Şəki - bayramlar və ənənələr şəhəri

Xalqımızın zəngin mətbəx mədəniyyətini nümayiş etdirmək, habelə bölgənin turizm potensialının genişləndirilməsinə nail olmaq üçün daha bir addım atıldı

Ötən həftənin dördüncü günü redaksiya rəhbərliyinin “Hazırlaş, sabah Şəkiyə gedirsən” sözləri məni çox sevindirdi. Çünki Şəkinin mənim üçün xüsusi önəmi var. Hələ orta məktəbdə oxuyarkən hər il “son zəng”dən bir həftə sonra sinif yoldaşlarımızla Şəkiyə gedər, orada dincələrdik. Bu qədim Azərbaycan torpağına-gülərüz və xoşxasiyyət insanları ilə tanınan Şəkiyə hər səfərimiz isə yeni bir xatirə ilə yadda qalardı. Lakin Bakıda jurnalist kimi fəaliyyətə başladıqdan sonra Şəkiyə səfərlərimə ara verildi. Və budur, uzun illərdən sonra yenidən o gözəl məkanı görmək imkanı qazanacaqdım. Budəfəki səfərin əsas məqsədi isə iyunun 27-də Şəkidə keçiriləcək “Milli kulinariya günü” bayramında iştirak etmək idi. İyunun 26-da tədbirə dəvət alan ölkənin aparıcı KİV təmsilçiləri bir araya gəldi və bizi gözləyən maraqlı səfər proqramına start verildi.

Şəkiyə xas qarşılanma

Axşam saatlarında KİV təmsilçilərinin olduğu mikroavtobus Şəkinin giriş qapısına yaxınlaşdı və məlum oldu ki, artıq burada bizim üçün xüsusi, sözün əsil mənasında, Şəkiyə xas mehriban, gülərüz, isti qarşılanma mərasimi təşkil edilib. KİV təmsilçiləri ilə sanki uzun illərin dostu, öz doğmaları kimi görüşənlərin bu qarşılanmaya xüsusi diqqətlə hazırlaşdığını təsdiq edən daha bir məqam isə qrupumuzdakı xanım jurnalistlərlə bağlı idi. Belə ki, öncədən qrupda iki xanım jurnalistin olduğunu bilən mehmandarlarımız - İsmayıl müəllim və Qabil müəllim onlar üçün gül dəstələri almağı belə yaddan çıxarmamışdı. Əslində, bu, təkcə jurnalist xanımlara olan diqqət deyil, eyni zamanda, turizm məkanı olan Şəkinin qonaq qarşılamaq mədəniyyətinin bariz nümunəsi idi.

Onu da vurğulamaq yerinə düşər ki, Şəki şəhər İcra Hakimiyyəti, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi və Azərbaycan Milli Kulinariya Mərkəzinin birgə təşkilatçılığı ilə iyunun 27-də Şəki şəhərində keçirilən “Milli kulinariya günü” bayramının bütün qonaqları bu cür diqqət və qayğı ilə əhatə olunmuşdular. Şəki şəhər İcra Hakimiyyətinin əməkdaşları, o cümlədən prosesə cəlb olunan bütün şəxslər qonaqların ən xırda problemlərinin belə dərhal və yerində həll edilməsi üçün əllərindən gələni edirdilər. Tədbirlə bağlı diqqəti cəlb edən daha bir məqam isə proqramın xüsusi dəqiqlik və səliqə ilə hazırlanması idi. Hər halda, bir gün ərzində aralarında qısa zaman kəsiyi olan və şəhərin tamamilə başqa-başqa istiqamətlərində keçirilən 4-5 tədbirin cüzi bir axsaqlıq, ləngimə olmadan reallaşdırılması belə deməyə əsas veirir. Bütün bunlar təşkilatçıların sözügedən tədbirə böyük məsuliyyət hissi ilə yanaşmasından xəbər verirdi.

Yer kürəsində həyatın başlandığı yerlərdən biri

Beləliklə, iyunun 27-də səhər Azərbaycanda fəaliyyət göstərən 25-ə yaxın xarici ölkə səfirliyi və beynəlxalq təşkilatların təmsilçiləri, Milli Məclisin deputatları, ölkənin aparıcı KİV təmsilçiləri, elm, incəsənət və ictimaiyyət nümayəndələrinin iştirak etdikləri tədbirin rəsmi açılış mərasimi keçirildi. Şəhər rəhbərliyi və qonaqlar əvvəlcə Ümummilli lider Heydər Əliyevin adını daşıyan parkda Ulu öndərin abidəsi önünə tər çiçəklər düzərək, Onun xatirəsini ehtiramla yad etdilər. Parkı gəzən tədbir iştirakçıları meyvə və giləmeyvələrdən hazırlanmış şərbətlərdən dadaraq, xatirə şəkli çəkdirdilər.
Sonra bayramın rəsmi açılışı oldu. Şəki şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Nazim İbrahimov bildirdi ki, ölkəmizdə mədəni irsin qorunub saxlanmasına, xalqımıza məxsus zəngin mədəniyyətin təbliğinə böyük diqqət göstərilir. Prezident İlham Əliyevin mədəni irsin qorunub saxlanması ilə bağlı imzaladığı fərman və sərəncamlar buna bariz nümunədir. İcra başçısının sözlərinə görə, Şəkidə milli adət-ənənələrimizi, qədim tariximizi, folklorumuzu özündə əks etdirən müxtəlif xarakterli bayramların, beynəlxalq tədbirlərin keçirilməsi artıq ənənə şəklini alıb.

2006-cı ildə bu şəhərdə “İpək bayramı”, 2007-ci ildə “Sənətkarlar günü”, 2008-ci ildə isə ölkəmizdə fəaliyyət göstərən 29 xarici ölkə səfirliyi nümayəndələrinin, habelə tanınmış elm və incəsənət xadimlərinin iştirakı ilə “Şəki - qədim sivilizasiyalar diyarı” adlı tədbirlər keçirilib. Bu bayramların təşkilində əsas məqsəd tarixi-mədəni irsimizi qoruyub saxlamaq, təbliğ etmək, habelə bölgənin turizm potensialının genişləndirilməsinə nail olmaqdır.

Şəkinin məşhur aşbaz və qənnadıçılarının əldə etdikləri vərdiş, bilik və bacarıq daim zənginləşərək, bu günümüzə qədər gəlib çatıb.

N.İbrahimov bu cür bayramların xalqlarımızın daha da yaxınlaşmasına, ölkələrimiz arasındakı dostluq və qardaşlıq münasibətlərinin möhkəmlənməsinə xidmət edəcəyinə əminliyini vurğuladı.

Çıxış üçün söz alan AMEA Tarix İnstitutunun direktoru, Milli Məclisin deputatı Yaqub Mahmudov belə bir tədbirin Şəkidə keçirilməsinin təsadüfi olmadığını, Şəkinin Yer kürəsində həyatın başlandığı yerlərdən biri olduğunu diqqətə çatdırdı. Onun sözlərinə görə, 6 min il bundan əvvəl burada ilk insan məskənləri yaranıb.

Azərbaycan Milli Kulinariya Mərkəzinin direktoru, YUNESKO-nun Ənənəvi Qida Komitəsinin sədri, professor Tahir Əmiraslanovun çıxışı da maraqla qarşılandı. Onun sözlərinə görə, sonuncu tədqiqatlar onu göstərir ki, Azərbaycan dünyanın mətbəx mədəniyyətinin beşiyidir: “Qobustan qayalarının üzərində çəkilmiş rəsmlər 37 min il bundan öncə Azərbaycanda çox böyük və gözəl kulinariya məktəbinin olduğunu sübut edir. Müasir ət bölgüsü ilk dəfə Qobustan qayalarında və Naxçıvandakı “Gəmiqaya”dakı rəsmlərdə öz əksini tapıb. Gildən hazırlanmış və 4 min ilə yaxın yaşı olan ən qədim samovar da məhz Şəkidə tapılıb”.

Hər bir ölkənin özünün kulinariya imici olduğunu vurğulayan T.Əmiraslanov onu da qeyd etdi ki, Azərbaycanda 200-dən çox plov növü vardır. Şəki aşbazları 100-dən artıq plov hazırlayırlar.

Çıxışlardan sonra parkda meyvə və giləmeyvələrdən hazırlanmış 30-a yaxın şərbət və sərinləşdirici içkilərin təqdimatı oldu.

Daha sonra “Şəki xanlarının sarayı”na yollanan bayram iştirakçılarını burada da təmtəraqlı mərasim gözləyirdi. Belə ki, iştirakçılar sarayın həyətində çay süfrəsi arxasında müxtəlif növ mürəbbə, qənnadı məmulatları və Şəki şirniyyatını dadaraq, musiqi və rəqs kollektivlərinin çıxışlarını izlədilər. F.Əmirov adına Dövlət Mahnı və Rəqs ansamblının rəqsləri, İraqdan gəlmiş kərküklü bəstəkar, folklorşünas və müğənni Seyfəddin Çaxmaqçıoğlunun ruh oxşayan mahnıları, yerli musiqiçilərin çıxışları hamıya xoş ovqat bəxş edi.

Maraqlı məqamlar və ya səfirlər də rəqs edir

Bayram proqramının növbəti dayanacağı isə Kiş kəndi idi. Daha doğrusu, proqrama əsasən, Kiş kəndindəki qədim Alban məbədinin həyətində davam etdirilən mərasim zamanı qonaqlara salat və soyuq qəlyanaltılar təqdim olundu. Bir-birindən fərqli və dadlı olan bu qəlyanaltılarla yanaşı, xarici ölkə səfirlərinin marağına səbəb olan daha iki məqam barədə də qeyd etmək yerinə düşər. Bu məqamlardan biri Alban məbədinin girişində norveçli məşhur səyyah Tur Heyerdalın büstünün qoyulması ilə bağlıdır. Daha doğrusu, həmin büst və büstün yanında Heyerdala məxsus sözlərin yazıldığı lövhə xarici diplomatların xüsusi marağına səbəb oldu. Məlumat üçün deyək ki, məlum lövhədə Tur Heyerdalın “Norveç mifologiyasında Skandinav Allahı Odin haqqında yazılır ki, o, Şimali Avropaya Azər adlanan yerdən gəlib. Mən bu yazıları dəfələrlə oxudum və belə qərara gəldim ki, bu heç də mifologiya yox, əsl tarix və coğrafiyadır” sözləri əks olunub.

Səfirləri riqqətə gətirən digər məqam isə mərasimdə səslənən bir-birindən oynaq yerli və xarici musiqilər idi. Məhz bu musiqilərin cazibəsi Kuba və Ukrayna diplomatlarının rəqs etməsi ilə nəticələndi. Xüsusilə, Kubanın ölkəmizdəki səfirinin öz xanımı ilə əsrarəngiz rəqs etməsi iştirakçıların alqışları ilə müşayiət olundu. Onu da qeyd etmək yerinə düşər ki, diplomatların rəqsləri günün ikinci yarısında “Yuxarı Karvansara”da təşkil edilən çay dəstgahı mərasimində də davam etdi. Daha doğrusu, “Cənnət bağı” istirahət mərkəzində ət, toyuq və tərəvəzlərdən hazırlanmış isti xörəklərin dadına baxan qonaqlara “Yuxarı Karvansara”da müxtəlif bitki və quru meyvələrdən hazırlanmış çay dəstgahı, habelə 30-a yaxın kabab və 30-dan artıq plov novü təqdim olundu.

Yeməklərin hazırlanması prosesini maraqla izləyən xarici diplomatlar, beynəlxalq qurumların nümayəndələri belə bir bayramda iştirak etməkdən məmnun qaldıqlarını bildirdilər. Onlar yüksək qonaqpərvərliyə görə Şəki şəhər rəhbərliyinə minnətdarlıq etdilər. Məsələn, İraqın Azərbaycandakı səfiri Ərşad Ömər İsmayıl Şəkinin dadlı mətbəxinin olduğunu, amerikalı professor Qley Bledsoy isə hazırlanan yeməklərdən, xüsusilə də, Şəki halvasından xoşunun gəldiyini söylədi. BMT-nin Azərbaycandakı rezident əlaqələndiricisi Bruno Pueza isə “Artıq ikinci dəfədir Şəkidəyəm. Burada çox olmaq istəyimin əsas səbəbi təbiətin çox gözəl olması, şəhərin özünəməxsusluğu və mətbəxinin zənginliyidir” dedi.

Beləliklə, Şəki daha bir tədbirə ev sahibliyi etdi. Bağlanış mərasimində millət vəkili Yaqub Mahmudovun da qeyd etdiyi kimi, sözügedən tədbirin keçirilməsi üzrə təşkilat komitəsi öz məqsədinə çatdı. Yəni, tədbirin keçirilməsi ilə Şəkidə tarixən formalaşan mədəni irsin qorunmasına diqqəti daha da artırmaq, xalqımızın zəngin mətbəx mədəniyyətini nümayiş etdirmək, habelə bölgənin turizm potensialının genişləndirilməsinə nail olmaq üçün önəmli bir addım atılmış oldu.

Nadir AZƏRİ

Yeni Azərbaycan.- 2009.- 1 iyul.- S.5.