Regionlarda kənd təsərrüfatında məhsuldarlıq yüksəlib

Bu, bölgələrimizin sosial-iqtisadi inkişafını sürətləndirən faktorlardan biridir

Qeyri-neft sektorunun inkişafı istiqamətində aparılan uğurlu fəaliyyət aqrar sahədə daha yüksək nəticələrin əldə olunmasına yol açıb. Vurğulamaq lazımdır ki, kənd təsərrüfatının inkişafı, spesifik və ixracyönümlü məhsulların yetişdirilməsi istiqamətində atılan addımlar, eləcə də 2004-cü ildən başlayaraq uğurla həyata keçirilən regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət proqramları bu gün ölkəmizdə aqrar sahənin inkişafının yeni mərhələyə qədəm qoymasını şərtləndirib. Ölkə Prezidentinin tövsiyə və göstərişlərinə əsasən kənd təsərrüfatının daha dinamik inkişafını təmin etmək üçün bu gün bölgələrdə əsaslı tədbirlər görülür. Bunun nəticəsidir ki, artıq ölkəmizin bir sıra rayonlarında yüksək nəticələrə nail olunub.

Məlum olduğu kimi, ölkəmizdə yüksək texnologiyalara əsaslanan və rəqabətqabiliyyətli məhsul istehsal edən müəssisələr açılıb, yerli tələbatın ödənilməsi ilə bərabər, bir sıra istiqamətlər üzrə ixrac potensialı güclənməyə başlayıb. Təkcə Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu tərəfindən verilmiş güzəştli kreditlər hesabına 51 logistik mərkəzin, 23 taxıl anbarının, 16 meyvə-tərəvəz emalı, 20 iri fermer, 23 müasir heyvandarlıq, 56 istixana, 16 üzümçülük, 23 bağçılıq və 39 quşçuluq təsərrüfatının, 10 süd emalı, digər istehsal müəssisələrinin yaradılması, son illərdə istixanaların ərazisinin dəfələrlə genişləndirilməsi aqrar sektorda ixracın artırılmasına böyük töhfə verir.

Bununla yanaşı, sənaye parklarında və zonalarında müasir müəssisələrin fəaliyyətə başlaması, indiyədək verilmiş 130 investisiya təşviqi sənədi üzrə 1,2 milyard manatlıq investisiya qoyuluşunun nəzərdə tutulması, 24 rayon üzrə 142,5 min hektar ərazidə 32 aqroparkın, o cümlədən 12 heyvandarlıq kompleksinin, 20 iri bitkiçilik təsərrüfatının yaradılması və digər işlər yaxın illərdə qeyri-neft sektorunda istehsal və ixrac potensialını daha da artıracaq. Uğurlu nəticələr meyvə-tərəvəz istehsalında da özünü göstərir. Ayrı-ayrı rayonlarda əldə olunan nəticələr bunu deməyə əsas verir. Məsələn, Tərtərdə bostan bitkiləri üzrə məhsuldarlıq 16,1 sentner artıb. Cəbhə bölgəsində yerləşən Tərtər rayonunun iqtisadiyyatında aparıcı yer tutan kənd təsərrüfatında məhsul yığımı davam edir. Rayon statistika idarəsinin rəisi Ədalət Məmmədov AZƏRTAC-a bildirib ki, bu günədək 34 min 728 ton dənli və dənli paxlalı bitkilər, 1367 ton dən üçün qarğıdalı, 3830 ton dən üçün günəbaxan, 5500 ton şəkər çuğunduru, 5459 ton kartof, 13 min 914 ton müxtəlif növ tərəvəz, 120 ton ərzaq üçün bostan bitkiləri, 5308 ton meyvə və giləmeyvə, 343 ton üzüm istehsal edilib. 2016-cı ilin müvafiq dövrünə nisbətən hər hektardan orta məhsuldarlıq dənli və dənli paxlalı bitkilər üzrə 2,3 sentner, dən üçün qarğıdalı üzrə 2,7 sentner, kartof üzrə 0,4 sentner, tərəvəz üzrə 2,7 sentner, ərzaq üçün bostan bitkiləri üzrə 16,1 sentner artıb. Məhsul yığımı başa çatmış sahələrdə cari ilin məhsulu üçün 330,1 hektar sahədə təkrar əkin aparılıb, təmiz herik şumu daxil edilməklə payızlıq əkinlər üçün 3157 hektar sahə şumlanıb.

Qazax rayonunda isə 1303 hektar meyvə bağı var ki, onlardan 1264 hektarı bar verəndir. Bu bağların 325 hektarı üzüm, qalanı isə alma, armud və digərləridir. Hazırda rayonda alma yığımı davam edir. Müxtəlif alma növlərinin becərildiyi bağlardan yüksək məhsul əldə edilir. Fermer Qədir Mustafayev deyib: “Bir hektar alma bağım var. Bağa aqrotexniki qaydada qulluq etdiyimizə görə bol məhsul yetişdirmişik. Alma bağında “Qızıləhmədi”, “Beşguşəli” və digər alma sortları var. Alma yığımı davam edir. Sahələrdə hələ bol məhsulumuz var. Məhsulun satışında da problem yaşanmır. Müştərilər elə sahədəcə alırlar”.

O bildirir ki, meyvə bağından bol məhsul əldə etmək üçün, ilk növbədə, ağaclara qulluq edilməli, gübrələri və suyu vaxtında verilməlidir. Aqrar sahəyə göstərilən dövlət dəstəyindən ruhlanan fermer alma bağını gələcəkdə bir qədər də genişləndirməyi planlaşdırıb.

Meyvə yığıldıqdan sonra bir hissəsi yerindəcə satılır. Müəyyən hissəsi isə soyuduculara yığılıb qışa saxlanılır. Sahibkarın bağında mövsümdən asılı olaraq 10 nəfərə kimi mövsümi işçi çalışır. İşçilər nəqliyyat vasitəsi və yeməklə təmin olunurlar. Sahibkar payızda bağda daha 150-200 ağac əkməyi nəzərdə tutur.

Bu il Qaxda isə fındıq bağlarından beş min tona yaxın məhsul gözlənilir. Prezident İlham Əliyevin kənd təsərrüfatının ixrac potensialı yüksək sahələrindən olan fındıqçılığın inkişaf etdirilməsi ilə bağlı verdiyi tapşırıq və göstərişlər Qax rayonunda da uğurla icra olunur. Belə ki, fındıq bağlarının genişləndirilməsi məqsədilə 2016-cı ilin payız əkini mövsümündə rayon ərazisində 1275 hektar, cari ilin yaz əkini mövsümündə isə 513 hektar sahədə yeni fındıq bağları salınıb. Ümumiyyətlə, son 3-4 il ərzində rayonda mövcud fındıq bağlarının sahəsi 2 min 800 hektar genişləndirilərək 6 min 800 hektara çatdırılıb. Bu bağların 5 min hektarı barverəndir. Ötən il rayonun fındıq bağlarından 3 min 152 ton məhsul götürülüb.

Rayonun fındıq bağlarında artıq məhsul yığımına başlanılıb. Bu il 5 min tona yaxın məhsul gözlənilir. Hazırda fındığın bir kiloqramının satış qiyməti 2,5 manat ətrafında dəyişir. Qiymətlərin artacağı da istisna olunmur. İndiki qiymətlərlə bu il kənd əhalisinin fındıq satışından ən azı 12-13 milyon manat qazanc əldə edəcəkləri gözlənilir. Bu isə kənd əhalisinin yaşayış şəraitinin, sosial rifahının daha da yaxşılaşmasına səbəb olacaq. Rayonun Marsan kənd sakini Altay Əliyev kənd əhalisinin ailə büdcəsinin formalaşmasında fındıqçılığın böyük rol oynadığını bildirib. Kənd sakini deyib: “Hazırda ailəmizin 3,5 hektar fındıq bağı var. Bağda olan fındıq ağaclarının sayı 480-ə yaxındır. Keçən il fındıq bağından 3 ton məhsul götürdük. Bu il məhsuldarlıq daha yüksəkdir. Ümid edirik ki, bu il bağdan 4 tona yaxın fındıq əldə edəcəyik”.

Fındıqçılığın çox gəlirli sahə olduğunu vurğulayan kənd sakini Prezident İlham Əliyevin bu sahənin inkişafına göstərdiyi diqqət və qayğıdan ruhlanaraq bu ilin yazında kənddə özünə məxsus torpaq sahəsində daha 120 ədəd fındıq kolu əkdiyini diqqətə çatdırıb.

Son illər Balakən rayonunda da kənd təsərrüfatının ənənəvi sahələrindən olan fındıqçılığın inkişaf etdirilməsi istiqamətində məqsədyönlü iş aparılır. Fındıq istehsalı rayonun kənd əhalisinin əsas qazanc mənbələrindən biri hesab olunur və bu sahəyə maraq ildən-ilə artır. Ötən il rayonda fındıq bağlarından 4 min ton məhsul tədarük olunub. Kənd əhalisi fındıq istehsalından 12 milyon manat gəlir əldə edib. Artıq rayonun fındıq bağlarında cari mövsümün ilk məhsul yığımına başlanılıb. Bu il bağlardan 5 min tona yaxın fındıq tədarük olunması gözlənilir. Rayonda yeni fındıq bağlarının salınması istiqamətində də işlər davam etdirilir. Təkcə son iki ildə Balakəndə 2 min 264 hektar sahədə yeni fındıq bağları salınıb. Hazırda rayonda mövcud fındıq bağlarının ümumi sahəsi 7 min 930 hektar təşkil edir.

Zaqatala rayonunun fındıq bağlarında da tezyetişən fındıq sortlarının yığımına başlanılıb. Mütəxəssislərin rəyinə görə, bu il bağlardan 9 min tona yaxın fındıq məhsulu gözlənilir. Bu barədə rayon İcra Hakimiyyətindən məlumat verilib. Fındıqçılıq rayonun iqtisadiyyatında aparıcı yerlərdən birini tutur. Fındıq istehsalı rayonun kənd əhalisinin əsas qazanc mənbələrindən biri hesab olunur və bu sahəyə maraq ildən-ilə artır.

Prezident İlham Əliyevin kənd təsərrüfatının ixrac potensialı yüksək sahələrindən olan fındıqçılığın inkişaf etdirilməsi ilə bağlı verdiyi tapşırıqların icrasını təmin etmək məqsədilə son illər Zaqatala rayonunda da yeni fındıq bağlarının salınması istiqamətində davamlı iş aparılır. Belə ki, 2017-ci ilin yazında rayon ərazisində 3 min 158 hektar sahədə yeni fındıq bağları salınıb. Uçotdan kənarda qalan və yeni qeydiyyata alınan 4 min 284 hektar bağlar da nəzərə alınmaqla, hazırda Zaqatala rayonunda mövcud fındıq bağlarının ümumi sahəsi 17 min 17 hektardır. Bu bağların 9 min hektardan çoxu barverəndir.

2016-cı ildə rayonun emal müəssisələri tərəfindən 91,1 milyon manat dəyərində fındıq məhsulu ixrac olunub. Cari ilin birinci yarısında isə fındıq ixracının həcmi 30,8 milyon manat təşkil edib. Bu, ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 74 faiz çoxdur. Xatırladaq ki, keçən il rayonda 8 min 910 ton fındıq istehsal olunub.

Ağsu rayonunda isə cari ildə bol meyvə yetişdirilib və hazırda məhsul yığımı davam edir. Rayon statistika idarəsindən bildirilib ki, bu ilin yeddi ayında bölgədə 1977 ton müxtəlif növdən olan meyvə tədarük olunub. Yığılan meyvə ötən ilin müvafiq dövründəkindən 83 ton çoxdur. Rayonda daha çox olan, yerli şərait üçün əlverişli hesab edilən alça, gavalı, ərik, albalı, əncir, üzüm, yay armudu və bir sıra digər meyvələrin bir qisminin yığımı başa çatıb, bir qismi isə yığılır. Nar, heyva, alma və bəzi meyvələr isə əsasən gələn ayın axırlarından yığılacaq. Cari mövsümdə rayonun Pirhəsənli, Qaraqoyunlu, Padar, Ərəbuşağı və bir çox digər ərazi vahidlərində bol meyvə yetişdirilib.

Salyanda isə kütləvi üzüm yığımına start verilib. Bu il təsərrüfat işləri üçün əlverişli keçdiyindən bağlarda bol məhsul yetişib. Hazırda rayonda həyətyanı sahələrlə birlikdə 1186 hektar üzüm bağı mövcuddur ki, bunun da 954 hektarı barverəndir. Bağlarda ilk olaraq daha tez yetişən sürfə üzümünün yığımı aparılır. Qısa müddətdə plantasiyalardan 80 tondan çox üzüm yığılıb. Toplanmış məhsul yerli bazarlarla yanaşı xarici bazarlara da göndərilir. Təsərrüfat sahiblərinin sözlərinə görə, bu il məhsuldarlıq ötən illə müqayisədə 20-25 faiz çox olacaq. Onu da qeyd edək ki, rayonda Fransadan gətirilmiş tinglər hesabına yeni üzüm bağları da salınır. Gətirilən üzüm sortlarından “Prima”, “Dallas”, “Ora” və “Kardinal” yerli iqlim şəraitinə uyğunlaşdırılır. Salyanlı fermerlər bu gəlirli sahəni daha da inkişaf etdirmək üçün bütün imkanları səfərbərliyə alıblar.

Nardar BAYRAMLI

Yeni Azərbaycan.- 2017.- 9 avqust.- S.7.