Azərbaycanın bölgələrində fındıqçılığın inkişafı daim dövlətin diqqət mərkəzindədir

Fındıqçılıq sahəsində həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər regionlarda məhsuldarlığın artmasını təmin edib

Cənubi Qafqaz regionunun lider dövləti olan Azərbaycan inkişaf yolunda inamla irəliləyir, möhtəşəm nailiyyətlər qazanaraq yeni zirvələr fəth edir. Bütün sahələrdə yüksək inkişaf göstəricilərinin əldə olunması fonunda gələcəyə dair optimist proqnozlar verilir, ölkəmizin qarşısında yeni perspektivlərin açıldığı vurğulanır. Azərbaycanın dinamik tərəqqisindən bəhs edərkən, heç şübhəsiz, regionların sosial-iqtisadi inkişafı istiqamətində ardıcıl və məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilməsini xüsusi vurğulamaq lazımdır. Regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair müvafiq Dövlət proqramlarının uğurla icra olunması bölgələrdə iqtisadi potensialın və aktivliyin artmasına mühüm töhfələr verməklə yanaşı, qarşıda duran strateji hədəflərə çatmağa imkan yaradır. Son olaraq Prezident İlham Əliyevin 29 yanvar 2019-cu il tarixində imzaladığı növbəti Fərmanla təsdiqlənən “Azərbaycan Respublikası regionlarının 2019-2023-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı” çərçivəsində də işlər müvəffəqiyyətlə icra olunur. Məhz bu proqramlar çərçivəsində həyata keçirilən işlər aqrar sahənin inkişafını da şərtləndirib.

Xüsusi olaraq vurğulamaq gərəkdir ki, Azərbaycanda kənd təsərrüfatının inkişafı istiqamətində də həyata keçirilən kompleks tədbirlər ölkənin ümumi sosial-iqtisadi tərəqqisinə öz töhfəsini verir. Təsadüfi deyil ki, ölkəmizdə digər sahələr kimi aqrar sahə də keyfiyyətcə yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Kənd təsərrüfatının inkişafı istiqamətində müəyyənləşdirilmiş strateji əhəmiyyətli vəzifələrdən biri ixracqabiliyyətli məhsul istehsalının artırılmasıdır. Bu kontekstdə əlverişli coğrafi-iqlim xüsusiyyətləri, münbit torpaqlar, əmək ehtiyatları, tarixdən gələn zəngin ənənələr Azərbaycanın bölgələrində ixracqabiliyyətli məhsul istehsalının artırılması üçün geniş perspektivlər yaradır. Bu məqamda qeyd etmək yerinə düşər ki, Azərbaycanın regionlarından ixracın artırılması baxımından perspektivli sahələrdən biri də fındıqçılıqdır. Ölkəmizdə bu sahənin inkişafı daim diqqətdə saxlanılır. Məlumat üçün qeyd edək ki, cari ilin yanvar-iyul aylarında ölkədən 13 min 167 ton meşə fındığı ixrac olunub. Qeyd edilən dövrdə ixrac edilən meşə fındığının dəyəri 72 milyon 67 min ABŞ dolları olub.

Qeyd etdiyimiz kimi, fındıqçılığın inkişafı istiqamətində məqsədyönlü tədbirlər davam etdirilir, səmərəli nəticələr əldə olunur. Ayrı-ayrı rayonlarda əldə edilən məhsuldarlığı əks etdirən statistik göstəricilər də bunu təsdiqləyir. Yeri gəlmişkən, İsmayıllı rayonunda fındıq yığımı davam edir və artıq bağlardan 153 ton məhsul toplanılıb. Rayonda fındıq bağlarının sahəsi 2091 hektara çatdırılıb. Bağların 87 hektarı bar verəndir. Topçu, Qurbanəfəndi kənd, İsmayıllı şəhər ərazi dairələrində məhsul yığımı daha mütəşəkkil aparılır. Cari mövsümdə bağlardan 300 tonadək fındıq tədarük olunacağı gözlənilir.

Xaçmazlı təsərrüfatçılar isə avqustun ilk günlərindən fındıq bağlarından məhsul yığımına başlayıblar. Fındıq bağlarında məhsuldarlıq ötən illərlə müqayisədə daha çoxdur. Məhsulun bol, qiymətin isə sərfəli olması bağ sahiblərinin daha çox gəlir əldə edəcəyini deməyə əsas verir. Rayonun Hacıəhmədoba kəndindən olan təsərrüfatçı Fazil Əhmədov 0,5 hektar fındıq bağından hər il 500-600 kiloqram məhsul toplayır. “Yığıma yeni başlamışıq. Bu il məhsuldarlıq ötən ilkindən yaxşıdır. Qiyməti də biz kəndlilərə sərf edir. Məhsulu özümüz yığırıq. Bəzən yığım üçün günəmuzd fəhlələr də çağırırıq. Havalar yaxşı keçsə, bağı sentyabrın axırına kimi yığıb qutaracağıq”, - deyə təsərrüfatçı bildirib. Hazırda bağlarda məhsul yığımı ilə yanaşı, fındığın qabıqdan təmizlənməsi və qurudulması prosesi də həyata keçirilir. Əksər təsərrüfatçılar məhsulu daha münasib qiymətə satmaq üçün anbarlarda saxlayırlar. Məhsul əsasən payız-qış aylarında yerli bazarlarda satılır. Bununla yanaşı, rayonda 10-dan çox fındıq qəbulu məntəqəsi mövcuddur və məhsulu fermerlərdən sərfəli qiymətə alırlar. Xaçmazlı fermerlər bir neçə ildir k, ağacdan yığılan fındığın qabıqdan təmizlənməsi üçün xüsusi aqreqatdan istifadə edirlər. Bu texnologiyanın tətbiqi təsərrüfatçıların işini xeyli yüngülləşdirir. Belə ki, bağından 1 ton fındıq əldə edən təsərrüfatçı əvvəllər bu məhsulu qabığından təmizləmək üçün ailə üzvləri ilə birlikdə 7-10 gün vaxt sərf etməli olurdu. Fındıq təmizləyən texnika isə bu işi cəmi bir saata görür. Traktorçu Alim Əhmədov deyir ki, fındıq toplanmasına başlanan gündən sifarişlərin ardı-arası kəsilmir. Gün ərzində müxtəlif kəndləri gəzərək 3-4 ton fındıq təmizləyir. Xidmət haqqı olaraq hər 100 kiloqrama görə 3 kiloqram təmizlənmiş fındıq alır. Fermerlər dövlətin onlara ayırdığı güzəştlərdən faydalanaraq bağlara daha yaxşı qulluq edirlər. Rayonda son 3 ildə fındıq bağlarının sahəsi iki dəfəyədək artırılaraq 10 min hektara çatdırılıb.

Zaqatala rayonunda da kənd təsərrüfatının ənənəvi və ixrac potensialı yüksək sahələrindən biri də fındıqçılıqdır. Fındıq istehsalı rayonun kənd əhalisinin əsas qazanc mənbələrindən biridir. Artıq fındıq bağlarında builki mövsümün ilk məhsulunun yığımına başlanılıb. Cari ildə bağlardan 15 min tondan çox fındıq tədarük olunması gözlənilir. Ümumiyyətlə, Prezident İlham Əliyevin fındıqçılığın inkişaf etdirilməsi ilə bağlı verdiyi tapşırıq və göstərişlərin icrasını təmin etmək məqsədilə son illər Zaqatalada yeni fındıq bağlarının salınması istiqamətində davamlı iş aparılır. Belə ki, 2018-ci ildə rayon ərazisində 1353,5 hektar, bu ilin yaz aylarında isə 255 hektar sahədə yeni fındıq bağları salınaraq, mövcud fındıq bağlarının ümumi sahəsi 19 min 760 hektara çatdırılıb. Bu bağların 10 min 571 hektarı barverəndir. Ötən il rayonun fındıq bağlarından 15 min 69 ton məhsul tədarük olunub. Fındıq istehsalı 2017-ci illə müqayisədə 1 min 647 ton, 2016-cı illə müqayisədə isə 6 min 159 ton artıb.

Dövlətimizin başçısının fındıqçılığın daha da inkişaf etdirilməsi ilə bağlı verdiyi tapşırıq və göstərişlərin icrasını təmin etmək məqsədilə son illər Qəbələ rayonunda da davamlı iş aparılır. Belə ki, son üç ildə rayon ərazisində 2 min 137 hektar sahədə yeni fındıq bağları salınaraq mövcud fındıq bağlarının ümumi sahəsi 6 min 247 hektara çatdırılıb. Hazırda rayonda 4 min 827 hektar bar verən fındıq bağları var. Bir neçə gündür ki, fındıq bağlarında builki mövsümün ilk məhsulunun yığımına başlanılıb. Cari ildə bağlardan 9 min tonadək fındıq yığılması gözlənilir. Ötən il Qəbələnin fındıq bağlarından 9 min 200 ton məhsul tədarük olunub. Fındıq istehsalı əvvəlki illə müqayisədə 1800 ton artıb.

Qusar rayonunun da fındıq bağlarında məhsul yığımının qızğın çağıdır. Ümumiyyətlə, fındıq istehsalı rayonun iqtisadiyyatında mühüm rol oynayan sahələrdəndir. Rayonda 6 min hektardan çox fındıq bağı var. Fındıq bağlarında məhsul yığımına avqust ayının əvvəllərindən başlanılıb. Fermerlər ötən ilə nisbətən daha çox məhsul əldə edirlər. İmamqulukənd İnzibati Ərazi Dairəsinə daxil olan kəndlər rayonda fındıq bağlarının daha çox becərildiyi ərazilərdir. Burada ümumilikdə 450 hektar fındıq bağı mövcuddur. Bunun da 100 hektarı son iki ildə salınıb. Qusarlı fermerlər bildirirlər ki, fındıqçılığın inkişafı ölkəmizə xaricdən valyuta cəlb olunmasında mühüm rol oynayır. Bu isə öz növbəsində regionların inkişafına güclü təkan verir. Təsərrüfatçı Şaban Qurbanovun sözlərinə görə, indi fındıqçılıqla məşğul olmaq daha asan və sərfəlidir. “Əvvəllər çətin idi. İndi təzə kombaynlar var. Fındığın qabıqdan təmizləməsi daha tez və asan başa gəlir. Əvvəllər bir-bir qabıqdan çıxardırdıq. İndi kombayn gün ərzində 5-6 ton təmizləyir”, - deyə fermer Ş.Qurbanov söyləyib. Hazırda Qusarın bağlarında məhsul yığımı ilə yanaşı, fındığın qabıqdan təmizlənməsi və qurudulması prosesi də həyata keçirilir. Əksər təsərrüfatçılar məhsulu daha münasib qiymətə satmaq üçün anbarlarında saxlayırlar. Qusarlı fındıqçılar düzgün suvarmaya və aqrotexniki qaydalara riayət etməklə hər il yüksək nəticə əldə edirlər. Kənd sakinləri yeni bağların salınmasına da maraq göstərirlər. Bu bağlarda əsasən rayonun iqlim şəraitinə uyğun yerli sortlar əkilir. Hazırda barverən bağlarda məhsul yığımı yeni əkilən sahələrdə isə suvarma, becərmə işləri həyata keçirilir. Rayon ərazisində ümumilikdə 6 min 300 hektar fındıq bağı mövcuddur. Bu bağların 3 min 200 hektarı barverəndir. Cari ildə bağlardan 4 min tona yaxın məhsul toplanacağı proqnozlaşdırılır.

Oğuz rayonunda isə gəlirli sahələrdən olan fındıqçılığın inkişaf etdirilməsi məqsədi ilə payız aylarında daha 300 hektarda yeni fındıq bağlarının salınması nəzərdə tutulur. Beləliklə, son illər rayonda yeni salınan fındıq bağlarının ümumi sahəsi 2 min hektara çatdırılacaq. Hazırda rayonda 3 min 695,5 hektar fındıq bağları var. Artıq bağlarda builki mövsümün ilk məhsulunun yığımına başlanılıb. Ötən il Oğuzun fındıq bağlarından 1 min 106 ton məhsul tədarük olunub. Fındıq istehsalı əvvəlki illə müqayisədə 203 ton artıb.

Beləliklə, Azərbaycanın bölgələrində fındıqçılığın inkişafı daim dövlətin diqqət mərkəzindədir. Kənd təsərrüfatının ənənəvi və ixrac potensialı yüksək sahələrindən biri olan fındıqçılığın inkişafı istiqamətində görülən səmərəli tədbirlər müsbət nəticələrin əldə olunmasını - məhsuldarlığın artmasını təmin edib.

Nurlan QƏLƏNDƏRLİ

Yeni Azərbaycan.- 2019.- 12 sentyabr.- S.7