Kənd təsərrüfatının inkişafı istiqamətində atılan addımlar ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasında da vacib rol oynayır

Aqrar sahəyə göstərilən diqqət və qayğı ötən il rayonlarda mühüm göstəricilərin əldə olunmasına yol açıb

Azərbaycanın iqtisadi inkişafının əsas istiqamətlərindən sayılan, eləcə də qeyri-neft sektoru arasında gəlirlilik üzrə mühüm yerlərdən birini tutan kənd təsərrüfatının dinamik inkişafının təmini hər zaman dövlət siyasətimizin prioritet istiqamətlərindən sayılır. Bu mənada, aparılan davamlı və hərtərəfli dövlət dəstəyi sayəsində respublikamızda aqrar sahənin inkişafına nail olunub. Təbii ki, bu sahənin inkişafında görülən tədbirlər, aparılan işlər, sahibkarlara göstərilən dövlət dəstəyi mühüm yer tutur. Fermerlərə verilən subsidiyaların artırılması, dövriyyəyə yeni torpaqların cəlb olunması, kollektiv təsərrüfatların yaradılması, müasir texnikanın alınması, intensiv metodların tətbiqi, bu kimi tədbirlər kənd təsərrüfatının əsaslı şəkildə inkişafını, eləcə də ixrac qabiliyyətimizin artmasını şərtləndirir.

Onu da qeyd edək ki, müvafiq Dövlət proqramlarının uğurla reallaşdırılması da ölkəmizin regionlarında kənd təsərrüfatının inkişafına təkan verib. Belə ki, 2004-cü il fevralın 11-də təsdiqlənmiş və hazırda üçüncüsü icra olunan regionlarının sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı bölgələrin inkişafında mühüm rol oynayıb. Yeri gəlmişkən, bir neçə gün öncə keçirilən Regionların 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramının icrasının dördüncü ilinin yekunlarına həsr olunmuş konfransda çıxış edən Prezident İlham Əliyev də ərzaq təhlükəsizliyi məsələlərinin daim diqqət mərkəzində olduğunu deyib: “Son illərdə bu istiqamətdə irəliləyiş var, amma hələ ki, bizi tam qane edə bilməz. Ona görə bu məsələyə xüsusi diqqət göstərilməlidir. Deməli, biz kənd təsərrüfatının ənənəvi olan və müəyyən dərəcədə unudulmuş texniki sahəsini inkişaf etdirməyə o vaxt başlamışıq ki, ərzaq təhlükəsizliyi məsələlərinə güclü təkan verildi. Ancaq biz yenə də bu məsələ ilə bağlı çox ciddi işləməliyik”.

Qeyd edilməlidir ki, bu gün bölgələrimizdə əldə olunan nailiyyətlər kənd təsərrüfatının əsaslı inkişaf etdiyini deməyə əsas verir. Məsələn, ölkəmizin kənd təsərrüfatında aparılan islahatlar aqrar bölgə olan Ağsu rayonunda da iqtisadiyyatın bu sahəsinin inkişafına güclü təkan verib. Belə ki, ötən il Ağsu rayonunda da kənd təsərrüfatının inkişafında 6,1 faiz artım qeydə alınıb. Aqrar sektorda 75,6 milyon manatlıq məhsul istehsal olunub ki, bu da əvvəlki ildən 4,4 milyon manat çoxdur. Məhsul istehsalının 36,6 faizi bitkiçilik sahələrindəndir. Təkcə keçən il pambıq istehsalı əvvəlki ilə nisbətən 2,7 dəfə artaraq 2786,8 tona çatıb.

Qeyd edilməlidir ki, Prezident İlham Əliyevin tövsiyə və tapşırıqlarına müvafiq olaraq rayonda ixracyönümlü məhsulların, o cümlədən pambıqçılığın və baramaçılığın inkişafı istiqamətində görülən işlər artıq öz nəticəsini verir. 2016-cı ildə cəmi 35 nəfər fiziki şəxsin çalışdığı 1092 hektarda pambıq əkildiyi halda, ötən il 159 nəfər tərəfindən 2500,8 hektarda məhsul yetişdirilib. Baramaçılığa da maraq artıb. 2017-ci ildə baramaçılıqla məşğul olanların sayı iki dəfədən çox artaraq 52 nəfərə çatıb. Barama istehsalı 1691 kiloqramdan 5492 kiloqrama çatıb. Aqrar sektora göstərilən dövlət dəstəyi, verilən subsidiyalar insanların ixracyönümlü, eləcə də yerli şərait üçün əlverişli olan kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalına marağını artırıb.

Qəbələ rayonunda da iqtisadiyyatın əsasını təşkil edən taxılçılıq, meyvəçilik və tərəvəzçilik məhsullarının satışından yaxşı gəlir əldə edən kəndli fermerlər və fərdi təsərrüfat sahibləri bu sahələrin ildən-ilə daha da inkişaf etdirilməsini qarşıya məqsəd qoyublar. Bu mənada 2017-ci ili Qəbələ rayonu üçün uğurlu il hesab etmək olar. Belə ki, kəndlilər əvvəlki illərlə müqayisədə 2017-ci ildə əkin sahələrini xeyli artırmaqla yanaşı, həm də bol məhsul əldə etməyə nail olublar. 2017-ci ildə Qəbələdə kənd təsərrüfatı məhsullarının yığımı vaxtında və itkisiz başa çatdırılıb. Ötən il 21 min 47 hektar sahədən 64 min 597 ton taxıl tədarük olunub. Cari ilin məhsulu üçün rayonda 20 min 100 hektar sahədə taxıl səpini aparılıb. Həmçinin ötən il Qəbələdə 1598 hektar sahədən 3 min 65 ton qarğıdalı, 8 hektar sahədən 116 ton bostan məhsulları, 854 hektar sahədən 7 min 600 ton tərəvəz, 613 hektar sahədən 12 min 260 ton kartof tədarük olunub. Ötən il bağbanlar 365 hektar üzüm sahəsindən 2065 ton, 6 min 198 hektar meyvə bağından 13 min 527 ton məhsul tədarük ediblər. O cümlədən ötən il 4684 hektar fındıq bağından 7300 ton məhsul tədarük olunub. Son 3 ay ərzində Qəbələdə 314 hektar sahədə yeni fındıq bağı salınıb. Bütün sahələr üzrə əldə edilən nəticələr əvvəlki ilin göstəricilərindən xeyli yüksəkdir.

Zərdab rayonunda da ötən il aqrar sektorun inkişafı istiqamətində ciddi irəliləyişə nail olunub. 2017-ci ildə Zərdabda ümumi məhsul buraxılışının 60,7 faizi kənd təsərrüfatının payına düşüb. Aparılan islahatlar, Prezident İlham Əliyevin ixrac yönümlü məhsulların, o cümlədən baramaçılığın, pambıqçılığın inkişafı ilə əlaqədar verdiyi məsləhət və tapşırıqlar iqtisadiyyatın bu sahəsinin inkişafına ciddi təkan verib. Təsadüfi deyil ki, keçən il rayonda 65 milyon 400 min manatlıq kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal olunub ki, bu da inişilki göstəricidən 11 milyon manat çoxdur.

Zərdabda vaxtilə ənənəvi sahə hesab edilən, sonradan, demək olar ki, unudulan baramaçılığın inkişafı üçün konkret tədbirlər görülür. Keçən il 480 qutu (9120 qram) inkubasiya olunan ipəkqurdu toxumundan 27 ton 55 kiloqram barama tədarük edilib ki, bu, əvvəlki ildəkindən 4 dəfə çox olmaqla, respublikada ən yüksək göstəricidir. Bundan başqa, ötən il 3199,3 hektar sahədən 4191,2 ton pambıq istehsal edilib ki, bu da əvvəlki ildəki göstəricidən 4,7 dəfə çoxdur. Eləcə də taxıl istehsalı sahəsində rayon tarixində ən yüksək nəticə qazanılıb. Belə ki, 19 min 753,5 hektar sahədən 2016-cı ildəkindən 6 min 721 ton çox olmaqla, 58 min tondan artıq taxıl yığılıb. 2017-ci ildə çəltik, kartof, bostan-tərəvəz məhsulları istehsalında da diqqətəlayiq nəticələr qazanılıb. 1,5 hektarda zəfəran yetişdirilib. Rayonda habelə heyvandarlıq sahəsində də nəticələr uğurlu olub.

Kürdəmir rayonunda da ötən il aqrar sektorun inkişafı istiqamətində ciddi irəliləyişə nail olunub. Belə ki, 2017-ci ildə Kürdəmir rayonunda 144 milyon 915,5 min manatlıq kənd təsərrüfatı məhsulları istehsal olunub. Aqrar sahədə məhsul istehsalı əvvəlki illə müqayisədə 18 milyon 941 min manat və ya 13,1 faiz artıb. Bununla da rayonda ümumi məhsul buraxılışının 40,6 faizi kənd təsərrüfatının payına düşüb.

Kürdəmirdə də vaxtilə ənənəvi sahə hesab edilən, sonradan demək olar ki, unudulan baramaçılığın inkişafı üçün konkret tədbirlər görülür. Rayonda 2016-cı ildə 3578 kq barama istehsal olunub. 2017-ci ildə barama istehsalı ilə əlaqədar 160 kümçüyə 300 qutu barama qurdu verilmiş, 11,512 ton barama istehsal olunmuşdur ki, bu da ötən ildəkindən 3,2 dəfə (7934 kq) çoxdur. Ənənəvi sahələrdən olan baramaçılığı gələcəkdə daha da inkişaf etdirmək, onun yem bazasını möhkəmləndirmək məqsədi ilə rayonun ayrı-ayrı kəndlərində 2016-cı ilin payız mövsümündə 46 min ədəd tut tingi, 2017-ci ildə isə 70 minə yaxın tut tingi əkilib. Hazırda yeni əkilən tut tinglərinə və mövcud tut bağlarına aqrotexniki qaydada qulluq göstərilir, suvarılır və mühafizəsi üçün qoruyucu zolaqlar çəkilir. Cari ildə barama istehsalının 20 tona çatdırılması nəzərdə tutulub.

Rayonda 2016-cı ildə 1911 hektar sahədə pambıq yetişdirən kürdəmirli fermerlər və torpaq mülkiyyətçiləri 2017-ci ildə pambıq sahələrini 2,1 dəfə artıraraq 4027 hektara çatdırıblar. Ötən il 5001 ton pambıq tədarük edilib ki, bu da 2016-cı ildə istehsal olunan ümumi məhsuldan 2,4 dəfə çoxdur. Artıq Kürdəmirdə bu ilin pambıq əkini üçün hazırlıq görülür. Bu məqsədlə 5 min hektar sahə seçilib və pambıq şumuna başlanılıb. İndiyədək 4 min hektaradək sahədə şum çıxarılıb. Artıq qış aratına başlanılıb.

2017-ci ildə qarğıdalı, kartof, bostan-tərəvəz, meyvə istehsalında da diqqətəlayiq nəticələr qazanılıb. Rayonda habelə heyvandarlıq sahəsində də nəticələr uğurlu olub.

Lənkəranda isə 2017-ci ildə çayçılığın inkişafına 7,7 milyon manat investisiya yönəldilib, əkin sahələri 604 hektara, işləyənlərin sayı 2 min nəfərə çatdırılıb. İstifadəsiz qalan torpaqlarda, eləcə də dağətəyi ərazilərdə, yamaclarda növbəti illərdə terras üsulu ilə yeni çay plantasiyalarının salınması nəzərdə tutulub.

Ötən il respublikada, ilk dəfə olaraq, bölgənin iqlim şəraitinə uyğun yeni texnologiyalar əsasında yetişdirilmiş çəltik şitilləri Koreya Respublikasından gətirilib. Ən müasir maşın və mexanizmlərdən istifadə edilməklə əkilib və biçilib. Bunda məqsəd ənənəvi çəltik sortlarından qiymətli ərzaq olan düyü istehsal edib ölkəmizin ərzaq təhlükəsizliyi proqramına töhfəmizi verməkdir.

2017-ci ildə Lənkəranda 526 hektarda çəltik əkilib, 1815 ton məhsul istehsal olunub, 4,4 milyon manat gəlir əldə edilib. Cari ildə bu gəlirli sahələrin iki dəfə artırılması nəzərdə tutulur. Ekoloji cəhətdən təmiz, dadına görə idxal edilən düyülərdən daha keyfiyyətli olan yerli düyü bu gün daxili bazarda “Lənkəran düyüsü” adı ilə tanınır. Onun daxili bazarda satış rəqabətini təmin etməklə “Made in Azerbaijan” brendi ilə xarici ölkələrə satılması istiqamətində də işlər davam etdirilir. Ötən il rayonda sitrus meyvəçiliyinin inkişafı istiqamətində də işlər davam etdirilib, xaricdən gətirilmiş məhsuldar sitrus növlərindən yeni bağlar salınıb. Rayon üçün ənənəvi olmayan baramaçılığa da insanlar artıq böyük həvəs göstərirlər. Cari ildə rayonda ilk dəfə olaraq barama istehsalına başlanılacaq.

Turizmin inkişafı da rayonda mühüm istiqamətlərdən biri hesab edilir. Ötən il bu sahəyə 25,1 milyon manat investisiya qoyulub, 800 yeni iş yeri açılıb. Yaxın aylarda istifadəyə veriləcək Lənkəran İstisu və Sağlamlıq Mərkəzi rayonda turizmin inkişafına yeni təkan verəcək.

Pərviz SADAYOĞLU

Yeni Azərbaycan.- 2018.- 1 fevral.- S.7.