Aqrar sahənin inkişafı istiqamətində kompleks addımlar atılmaqdadır

Sahibkarlara güzəştli kreditlərin verilməsi, torpaq sahələrinin genişləndirilməsi aqrar sektorda uğurlu nəticələrin əldə olunmasına təkan verib

Yerləşdiyi Cənubi Qafqaz regionunun lider dövləti olan Azərbaycanda ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı istiqamətində mühüm addımlar atılmaqdadır. Eyni zamanda dövlətin göstərdiyi diqqət və qayğı aqrar sektorda uğurlu nəticələr əldə olunmasına təkan verib. Qeyd edək ki, 2004-cü ildən həyata keçirilən regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət proqramları ölkəmizdə aqrar sahənin daha da dirçəldilməsində, bununla yanaşı isə ərzaq təhlükəsizliyinin təminatında mühüm rol oynayır. Bu gün adıçəkilən sahənin inkişafı ölkəmizin ixrac potensialının artmasında, xarici bazarlarda yer tutmasında öncül məqamlardan birini təşkil edir. Azərbaycan artıq uzun müddətdir ki, özünü kənd təsərrüfatı məhsulları ilə yüz faiz təmin edir.

Bir məqamı xüsusi olaraq vurğulamaq lazımdır ki, Prezident İlham Əliyevin tövsiyə və tapşırıqları, qəbul olunan Dövlət proqramları, müvafiq Fərman və sərəncamlar ölkəmizdə aqrar sahənin inkişafını daha da dinamikləşdirib. Kənd təsərrüfatının strateji sahələrinin inkişafı, əkin sahələrinin artırılması və digər istiqamətlərdə görülən tədbirlər real nəticələrə nail olunmasına yol açır. Eləcə də kənd təsərrüfatının inkişafında yerli sahibkarlara göstərilən dövlət qayğısı da mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu məqamda qeyd edək ki, iyunun 22-də Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonunda fəaliyyət göstərən 37 sahibkara 1 milyon manatdan çox güzəştli kredit verilib. Məlumatlara əsasən verilən kreditlər heyvandarlıq və bağçılıq təsərrüfatlarının, istixana kompleksinin genişləndirilməsinə, tikinti materiallarının istehsalına və digər sahələrə yönəldiləcək. Bununla da 70-ə yaxın yeni iş yerinin açılması mümkün olacaq. Vurğulamaq lazımdır ki, 2017-ci ilin ötən dövründə 653 sahibkarlıq subyektinin investisiya layihəsinin maliyyələşdirilməsinə 50 milyon manata yaxın güzəştli kredit yönəldilib. Bu kreditlərdən istifadə etməklə investisiya layihələrinin reallaşdırılması 2 minə yaxın yeni iş yerinin yaradılmasına imkan yaradır. Ümumilikdə isə indiyədək Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonunda fəaliyyət göstərən sahibkarlıq subyektlərinin 2 min 380 investisiya layihəsinin maliyyələşdirilməsinə 186,2 milyon manat güzəştli kredit verilib. Bundan əlavə, İqtisadiyyat Nazirliyinin Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu tərəfindən 51 logistik mərkəzin yaradılmasına 163 milyon manat və 38 intensiv bağçılıq, tingçilik və üzümçülük təsərrüfatlarının yaradılmasına 56,6 milyon manat güzəştli kredit yönəldilib. Logistik mərkəzlər əhalinin ilboyu keyfiyyətli yerli məhsullarla təminatında, ixracın artmasında əhəmiyyətli rol oynayır və regionlarda yeni intensiv meyvə bağlarının salınmasını stimullaşdırır.

Samux rayonundakı təsərrüfatlarda isə günəbaxan əkininə maraq artıb. Rayonda 2 min 557 hektar sahədə günəbaxan əkilib. Bu, ötən illə müqayisədə 842 hektar çoxdur. Məhsuldarlığı ilə seçilən sahənin gəliri yaxşı olduğundan rayon fermerləri günəbaxan əkinini hər il genişləndirirlər. Rayonda günəbaxan əkininə hazırlıq payız aylarından başlayır. Toxum səpilənə qədər bir sıra aqrotexniki qaydalara əməl edilir. Səpin işlərindən sonra isə sahəyə lazımi qulluq göstərilir. Fermerlər deyirlər ki, əkin sahəsinə düzgün aqrotexniki qulluq göstərildikdə qoyulan vəsaitdən dəfələrlə çox gəlir götürmək mümkündür. Bir hektar sahəyə 24 kiloqram toxum səpilir. Təsərrüfat sahibləri daha çox Rusiyadan gətirilən, məhsuldarlığı və yağlılığı yüksək olan sortlara üstünlük verirlər. Onlar keyfiyyətli toxumun bir kiloqramını 3-3,5 manata alırlar. Məhsul yetişənə qədər bir hektar sahəyə 800-850 manat dəyərində qulluq göstərilir.

Öz növbəsində Ağstafa rayonunda üzümçülük sahələri genişlənməkdədir. Aqrotexniki qulluq işlərini yekunlaşdırmaq üzrə olan fermerlər bu il məhsuldarlığın bol olacağını bildirirlər. Bu sahənin gəlirli olduğunu nəzərə alan təsərrüfat sahibləri yeni üzüm bağları da salıblar. Fermerlər bu il 1 hektardan 10-12 ton üzüm götürəcəklərinə əmindirlər. Üzümün əsasən süfrə növünü becərən fermerlər son vaxtlar şərabçılıqda istifadə edilən texniki sort üzümlərə də maraq göstərirlər. Qeyd edək ki, Ağstafa rayonunda ötən il 5,7 min ton üzüm istehsal olunub.

Yeri gəlmişkən, üzümçülük Naxçıvan Muxtar Respublikasının rayonlarında da yenidən öz keçmiş şöhrətini qaytarmaqdadır. Belə ki, “2012-2020-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında üzümçülüyün inkişafına dair Dövlət Proqramı” muxtar respublikada da üzümçülüklə məşğul olan sahibkarların fəaliyyətini gücləndirir, yeni üzümçülük təsərrüfatlarının yaradılmasına əhəmiyyətli təsir göstərir. Bunun nəticəsində son illər muxtar respublikada yüzlərlə hektar üzüm bağları salınıb, istehsal artırılıb. İqtisadi səmərəliliyi olduqca yüksək olan üzümçülük sahəsində zəngin təcrübə əldə edən babəkli sahibkarlar da üzüm bağlarını genişləndirirlər. Didivar kəndində salınan Hüseynqulu Bədəlova məxsus üzüm bağından da bol məhsul gözlənilir. Torpaq mülkiyyətçisinin 4 il əvvəl saldığı üzüm bağı iki hektara yaxındır. Sahibkarlığa Kömək Fondundan 26 min manat vəsait götürərək təsərrüfatı genişləndirən kənd sakini burada müxtəlif üzüm sortları yetişdirir.

Hüseynqulu Bədəlov bildirib ki, muxtar respublikanın digər rayon və kəndlərindən, eləcə də qonşu ölkələrdən gətirilmiş sortlar məhsuldarlığı ilə seçilir. Ağ, qırmızı, sarı, qara, qəhvəyi kişmişilər, əsgəri, xəlili, kürdəşi, həmçinin bənənyari, miskalı, ağ tayfı, ağ aldərə, hənəqırna, Naxçıvan şanısı kimi məşhur yerli üzüm sortları ən gözəl seleksiya növləridir.

Lənkəranda isə son illər ənənəvi əkin sahəsi olan çəltikçiliyin inkişafına diqqət artırılıb. Ölkəmizdə aqrar sahəyə göstərilən dövlət dəstəyi Lənkəranda da uzun müddət tənəzzül dövrünü yaşayan çəltikçiliyin inkişafı üçün geniş imkanlar yaradıb. Verilən məlumata görə, rayonda çəltikçilik əsasən Girdəni, Veravul, Ürgə, Siyavar, Hirkan, Xolmili, Şıxəkaran, Mamusta, Separadi və digər kəndlərdə inkişaf etdirilir. Qeyd edilməlidir ki, çəltikçilik çox gəlirli sahədir. Hər hektardan 50-60 sentner məhsul götürülür və maya dəyərindən 10-15 dəfə bahasına satılır. Bazarlarda yerli düyünün qiyməti 5-7 manat arasında dəyişir. Ekoloji cəhətdən təmiz və keyfiyyətli olduğu üçün bazarda yerli düyüyə tələbat da böyükdür.

Yerli düyüyə tələbatın artması, qiymətlərin digər kənd təsərrüfatı məhsullarına nisbətən yüksək olması, eləcə də dövlətin fermerlərə dəstəyi və ölkəyə çəltik əkini üçün müasir texnikaların gətirilməsi bu sahənin Lənkəranda yenidən dirçəlməsinə səbəb olub.

Çəltik əkini əsasən istifadəsiz qalan bələdiyyə və sakinlərə dövlət tərəfindən verilən pay torpaqlarında aparılır. Hazırda Lənkəranda 500 hektara yaxın sahədə çəltik əkilib və əkin davam edir. Ümumilikdə isə 600 hektardan çox sahədə çəltik əkini və 2000 tona yaxın məhsulun tədarük olunması planlaşdırılıb.

Fermerlər çəltik əkini və yığımı, həmçinin becərmə və gübrə səpmək üçün Yaponiya və Cənubi Koreyadan yeni texnikalar gətiriblər. Çəltik əkini əsasən yapon istehsalı olan texnika ilə aparılır. Əvvəllər çəltik əkinində əl əməyindən istifadə edilərək gündə 0,5 hektara yaxın torpaq sahəsi əkilirdisə, hazırda bu texnikalar vasitəsilə gün ərzində 2 hektar sahədə çəltik əkmək mümkündür. Texnika ilə əkilən sahələrdən yüksək məhsul əldə olunur və bu üsul təsərrüfat sahibləri üçün iqtisadi baxımdan da səmərəlidir.

Qeyd edək ki, ötən il Lənkəranda 300 hektar çəltik sahəsindən 860 ton məhsul yığılıb. Bu il isə 600 hektar sahədən 1200 tondan çox məhsulun yığılması proqnozlaşdırılır.

Qazax rayonuna gəlincə artıq neçə ildir ki, burada fındıq becərilir. Həm həyətyanı, həm də pay torpaqlarında becərilən fındıq bu il daha çox bar verib. Fermerlər bu ilə fındıq bağlarını genişləndirməyə nail olublar. Bağların suvarılması, budanması vaxtlı-vaxtında aparılanda məhsul da bol olur. Qazaxda fındığın xırda və nisbətən böyük olan süfrə növləri yetişdirilir. Satıcılar isə fındığın süfrə növünün alıcılıq qabiliyyətinin daha yaxşı olduğunu deyirlər.

İsmayıllı rayonunda isə kartof yığımına məhsulun daha tez yetişdiyi cənub ərazilərdə, o cümlədən Kürdmaşı, Gəraybəyli, Xəlilli, Mollaisaqlı və digər ərazi vahidlərində başlanılıb. Cari mövsümdə bölgədə 917 hektarda kartof yetişdirilib ki, bu da ötən ildəkindən 50 hektar çoxdur. Son illər bölgədə kartofçuluq intensiv inkişaf edir. Torpaq mülkiyyətçiləri bu sahəyə böyük maraq göstərirlər. Təsadüfi deyil ki, artıq bir sıra ərazilərdə kartof müasir texnologiya ilə becərilir. Bu il İsmayıllı şəhər, Talıstan, Kürdmaşı kənd ərazi vahidlərində 200 hektar sahədə əkin və becərmə işləri sənaye üsulu ilə aparılıb. Bölgədə kartofçuluğun perspektivi nəzərə alınaraq saatda 500 kiloqram yarımfabrikat kartof püresi istehsalı gücünə malik zavod tikilir. Mütəxəssislər cari mövsümdə rayonda 11 min tona yaxın məhsul götürüləcəyini proqnozlaşdırırlar.

Eyni zamanda Ağsu rayonunun Pirhəsənli kəndi ərazisində 2,2 hektar sahəsi olan istixana qurulur. Yeni sahibkarlıq təsərrüfatı Türkiyədən dəvət olunan mütəxəssislər tərəfindən yaradılır. Müasir suvarma sistemi ilə təchiz edilən istixana üçün 70 və 30 tonluq olmaqla, ümumilikdə, 100 tonluq iki su çəni qurulub. Bu, suvarmanın elektrik enerjisi sərf etmədən aparılmasına imkan verəcək.

İstixanada əkin üçün daha sərfəli olan növü müəyyənləşdirmək məqsədilə 2 hektar ərazidə Türkiyədən gətirilən 9 növ pomidor şitili əkilib. Növlərdən 2-si günəş şüası ilə bol olan bu torpaqlar üçün daha səmərəlidir. Hazırda açıq səmada becərilən bu sortlar yüksək məhsul gətirib və gələn ayın ortalarında yığıma başlanılacaq. Qeyd edək ki, istixananın cari ilin avqustunda istifadə verilməsi nəzərdə tutulub. Burada 50 iş yeri açılacaq.

Pərviz SADAYOĞLU

Yeni Azərbaycan.- 2017.- 22 iyun.- S.5.