Regionlarda heyvandarlığın inkişafı diqqət mərkəzində saxlanılır

Həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində heyvandarlıq məhsullarına olan daxili tələbatın yerli istehsal hesabına ödənilməsi 100 faizə yaxınlaşıb və bu sahədə ölkəmizin müəyyən ixrac imkanları yaranıb

Hazırda meydana çıxan yeni çağırışlar fonunda müxtəlif istehlak mallarına, o cümlədən də ərzaq məhsullarına olan daxili tələbatın yerli istehsal hesabına ödənilməsi böyük aktuallıq daşıyır. Bu baxımdan respublikamızda daxili istehasal hesabına əhalinin ərzaq təhlükəsizliyinə və digər mühüm istehlak malları ilə yüksək səviyyədə təmin olunmasına ölkənin milli təhlükəsizliyinin vacib bir komponenti kimi daim böyük önəm verilməsi diqqətəlayiq haldır. Prezident İlham Əliyev Yevlaxda qeyri-neft ixracatçılarının respublika müşavirəsindəki nitqində xüsusi olaraq vurğulayıb ki, daxili tələbatın yerli məhsullarla ödənilməsi birinci dərəcəli vəzifədir: “Biz istehsalımızı daim artırmalıyıq ki, daxili tələbatı tam ödəyək və ixraca rəqabətqabiliyyətli mallar təqdim edək. Ona görə növbəti illərdə daxili tələbatı yerli məhsullarla təmin etmək məsələləri birinci dərəcəli vəzifələrdir”.

Son 13 ildə respublikamızda ərzaq təminatının möhkəmləndirilməsi istiqamətində bir sıra mühüm tədbirlər həyata keçirilib. Ölkədə istehlak mallarına tələbatın yerli istehsal hesabına təmin edilməsi üçün normativ-hüquqi baza davamlı şəkildə möhkəmləndirilir. Prezident İlham Əliyevin 25 avqust 2008-ci il tarixli müvafiq Sərəncamı ilə “2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı” qəbul edilib və uğurla yerinə yetirilib. Dövlət başçısı 2014-cü il yanvarın 16-da “Kənd təsərrüfatı və ərzaq məhsulları bazarının fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” Sərəncam imzalayıb. Prezident İlham Əliyevin imzaladığı “Kənd təsərrüfatının inkişafına dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” müvafiq Sərəncama əsasən isə ölkədə ərzaq və digər mühüm istehlak mallarına olan tələbatın daha dolğun şəkildə ödənilməsini təmin etmək üçün Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyində Dövlət Toxum Fondu yaradılıb. 2017-ci il 10 fevral tarixdə isə Prezident İlham Əliyev respublikamızda qida təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsi siyasətinin davamı olaraq “Azərbaycan Respublikasında qida təhlükəsizliyi sisteminin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” müvafiq Fərman imzalayıb. Fərmanda bildirildiyi kimi, ölkəmizdə qarşıya qoyulan hədəflərə nail olmaq məqsədilə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi yaradılacaq. 2018-ci il yanvarın 1-dən işə başlayacaq Agentliyin fəaliyyətini təmin etmək məqsədilə Baş nazirin müavini Əli Əhmədovun sədrliyi ilə geniş tərkibdə Qida Təhlükəsizliyi Komissiyası yaradılıb.

Deyilənlərdən başqa, respublikamızda ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması və mühüm istehlak mallarına tələbatın bütünlüklə yerli istehsal hesabına ödənilməsi məqsədilə praktiki müstəvidə də genişmiqyaslı tədbirlər həyata keçirilir. Prezident İlham Əliyevin 11 aprel 2016-cı il tarixli müvafiq Sərəncamına əsasən yaradılan “Ərzaq məhsullarının tədarükü və təchizatı” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti uğurla fəaliyyət göstərir. Eyni zamanda, daxili istehsalın qorunması məqsədilə müvafiq tədbirlər görülür ki, bunun da nəticəsində cari ilin əvvəlindən idxalın həcmi 20 faizədək azalıb. Hazırda bir sıra pozisiyalar üzrə daxili tələbatın yerli istehsal hesabına ödənilməsi göstəricisi 100 faizə yaxınlaşıb ki, bu da böyük nailiyyətdir.

Əhalinin heyvandarlıq məhsullarına olan tələbatının yerli istehsal hesabına ödənilməsi böyük nailiyyətdir

Ölkəmizdə ərzaq təhlükəsizliyinə nail olunmasında mühüm pozisiyalardan biri də heyvandarlıqdır. Son illərdə respublikamızda bu sahə dövlətin nümayiş etdirdiyi siyasi iradə sayəsində davamlı şəkildə inkişaf etdirilir. Müəyyənləşdirilən strateji kursa uyğun olaraq heyvandarlıq təsərrüfatlarının maddi-texniki bazası möhkəmləndirilir.

Öz növbəsində heyvandarlığın inkişaf etdirilməsi əhalinin ət və süd məhsullarına olan tələbatının yerli istehsal hesabına ödənilməsinə müsbət təsir göstərib. Kənd təsərrüfatı naziri Heydər Əsədovun verdiyi məlumata əsasən, 2016-cı ildə idxalın həcmi iribuynuzlu heyvanlar üzrə 46, diri ev quşları üzrə 55, quş yumurtası üzrə 27, xırdabuynuzlu heyvanlar üzrə 5 faiz azalıb.

Ümumiyyətlə, 2016-cı ildə respublikamızda diri çəkidə 523,8 min ton ət, 2009,9 min ton süd, 1609,8 milyon ədəd yumurta və 16,7 min ton yun istehsal olunub. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin mətbuat xidmətinin məlumatına əsasən, ötən il 2015-ci illə müqayisədə ət istehsalı 6,7 min ton və ya 1,8 faiz, süd istehsalı 47,4 min ton və ya 2,9 faiz, yun istehsalı 0,1 min ton və ya 1,0 faiz artıb. Quş əti istehsalı isə 95,5 min ton təşkil edib. Hazırda respublikada heyvandarlıq məhsulları ilə özünütəminat səviyyəsi təxminən belədir: mal əti - 94 faiz, qoyun əti - 99 faiz, quş əti - 98,6 faiz, süd və süd məhsulları - 88 faiz, kərə yağı - 76 faiz. Rəqəmlərdən də göründüyü kimi, hazırda respublika miqyasında ət və bir sıra heyvandarlıq məhsulları ilə özünütəminat səviyyəsi 100 faizə yaxınlaşıb.

Önəmli məqamlardan biri də odur ki, respublikamızın heyvandarlıq sahəsində müəyyən həcmlərdə ixrac imkanları da yaranıb. Keçən il regionlardan bir sıra heyvandarlıq məhsullarının ixracı həyata keçirilib. Belə ki, 1163 baş əmtəəlik at və 128 baş damazlıq qaramal, 582,2 ton ət və ət məhsulları, 1381,7 ton süd və süd məhsulları, 31,8 ton yun ixrac edilib.

Ölkədə heyvandarlıq müasir metodlarla inkişaf etdirilir

Heyvandarlıq sahəsində yuxarıda bəhs olunan uğurların əldə olunmasında regionlarda yaradılan müasir təsərrüfatların rolunu xüsusi qeyd etmək lazımdır. Müasirləşməni strateji hədəf kimi seçən Azərbaycan bütün sahələrdə dünya miqyasında təsdiqini tapan qabaqcıl təcrübənin tətbiqinə, necə deyərlər, yaşıl işıq yandırır. Bu baxımdan regionlarda heyvandarlığın inkişafı da istisna təşkil etmir. Məlumdur ki, hazırda ayrı-ayrı ölkələrdə heyvandarlıq intensiv metodlarla inkişaf etdirilir və yaxşı nəticələr əldə olunur. Azərbaycan da məhz bu yolu seçib.

Hazırda respublikanın regionlarında heyvandarlıq profilli müxtəlif təsərrüfatlar fəaliyyət göstərir. Həmin təsərrüfatlar heyvanların baş sayına görə quruplaşdırılıb. Belə ki, hər birində 50-99 başadək iribuynuzlu heyvan mövcud olan 602 təsərrüfat, 100-199 başadək 118 təsərrüfat, 200-499 başadək 28 təsərrüfat, 500 baş və ondan yuxarı 16 təsərrüfat, eyni zamanda, 100-499 başadək xırdabuynuzlu heyvan mövcud olan 8733 təsərrüfat, 500 baş və ondan yuxarı xırdabuynuzlu heyvan mövcud olan 873 iri heyvandarlıq təsərrüfatları var. Mövcud təsərrüfatların 28-i modern heyvandarlıq kompleksidir. Bununla yanaşı, respublikanın müxtəlif bölgələrində 78 quşçuluq müəssisəsi fəaliyyət göstərir.

Son illərdə respublikamızda yaradılan aqroparkların da bir çoxu məhz heyvandarlıq istiqamətlidir. Belə aqroparklardan biri də Xaçmaz rayonunun Yalama qəsəbəsində yaradılıb. Ötən il açılışında Prezident İlham Əliyevin iştirak etdiyi aqropark 523 hektar ərazidə salınıb. Aqroparkın yaradılmasına birinci mərhələdə 20 milyon manat investisiya qoyulub. Layihənin ilkin mərhələsinə uyğun olaraq, 1000 başı sağmal olmaqla 3000 başlıq cins iribuynuzlu heyvandarlıq kompleksi, müasir suvarma sistemi ilə 385 hektar sahədə iri taxılçılıq təsərrüfatı, istehsal gücü saatda 5 ton olan yem zavodu yaradılıb. Hazırda aqroparkda yüksək yağlılıqlı və keyfiyyətli süd istehsal olunur.

Məhsuldarlığın artmasında mal-qaranın cins tərkibinin yaxşılaşdırılması da böyük rol oynayır

Heyvandarlıqda yüksək nəticələrin əldə olunmasında seleksiya-damazlıq işlərinin elmi əsaslarla aparılması böyük əhəmiyyət daşıyır. Məlumdur ki, Azərbaycanın regionlarında bəslənilən yerli cins mal-qara az məhsuldardır. Buna görə də respublikamızda mal-qaranın cins tərkibinin yaxşılaşdırılması xüsusi diqqət mərkəzində saxlanılır. Bu məqsədlə xarici ölkələrdən respublikamıza ətlik-südlük istiqamətli yüksək məhsuldarlığa malik cins inəklər gətirilir. 2009-cu ildən 2017-ci il mayın 1-dək olan dövrdə 23 min 668 baş iribuynuzlu cins damazlıq heyvan alınaraq ölkəyə gətirilib. Həmin heyvanlar 720 fiziki və hüquqi şəxsə lizinq yolu ilə güzəştli şərtlərlə satılıb.

Regionlardakı heyvandarlıq təsərrüfatlarında mal-qaranın cins tərkibini yaxşılaşdırmaq məqsədilə həmçinin genişmiqyaslı süni mayalandırma tədbirləri həyata keçirilir. Prezident İlham Əliyevin “Heyvandarlığın cins tərkibinin yaxşılaşdırılmasına dövlət dəstəyi haqqında” 2015-ci il 19 avqust tarixli Sərəncamına əsasən əhalinin heyvandarlıq məhsulları ilə təminatının daha da yaxşılaşdırılması, yüksək məhsuldar genetik potensialı olan heyvanların baş sayının artırılması və bu sahəyə marağın gücləndirilməsi üçün süni mayalanma yolu ilə alınmış hər baş buzova görə heyvan sahiblərinə 100 (yüz) manat həcmində subsidiya verilməsi müəyyən edilib. Heyvan sahiblərinə subsidiyanın verilməsi mexanizminin müəyyən edilməsi məqsədi ilə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2015-ci il 24 dekabr tarixli qərarı ilə “Süni mayalandırma yolu ilə alınmış hər buzova görə heyvan sahiblərinə subsidiyanın verilməsi Qaydası” təsdiq olunub. 2016-cı ildə süni yolla 103 min qaramal mayalandırılıb, heyvanlardan alınmış buzovlara görə subsidiya ödənişinə başlanılıb. Qaydaya uyğun olaraq keçən ilin oktyabr-dekabr ayında 7449 heyvan sahibinə doğulmuş 8529 baş buzovun hər birinə görə 100 manat olmaqla, 852900 manat məbləğində subsidiya ödənilib. 2017-ci ilin birinci rübü ərzində isə 10100 heyvan sahibinə 11964 baş buzova görə 1196400 manat subsidiya verilməsinə dair qərar qəbul edilib.

Mübariz ABDULLAYEV

Yeni Azərbaycan.- 2017.- 31 may.- S.11.