Regionlarda barama tədarükünə uğurla start verilib

2018-ci ildə ölkə üzrə təqribən 400 ton barama tədarük edilməsi proqnozlaşdırılıb

Son illərdə Azərbaycanın bölgələrində aqrar sektorda gəlirli sahələrdən biri kimi ipəkçiliyin və onun zəruri xammal bazası olan baramaçılığın inkişafına böyük diqqət göstərilir. Bu məqsədlə zəruri infrastruktur qurulur, yem bazası möhkəmləndirilir, təşviq və kümçülərə dəstək tədbirləri gücləndirilir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbaycan Respublikasında ipəkçiliyin inkişafına dövlət dəstəyi haqqında” 2016-cı il 15 sentyabr tarixli 2337 saylı və “İpəkçiliyin və fındıqçılığın inkişafına dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” 2016-cı il 16 noyabr tarixli 2442 saylı sərəncamları bu sahənin potensial imkanlarından səmərəli istifadə edilməsinə, barama istehsalı ilə bağlı əhalinin məşğulluğunun artırılmasına və sosial rifahının daha da yaxşılaşdırılmasına şərait yaradıb. Bundan başqa, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Azərbaycan Respublikasında ipəkçiliyin maddi-texniki bazasının yaxşılaşdırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” 2017-ci il 19 may tarixli 2893 saylı və “İpəkçiliyin inkişafına dövlət dəstəyinin davam etdirilməsi ilə bağlı tədbirlər haqqında” 2017-ci il 6 oktyabr tarixli 3286 saylı sərəncamlarına uyğun olaraq, Qax Damazlıq İpəkçilik Stansiyasının bərpası, əlavə istehsal sahələrinin yaradılması və müasir avadanlıqlarla təchiz olunması, habelə tut (çəkil) tinglərinin və barama toxumlarının tədarük edilməsi və məhsul istehsalçılarına əvəzsiz verilməsi məqsədi ilə maliyyə vəsaiti ayrılıb.

Prezident İlham Əliyevin 27 noyabr 2017-ci il tarixli müvafiq Sərəncamına əsasən “Azərbaycan Respublikasında baramaçılığın və ipəkçiliyin inkişafına dair 2018-2025-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nın təsdiqlənməsi isə ölkədə ipəkçiliyin və baramaçılığın inkişafına daha geniş perspektivlər açıb. Bütövlükdə, Dövlət Proqramının həyata keçirilməsi nəticəsində ölkədə 2025-ci ilə qədər barama istehsalının 6 min tona çatdırılması nəzərdə tutulub.

Həyata keçirilən bu və ya digər tədbirlər, həmçinin barama istehsalı ilə məşğul olan şəxslərə emal müəssisələrinə təhvil verdikləri baramanın hər kiloqramına görə 5 manat məbləğində subsidiyanın ayrılması bu sahəyə böyük maraq yaradıb. Davamlı dövlət qayğısının nəticəsi olaraq regionlarda barama istehsalı ilbəil artır. Əgər 2016-cı ildə respublika üzrə 70,7 ton yaş barama tədarük edilmişdisə, 2017-ci ildə bu rəqəm 245,2 tona çatıb. 2018-ci ildə ölkə üzrə təqribən 400 ton barama tədarük edilməsi proqnozlaşdırılıb.

Qax rayonunda cari ildə barama tədarükünü 25 tona çatdırmaq qarşıya hədəf qoyulub

Baramaçılıq ənənələrinin geniş yayıldığı Qax rayonunda barama bəsləmə mövsümü uğurla keçib. Bir neçə gün bundan əvvəl rayonun kəndlərində barama tədarükünə başlanılıb. Artıq Qax Damazlıq İpəkçilik Stansiyasında yaradılan qəbul məntəqəsinə təxminən 4 ton yaş barama təhvil verilib.

Stansiyanın direktoru Əkrəm Fətəliyevin məlumatına əsasən, bu il rayonda barama istehsalının ötən illə müqayisədə 2 dəfə artırılaraq 25 tona çatdırılması qarşıya hədəf qoyulub. Cari mövsümdə barama yetişdirilməsi ilə əlaqədar 315 istehsalçı ilə müqavilə bağlanılıb, onlara 624 qutu, yəni 11 kiloqram 856 qram ipəkqurdu paylanılıb.

Qax Damazlıq İpəkçilik Stansiyasının bərpası və əlavə istehsal sahələrinin yaradılması istiqamətində işlər isə yekunlaşmaq üzrədir. Stansiyanın ərazisində inşa edilən bina və yardımçı tikililərdə hazırda son tamamlama işləri görülür.

Tikinti işlərini həyata keçirən “Azəraqrartikinti” ASC-nin iş icraçısı Xaləddin Bəşirov bildirib ki, hibrid və elit barama toxumlarının yetişdirilməsi, həmçinin ipəkqurdu ailələrinin yemlənməsi üçün nəzərdə tutulan binalarda hazırda bəzək işləri görülür. İnzibati binanın tikintisi də tamamlanmaq üzrədir. Ərazidə inşa edilən yardımçı tikililərin, o cümlədən qazanxana binasının, 100 və 50 kubmetrlik yanğın əleyhinə və içməli su hovuzlarının, çirkab su anbarının tikintisi başa çatıb. Stansiyada yeni transformator quraşdırılıb, tikintisi başa çatan binalar şəbəkəyə qoşulub. Hazırda stansiyanın ərazisində artezian quyusu qazılır, həyətində abadlıq işləri görülür.

Eyni zamanda, stansiyada Çin Xalq Respublikasından gətirilmiş texnoloji avadanlığın quraşdırılmasına da başlanılıb. Quraşdırma işləri çinli mütəxəssislərin iştirakı ilə həyata keçirilir. Hazırda tikinti meydançasında 150-dək işçi çalışır. Tikinti işlərinin iyunun sonunadək başa çatdırılması nəzərdə tutulur.

Qeyd edək ki, stansiyanın bərpası, əlavə istehsal sahələrinin yaradılması və müasir avadanlıqla təchizatı Prezident İlham Əliyevin “Azərbaycan Respublikasında ipəkçiliyin maddi-texniki bazasının yaxşılaşdırılması ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” 2017-ci il 19 may tarixli Sərəncamına uyğun olaraq həyata keçirilir. Sərəncama əsasən, Qax Damazlıq İpəkçilik Stansiyasının bərpası, əlavə istehsal sahələrinin yaradılması və ən müasir avadanlıqla təchiz olunması üçün Prezidentin ehtiyat fondundan 4,5 milyon manat vəsait ayrılıb. Stansiya müasir standartlara uyğun yenidən qurulduqdan sonra daha xaricdən ipəkqurdu toxumu gətirməyə ehtiyac qalmayacaq və bu işlər stansiyanın özündə təşkil olunacaq. Stansiyada hibrid və elit barama toxumları yetişdiriləcək.

Ayrı-ayrı bölgələrdə barama tədarükünün ilk günlərində məhsuldarlıq yüksək olub

Respublikanın iri kənd təsərrüfatı rayonlarından olan Sabirabadda da gəlirli sahə olan baramaçılığa böyük maraq var. Fermerlər bildirirlər ki, dövlət baramaçılığın inkişafına həm siyasi, həm də maddi dəstək tədbirləri göstərir. Bu qayğıdan bəhrələnməklə qısa müddətdə kifayət qədər böyük məbləğdə gəlir əldə etmək mümkündür. Cari ildə rayonda baramaçılıqla məşğul olan fermerlərin, ailə təsərrüfatlarının sayı əhəmiyyətli dərəcədə artıb. Ötən il Sabirabadda cəmi 56 ailə barama istehsalı ilə məşğul olmuşdu. Cari mövsümdə isə 169 kümçü ilə müqavilə bağlanılıb. Kümçülər heç bir vəsait ödəmədən ipəkqurdu toxumu ilə təmin olunublar.

Qeyd edək ki, ötən il rayonda 5 ton 34 kiloqram barama istehsal olunub. Cari mövsümdə isə 15 ton məhsul istehsal etmək nəzərdə tutulub və bunun üçün kümçülərə 338 qutu (6422 qram) ipəkqurdu toxumu paylanılıb.

Bir neçə gündür ki, sabirabadlı kümçülər bəslədikləri ipəkqurdundan əldə etdikləri məhsulun tədarükünə başlayıblar. Qısa müddətdə “Şəki İpək” ASC-yə 895 kiloqram barama təhvil verilib. Məhsul tədarükündə rayonun Nizami, Şəhriyar və Qaralar kəndinin kümçüləri fərqlənirlər.

Kürdəmir rayonunda iyunun 1-dən barama tədarükünə başlanılıb. Kümçülər artıq bir aydan bir qədər çox müddətdə çəkdikləri zəhmətin bəhrəsini görürlər. Rayon İcra Hakimiyyətindən bildirilib ki, yetişdirilən məhsul kənd təsərrüfatı idarəsində “Şəki İpək” ASC-nin nümayəndələri tərəfindən qəbul edilir.

Cari mövsümdə rayonda 25 yaşayış məntəqəsini əhatə etməklə 195 ailəyə 520 (9880 qr) qutu ipəkqurdu toxumu paylanılıb. Qaramahmudlu, Carlı, Yenikənd, Köhünlü, Sovla, Qarasaqqal, Qocalı və digər kəndlərdən olan kümçülər yüksək peşəkarlıqla daha çox barama yetişdiriblər. Bütövlükdə bu il rayonda 20,8 ton barama tədarükü gözlənilir.

Göyçay rayonunda barama tədarükünə iyunun 5-də start verilib. Rayon Kənd Təsərrüfatı İdarəsindən bildiriblər ki, aprelin 29-da Qax Damazlıq İpəkçilik Stansiyasından inkubasiya olunmuş 5940 qram (312 qutu) ipəkqurdu toxumu Göyçaya gətirilərək 108 kümçüyə paylanılıb. Bu da əvvəlki ildəkindən 4000 qram, yəni 2,5 dəfə çoxdur. Kəndlilər keyfiyyətli barama məhsulu əldə etmək üçün ötən dövrdə ipəkqurdlarını lazımi qədər tut yarpağı ilə təmin ediblər.

İyunun 4-də rayonda ipəkqurdlarının bəslənmə prosesi başa çatıb. Rayonun Alpoud, İnçə, Çərəkə, Bığır və Cəyirli kəndlərindən olan kümçülər barama tədarükünə başlayıblar və ilk gündə 350 kiloqram məhsul tədarük edərək, müqaviləyə əsasən “Şəki İpək” ASC-nin nümayəndələrinə təhvil veriblər. Bu il rayonda 15 ton barama tədarükü gözlənilir. Ötən il isə Göyçaya 1900 qram (100 qutu) ipəkqurdu toxumu gətirilərək 44 kümçüyə paylanmış və 5293 kiloqram barama istehsal olunmuşdu.

Artıq bir neçə gündür ki, Ağcabədi rayonunda barama tədarükü davam edir. İndiyədək kümçülərin yetişdirdikləri 4 tondan çox məhsul rayonda “Şəki İpək” ASC-nin nümayəndələri tərəfindən qəbul edilib.

Ağcabədi rayon İcra Hakimiyyətinin məlumatına əsasən, bu il rayonun 41 yaşayış məntəqəsində 502 ailə tərəfindən 780 qutu (14 min 820 qram) ipəkqurdu toxumu bəslənilib. Cari mövsümdə Ağcabədidə 30 tondan artıq barama tədarükü gözlənilir.

Lənkəran rayonunda baramaçılıqla bağlı ənənələr dirçəldilir

Göstərilən hərtərəfli dövlət qayğısı regionlarda baramaçılıqla məşğul olan fermerlərin sayının artmasına və bu gəlirli sahənin əhatə dairəsinin genişlənməsinə müsbət təsir göstərir. Artıq baramaçılıq cənub bölgəsində yerləşən Lənkəran rayonuna da qayıdıb. Burada da baramaçılıqla bağlı ənənələr dirçəldilir. Rayonda fəaliyyət göstərən “Yaşıl çay” fermer təsərrüfatında barama istehsalı məqsədilə 2016-cı ildə Çin Xalq Respublikasından gətirilən tut tinglərindən ibarət bağ salınıb. Bu il isə təsərrüfatda müasir yapon-Çin texnologiyası əsasında kümxana tikilərək istifadəyə verilib. Kümxanada kümçülərin işini asanlaşdırmaq üçün müasir tikililər quraşdırılıb. Bina istilik və rütubət rejimini ölçmək üçün cihazlarla təmin olunub.

Mayın 4-də fermer təsərrüfatına 16 qutu ipəkqurdu verilib. İlk gündən təcrübəli kümçülər bu işə cəlb edilib. Barama sarınması üçün isə İrandan 1500 metr xüsusi tor gətirilib və barama saxlanan rəflərə qoyulub.

Görülən aqrotexniki tədbirlər öz bəhrəsini verib. Bir aydan sonra təsərrüfatda yaş barama tədarükünə başlanılıb. Tədarük edilən barama “Şəki İpək” ASC-yə təhvil veriləcək.

Mübariz ABDULLAYEV

Yeni Azərbaycan.- 2018.- 8 iyun.- S.7.