Musiqi aləminə səyahət

Azərbaycan musiqisinin dərinliklərini yetərincə mütaliə edən, tarixi mənbələrlə yeniləşdirən, oxucu kütləsinə təqdim edən, nəzəriyyəçi, musiqisevər, Tamilla xanım Əiyevanın ömür yolunu səhifələyib sizinlə görüşə gətirmişəm.

1940- cı ilin payız fəslində Bakı şəhərində anadan olub. Qabaqda isə İkinci Cahan Müharibəsi var imiş. Atası Əbdürrəhim Əliyev o vaxtki dünyaya lider olan Kommunist Partiya işçisi olub. O, məsul vəzifədə olan Azərbaycan Kommunist Partiyasının Mərkəzi Komitəsində kadrlar şöbəsinin müdiri işləyib. 1942- ci ildə onu Qutqaşın (indiki Qəbələ) rayonunun birinci katib vəzifəsinə göndəriblər və 1944-cü ildə rüşvətxorlar tərəfindən qətlə yetirilibdir. Müharibənin qızğın çağında anası, Aliyə xanım dörd uşaqla tək qalıb. Lakin anası övladlarının hamısını oxudub ali təhsilli etmişdir. O, bütün çətinliklərə sinə gərib, ata kimi dörd övladı yerbəyer etmişdir. Doğrudan da çox bacarıqlı və zəhmətsevər insan olub Aliyə xanım. Ailənin sevimlisi, Tamilla xanım Azərbaycan Dövlət Universitetini (BDU) fərqlənmə diplomu ilə bitirib təyinatla M. F. Axundov adına Azərbaycan Dövlət Kitabxanasına göndərilir. Lap uşaqlıqdan öndə getməyi, əməyi, zəhməti sevən Tamilla xanım artıq 43 ildir ki, bu müəsisədə işləyir. Amma heç yorğun hiss etmir özünü. Həyat eşqi, bahar çiçəyinin ətri duyulur onun səsində. Danışdıqca, Not-musiqi ədəbiyyatı şöbəsini doğma od-ocağım kimi bilirəm deyir.

1966-cı ildən Milli Kitabxanada işləyir. Əvvəlcə sistemləşdirmə şöbəsində çalışsa da az müddət ərzində onu onun bilik və bacarığımı qiymətləndirən kitabxana rəhbərliyi Tamilla xanımı adı gedən şöbəyə müdir təyin edirlər. O, həm rus dilində səlist danışdığı üçün, həm savadlı kadr olduğu üçün həmişə ön sıralara dəvət olumuşdur. Tamilla xanım Not-musiqi şöbəsində illərdən bəri qalan qrammafon vallarını təsvir edib oxuculara çatdırmışdır. Bu ən az görülən işidir onun. Musiqimizin kökünün çox qədimliyini izah edərək, hələ 1895- ci ildə Bakıda ilk dəfə Avropa üslubunda fortepiano musiqi litseyindən, 1921- ci ildə Azərbaycan musiqi təhsilinin mərkəzi olan Dövlət Konservatoriyasının yaranmasından, 1922- ci ildə böyük bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovun yaratmış olduğu "Türk musiqi məktəbində" musiqi kadrlarımızın yetişməsindən, qədim qrammafon vallarının tariximizin qədimiliyini, musiqimizin zənginliyini özündə əks etdirməsindən, bütün bu musiqi incilərinin M.F. Axundov adına Milli Kitabxananın "Not-musiqi şöbəsində" saxlanılmasından danışarkən "Lap gəncliyimdən musiqi sənətinə bağlanmışam, gücüm çatan qədər təbliğ etmişəm milli musiqimizi. Demək olar ki, bütün ömrümü musiqiyə bağladım. Musiqisevər kitabxanaçı kimi tanındım və bununlada həmişə fəxr etdim. Mən Azərbaycan musiqisinin dərinliyinin dibindəyəm" söylədi Tamilla xanım.

O, həm də metodikvəsaitlərin müəllifidir. "Qrammafon vallarının təsviri və kataloqların təşkili", "Fonoteka işçilərinə kömək", "Bəstəkar Asəf Zeynallının anadan olmasının 80 illiyi münasibətilə metodik biblioqrafik tövsiyyələr" adlı metodik vəsaitlərin müəllifidir. Bundan başqa bir sıra elmi məqalələri var ki, bunlardan "Kütləvi kitabxanalarda fonotekaların təşkili", "Milli kitabxananın musiqi dünyası", "Kütləvi kitabxanalarda musiqi ədəbiyyatının ən yeni təbliğ formaları", "Fikrət Əmirov musiqisinin canı melodiyadadır", "Sultan Hacıbəyov- 85" və ən önəmlisi "Fikrət Əmirov - 85" adlı iri həcimli biblioqrafik göstəricinin müəllifi olaraq bundan başqa, 1970- 80- cı illərdə Mədəniyyət işçilərinin ixtisaslaşdırma kursunda "fonotekaların təşkili və səsyazmaların təsviri" fənnindən mühazirələr oxumuş, BDU-nun "Kitabxanaşunaslıq informasiya" fakultəsində və Şuşa Mədəni-Maarif texnikumunda tələbələrlə istehsalat-təcrübə məşğələləri aparmışdır. O, musiqi aləminin səyyahıdır. Dinlədikcə doymur, qoruduqca əl çəkə bilmir, əllərini çəksə, nəfəs ala bilməyəcək. Doğrudarida, insan peşəsini sevə-sevə icra edəndə ondan ayrıla bilmir. Tamella xanım musiqi aləminə çox bağlıdır. Burada musiqi sənətimizi göz-bəbəyi kimi qoruyur. Məncə bunu burada hər kəs təsdiq də eliyə bilər ki, o, nə qədər sənətsevər biridir. Hər şeyi ağ-qara görür Yalanı, riyakarlığı sevmir. Qorxmur, çəkinmir kinayələrdən. Bilirsinizmi insan həmişə düz danışanda, həyatda bir istiqamətdə addımlayanda onun yolları da nurlu, işıqlı olur. Əyri nə qədər irəliyə doğru istiqamət götürsə də düz mütləq gəlib onu ortadan böləcək. Bunun da aqibətini hiss eləmək lazımdır. Nə yazıq ki, bunu başa düşənlər çox olsa da əməl edənlər çox azdır. Onun üçün də hərdən yorulur insan. İstədin- istəmədin bu belədir deyir.

İşlədiyi kollektivin sevimlisidir. İşçi perspektivlərinə görə Milli Kitabxananın rəhbərliyi tərəfindən də həmişə qiymətləndirilib. Milli Kitabxananın 85 illik yubileyi münasibəti ilə əvvəlcə "Əmək veteranı" sonra isə "Əməkdar mədəniyyət işçisi" fəxri adı almışdır. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinə, Milli Kitabxananın direktoru Kərim Tahirova minnətdarlığını bildirərək "Bilirsiniz, mən artıq yaşlanmışam deyəndə, siz bizə hələ çox lazımsınınız, Tamella xanım sözünü eşitmişəm" deyərək, həyatımı düzgün qurmuşam, qaçmışam qarışıq rənglərdən. Kitabxanada da, ailəmdə də hər kəsin hörmətlə davranışını hiss etişəm özümdə. Maşallah, ailəm, evladlarım, nəvələrim var. Həyatımı, ömrümü yaxşılıqlara həsr etmişəm etirafını etdi.

Nə isə, elə insanlar var ki onlar öz işləri, xeyir əməlləri ilə həmişə yaddaşlara həkk olunur və unudulmurlar. Siz də belələrindənsiniz Tamilla xanım! Sizə bu çətin və şərəfli peşənizdə uğurlar arzulayır və deyirəm: Gözləriniz günəşdən, ürəyiniz billur bulaqlardan, adınız əksilməsin ucalardan!

Elin qədrini bilməyən, evin qədrini bilməz, tarixini qorumayan, yaddaşlarda yaşamaz, musiqisin sevməyən, dilini, millətini sevə bilməz. Ruhunuz çılğın, nəzərləriniz iti, ürəyiniz musiqi kimi rəvan olsun, Tamilla xanım.

Nəmiyyə Hicran

Yeni Liqa.- 2010.- 13-19 oktyabr.- S. 4.