.

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi və onun yerli təşkilatlarının mütəxəssislərinin rəyinə əsasən cari ildə ölkə üzrə 250 tona yaxın yaş barama məhsulunun istehsal ediləcəyi proqnozlaşdırılır ki, bu da Prezident İlham Əliyev tərəfindən nazirlik qarşısında barama istehsalı ilə bağlı müəyyən edilmiş hədəflərdən təxminən 2 dəfə çoxdur.

Artıq bu istiqamətdə rayonlarda müvafiq işlər aparılır. Məsələn, bir neçə gündür ki, Ağcabədi rayonunda barama tədarükünə başlanılıb. Artıq kümçülərin yetişdirdikləri 1328 kiloqram məhsul rayonda “Şəki İpək” ASC-nin nümayəndələri tərəfindən qəbul edilib. Ağcabədi Rayon İcra Hakimiyyətindən AZƏRTAC-a bildiriblər ki, bu il rayonun 36 yaşayış məntəqəsində 228 ailə tərəfindən 350 qutu (6650 qram) ipəkqurdu bəslənilib. Ən çox məhsul Taynaq, Boyat, Salmanbəyli, Şənlik kəndlərində, Hindarx qəsəbəsində olub. Cari mövsümdə Ağcabədidə 17,5 ton barama tədarük ediləcəyi gözlənilir. Pərioğullar kəndindən olan kümçü Şakir Rəhimov bildirib ki, bu il 192 kiloqram məhsul istehsal edib və növbəti illərdə də ipəkqurdu bəsləyəcək. Qeyd edək ki, ötən il rayon kümçüləri 80 qutu ipəkqurdu toxumu yetişdirib, 3675 kiloqram yaş barama istehsal edərək “Şəki İpək” ASC-yə təhvil veriblər.

Bir neçə gündür ki, sabirabadlı kümçülər də bəslədikləri ipəkqurdundan əldə etdikləri məhsulun tədarükünə başlayıblar. Məhsul “Şəki İpək” ASC tərəfindən qəbul olunur. Bu il rayonda 54 ailəyə 100 qutu (1900 qram) ipəkqurdu toxumu paylanılıb. Artıq kümçülər 35-40 günlük gərgin zəhmətin barını toplayaraq qəbul məntəqəsinə təhvil verirlər. Qısa müddətdə tədarük məntəqəsinə ümumilikdə 750 kiloqram barama təhvil verilib. Barama tədarükündə rayonun Nizami, Şəhriyar və Qaralar kəndlərinin kümçüləri fərqlənirlər. Nizami kənd sakini Teymur Bəhrəmov bu günə kimi 465 kiloqram barama tədarük edib. Kümçünün sözlərinə görə, o, bundan sonra daha 250 kiloqramdan çox məhsul tədarük edəcək. Qeyd edək ki, cari ildə Sabirabadda 5 ton barama istehsal olunması nəzərdə tutulur.

Saatlı rayonunda isə ilk dəfə ipəkqurdu bəslənilməsinə başlanılıb. Dövlət başçısının ölkədə baramaçılığın inkişafı ilə bağlı qarşıya qoyduğu vəzifələr Saatlıda da müvəffəqiyyətlə icra olunur. Baramaçılığın inkişafında əsas amil olan yem bazasının möhkəmləndirilməsi məqsədilə ötən ilin payızında Çindən gətirilən 55 min və Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən yetişdirilən 5 min tut tingi rayonun ayrı-ayrı yaşayış məntəqələrində əkilib və digər zəruri tədbirlər həyata keçirilir. Rayon kənd təsərrüfatı idarəsi rəisi vəzifəsini müvəqqəti icra edən Ağa Əsədov AZƏRTAC-a bildirib ki, bu il rayonda ilk dəfə olaraq 1 ton barama istehsalı nəzərdə tutulub. Bunun üçün ötən ayın axırlarında 20 qutu (380 qram) ipəkqurdu toxumu gətirilərək Saatlı şəhər, Azadkənd və Əliabad kəndlərində kümçülərə paylanılıb. Azadkənd kənd sakini Bəhrəm Mehdiyev bu mövsüm ilk dəfə olaraq 9 qutu ipəkqurdu bəsləyir. Kümçü deyib ki, bu sahə rayonda yeni olduğundan, digərləri kimi o da işə tərəddüdlə başlayıb. “İlk vaxtlar çətinliklərim olsa da, mütəxəssislərdən öyrəndiklərimi tətbiq etməklə işi qaydaya saldım və yaxşı nəticə əldə etdim. Artıq işin son mərhələsindəyik. Yaxın günlərdə barama tədarükünə başlayacağıq. Mütəxəssislərin hesablamalarına görə, bəslədiyim ipəkqurdularından 500 kiloqramdan çox barama əldə olunacaq ki, bunun da mənfəəti 4 min 500 manatdan çoxdur”, - deyə B.Mehdiyev bildirib.

Kürdəmir rayonunda da barama tədarükünə başlanılıb. Məhsulu kümçülərdən “Şəki İpək” ASC-nin nümayəndələri qəbul edir. Bu il rayonda kümçülərə 300 qutu (5700 qram) inkubasiya olunan ipəkqurdu toxumu verilib. İpəkqurdu toxumu 25 kənd olmaqla, 156 ailəyə paylanılıb. Rayonun Qaramahmudlu, Sovla, Qarasaqqal, Carlı, Yenikənd, Köhünlü, Qocalı və digər kəndlərində daha çox barama yetişdirilib. Artıq kənd sakinləri ərsəyə gətirdikləri məhsulun bar-bərəkətini görməyə başlayıblar. Məhsulun tədarükü Kürdəmir rayon Kənd Təsərrüfatı İdarəsinin həyətində “Şəki İpək” ASC tərəfindən aparılır. Bütövlükdə bu il rayonda 15 ton barama tədarükü gözlənilir.

Zərdab rayonunun kümçüləri də yetişdirdikləri barama məhsulunun təhvilinə başlayıblar. Rayon İcra Hakimiyyətindən AZƏRTAC-a bildiriblər ki, bu il 238 nəfər kümçüyə 480 qutu (9249 qram) ipəkqurdu toxumu paylanılıb, “Şəki İpək” ASC ilə kümçülər arasında müqavilə bağlanılıb. Bu sahə üzrə 611 nəfər işə cəlb olunub.

Kümçülər götürdükləri ipəkqurdlarına yüksək səviyyədə qulluq göstərərək keyfiyyətli barama yetişdirilməsinə nail olublar. Onlar artıq 1,1 ton baramanı “Şəki İpək” ASC-nin nümayəndələrinə təhvil veriblər.

Ayrı-ayrı kümçülərin uğurları diqqətəlayiqdir. Belə ki, Nəzəralılı kənd sakini Surxay Xəlilov 54 qram ipəkqurdu toxumundan 152 kiloqram barama yetişdirib. Rayonda kümçülərin böyük əksəriyyəti bir aylıq zəhmətin müqabilində əldə etdikləri məhsuldan razıdırlar. Onlar gələn il bu sahəyə daha çox üstünlük vermək niyyətindədirlər. “Şəki İpək” ASC-nin nümayəndəsi Fəraim Yusifov məhsulun keyfiyyətini yüksək qiymətləndirərək fermerlərin bu sahəyə marağının artdığını vurğulayıb. Qeyd edək ki, bu il Zərdab rayonunda 24 tondan çox barama istehsal ediləcəyi gözlənilir.

Nardar BAYRAMLI

Yeni Azərbaycan.- 2017.- 4 iyun.- S.7