“Azərbaycanın üzləşdiyi təcavüzlərə, haqsızlıqlara, tökülən qanlara laqeyd qala bilməzdim”

BƏYLƏR MƏCIDOV,

“Zaman-Azərbaycan” qəzeti olaraq xaricdə fəaliyyət göstərən diaspor təşkilatlarımız barədə müsahibə və yazılara davam edirik. Bu dəfəki müsahibimiz Özbəkistan Respublikasında fəaliyyət göstərən Respublika Azərbaycan Milli Mədəniyyət Mərkəzinin icraçı direktoru Firdovsi Hüseynovdur.

- Firdovsi müəllim əvvəlcə özünüz haqqında qısa informasiya verə bilərsinizmi? Necə oldu Özbəkistana gedib çıxdınız?

- Mən Özbəkistanın Sirdarya vilayətində anadan olmuşam. 1990-cı ilə kimi də burada yaşayıb, işləmişəm. 1990-cı ildə Bakıda baş verən məlum hadisələrdən sonra və ümumiyyətlə, Azərbaycanın üzləşdiyi təcavüzlərə, haqsızlığa, tökülən qanlara laqeyd qala bilməzdim. Vətən darda biz kənarda düşüncəsi mənə də rahatlıq vermirdi və mən işdən çıxdım, ailəmlə Azərbaycana, Bakıya köçdüm. Müharibə illəri Özbəkistanda yaşayan bir neçə həmyerlimizlə Azərbaycana yardım etmək qərarına gəldik. Topladığımız tibbi ləvazimatları və bir qədər pulu bura çatdırmağı mənə etibar etdilər. Xoşbəxtlikdən hava limanlarında, gömrük məntəqələrində yaranan bütün çətinliklərə baxmayaraq, biz məqsədimizə nail olduq. Döyüşlərdə iştirak etmək üçün o zaman Nizami rayon hərbi komissarlığına da müraciət etdim, ancaq zabitlərə hələ ki, ehtiyac yoxdu deyə məni qəbul etmədilər, ancaq ehtiyatda olan zabit kimi qeydiyyata aldılar. 10 il Bakıda yaşadıqdan sonra 2000-ci ildə Özbəkistana, Daşkənd şəhərinə qohumların yanına qayıtdım.

- Rəhbərlik etdiyiniz diaspor təşkilatı və onun fəaliyyəti barədə məlumat verə bilərsinizmi?

- Əvvəlcə bir məsələyə aydınlıq gətirim, təşkilatımızın sədri Mobil Məmmədovdur, mən isə qurumun icra direktoruyam. Təşkilatın İdarə heyəti 23 nəfərdən ibarətdir. Ümumiyətlə, Özbəkistanda Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzi 15 ilə yaxındır ki, fəaliyyət göstərir. Mərkəz ilk olaraq Daşkənddə 2000-ci ildə “Qardaşlıq” adı altında rəsmi qeydiyyatdan keçib. Sonra Səmərqənd şəhərində Özbəkistan-Azərbaycan Dostluq Cəmiyyəti yaranıb. 2003-cü ildə bu iki mərkəzin təşəbbüsü ilə Özbəkistanda Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzləri Assosiasiyası qurulub və 2010-cu ilə qədər uğurla fəaliyyət göstərib. 2010-cu ildə yaranan Respublika Azərbaycan Milli Mədəniyyət Mərkəzi (RAzMMM) ölkənin 6 regionunda Səmərqənd, Buxara, Nəvai, Sirdarya, Daşkənd vilayət və şəhər filialları vasitəsilə iş aparır. Təşkilatın əsas məqsədi diaspor üzvlərinin bir-birilə əlaqə saxlama imkanını genişləndirmək, onların arasında xoş münasibət yaradan məqsədyönlü tədbirlər təşkil etmək və mədəni, mənəvi dəyərlərimizi möhkəmləndirib saxlamaqdır. Fəaliyyətimizi istədiyimiz qədər yüksək dərəcədə apara bilməsək də, Özbəkistan və Azərbaycanın dövlət və milli bayramları, əlamətdar günləri ilə bağlı hər il əhəmiyyətli tədbirlərə imza atırıq. .

- Erməni diaspor təşkilatlarının Özbəkistandakı fəaliyyəti barədə nə deyə bilərsiniz?

- Özbəkistanda bir çox mədəniyyət mərkəzləri olduğu kimi, burada ermənilərə də məxsus mərkəz var. Daşkənd şəhərinin özündə 40-a yaxın başqa xalqlara məxsus milli mədəniyyət mərkəzləri var. Onların hər biri ilə əməkdaşlıq edirik, bircə ermənilərdən başqa. Halbuki onlar təşkil etdiyi tədbirlərə bizi dəvət edirdilər. Hətta bir dəfə öz tədbirlərinə azərbaycanlı musiqiçiləri də dəvət etmişdilər, təbii ki heç kəs onları yaxın buraxmadı. Zənnimcə onlar bu cəhdləri ilə bizim aramızda heç bir problemin olmadığını göstərmək istəyirdilər. Biz bu mövqe ilə razılaşa bilmərik. Nə qədər ki, torpaqlar işğal altındadır, onların diaspor təşkilatı ilə heç bir əməkdaşlıq ola bilməz.

Təbii ki, yaşadığımız ölkənin öz daxili, millətlər arası dostluq, əminamanlığı qoruyub saxlamaq siyasəti var. Biz bu siyasəti dəstəkləyirik, hörmətlə yanaşırıq və inkişaf etdirmək, möhkəmləndirmək üçün bütün imkanlarımızı bu istiqamətə yönəldirik. Ancaq bu erməni diaspor təşkilatı ilə birgə tədbirdə iştirak etmək üçün bir əsas deyil. Nə vaxt onlar təcavüzkar, çirkin əməllərindən əl çəkərsə, Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalayarsa, məcburi köçkünlərimiz öz torpaqlarına qayıdarsa, o zaman əməkdaşlıq məsələsinə yenidən baxmaq olar.

- Erməni diasporu 2015-ci ildə qondarma erməni soyqırımının 100 illiyinə hazırlaşır. Bu mövzuda Özbəkistanda ermənilərin hər hansı bir fəaliyyəti müşahidə olunurmu ?

- Xeyr, hələki bununla bağlı, açıq şəkildə heç bir hərəkat, fəaliyyət nəzərə çarpmır. Onlar heç KİV-də də bununla bağlı təbliğat apara bilməzlər. Çünki belə təxribat xarakteri daşıyan məlumatı jurnalistlərin özləri də efirə və yaxud qəzet səhifələrinə buraxmazlar. Bu bizim ölkəmizin (Özbəkistanın red.) daxili siyasətinə zidd olan, millətlərarası xoş münasibətlərinin səviyyəsini aşağı salan və cəmiyyətdə sabitliyi pozan bir hərəkata gətirib çıxara bilər.

- Özbəklər işğal olunmuş Azərbaycan torpaqları haqqında lazımi qədər məlumatlıdırlarmı?

- Özbəkistanda nəinki siyasi, ictimai xadimlər eləcə də sadə vətəndaşlar Dağlıq Qarabağ və işğal altında olan digər ərazilər barədə kifayət qədər məlumatlıdırlar. Son 20 il ərzində Azərbaycanda aparılan müdrik siyasət, hesablanmış islahatlar, müxtəlif sahələrdə tətbiq etdiyi müasir texnologiyalar nəticəsində dünya ölkələri arasında artıq öz yerini tutub. Azərbaycanla bağlı hər bir informasiya hamının diqqət mərkəzindədir.

- Bir diaspor təşkilatı olaraq yaşadığınız çətinliklər.

- Etiraf etmək lazımdır ki, Özbəkistanda hər millətin özünün mədəniyyətini, adət-ənənələrini, dilini, tarixi varlığını qoruyub saxlaması üçün lazımi bütün şərait və imkanlar mövcuddur. Dövlət tərəfindən ictimai təşkilatlara lazımi maddi, mənəvi yardım göstərilir. Biz, bu dəstəyi öz fəaliyyətimizdə hiss edirik.

Özbəkistan Respublikası müstəqilliyinin ilk illərində Prezident İslam Kərimovun təşəbbüsü ilə Respublikada Beynəlmiləl Mədəniyyət Mərkəzi (RBMM) quruldu. Bu təşkilat təbii ki, dövlət təşkilatıdır. RBMM diaspor təşkilatlarına dövlət səviyyəsində diqqət və qayğı göstərməklə, milli mədəniyyət mərkəzləri arasında əməkdaşlığa dəstək verməklə, milli dəyərlərimizi, irsimizi gələcək nəsillərə çatdırmağımızda böyük rol oynayır.

2012-ci ildə “Özbəkistan Respublikası Milli Məclisin nəzdində olan Dövlətdən kanar, Qeyri-kommersiya təşkilatlarına, vətəndaşlıq cəmiyyətlərə və başqa demokratik institutlara dəstək ictimai fondu” tərəfindən bizim diaspor təşkilatımıza qrant verildi. Bu vəsaitə “Azərbaycan qızları” rəqs qrupuna milli paltarlar tikdirdik, ofisimizə müxtəlif avadanlıqlar aldıq, gənclərimizin təşəbbüsü ilə teatr studiyası qurduq.

Bundan əlavə Azərbaycan Respublikası Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi də bizə maddi və mənəvi dəstək olur.

- Özbəkistanda yaşayan, təhsil alan, işləyən azərbaycanlılar barədə nə deyə bilərsiniz?

- Tarixən Özbəkistanda yaşayan azərbaycanlılar bütün sahələrdə - elmdə, mədəniyyətdə, incəsənətdə, iqtisadiyyatda, idmanda, (sahələrin hamısını sadalamağa ehtiyac yoxdu) çox uğurla fəaliyyət göstəriblər.

Diaspor üzvləri arasında tanınmış şəxsiyyətlər çoxdur. Özbəkistan və Azərbaycan xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı, Əlişir Nəvai adına Dövlət Akademik Böyük teatrının quruluşçu rejissoru, Azərbaycan və Özbəkistan arasında opera sənətinin diplomlandırılmış yeganə peşəkarı, professor Firuddin Səfərov, Beynəlxalq ekologiya alimləri assosiyasiyasının üzvü, pedaqoji elmlər doktoru Almaz Məcidova, Respublikanın vergi sistemini müasirləşdirən general mayor Paşa İmanquliyev, biologiya elmləri doktoru Sudabə Məmmədova, sərbəst güləş idman növü üzrə iki qat dünya çempionu, beynəlxalq klassifikasiyalı idman ustası Mais İbadov, Nəvai vilayətinin sambo idman növü üzrə baş məşqçisi, beynəlxalq klassifikasiyalı hakim, idman ustası Çingiz Təhmazov, Azərbaycanın əməkdar artisti, “Azərbaycan qızları” rəqs ansamblının bədii rəhbəri Kökəb Əliyeva, “HƏBİB-TEX” birgə müəssisəsi - tekstil fabrikinin təsisçisi Tofiq Əliyev, Daşkənd şəhərində Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədri Kamil Kərimov və başqaları görkəmli soydaşlarımızdır. Onların hamısı ölkənin rifahı naminə, diaspor təşkilatının möhkəmləndirilməsində əllərindən gələni əsirgəmirlər.

Şəhərin bir çox yerlərində azərbaycanlıların rəhbərlik etdiyi restoran və digər obyektlər fəaliyyət göstərir. Bunların hər biri Azərbaycanın müxtəlif şəhər və tarixi abidələrin adlarını daşıyır. “Bakı”, “Qarabağ”, “Qız qalası”, “Bulaq”, “Arşın Mal Alan” “Lesnaya polyana” nəzdində “Azərbaycan xörəkləri”, “Salam”, “Karvan saray” və başqaları azərbaycanlıların görüş yerlərdir.

- Diaspor fəaliyyətinizin daha da genişlənməsi üçün hansı işlər görülür və ya görülməsi planlaşdırılır?

- Diaspor təşkilatlarımız qeyd etdiyim kimi 6 regionda fəaliyyət göstərir. Bizə bu vilayətlərdə yaşayan azərbaycanlılar tərəfindən, yerlərdə mədəniyyət mərkəzinin filiallarının açılması haqda təkliflər daxil olur. Onların arzusunu yerinə yetirmək üçün müəyyən işlər aparılır. Yaxın gələcəkdə Kaşkadarya və Xarəzm vilayətlərində filialların açılmasını nəzərdə tutmuşuq.

Hazırda fəaliyyətdə olan mərkəzlərin öz-özünü maliyyələşdirmə imkanının yaranması ən mühüm məsələlərdən biridir. Gələcəkdə intellektual potensialımızı, mərkəzin fəaliyyətinin daha səmərəli, geniş və zəngin olması üçün, maddi məbləğ əldə etməsinə istiqamətləndirəcəyik. Hesab edirəm ki, maddi imkan nə qədər geniş olsa, görülən iş və ya keçirilən tədbirin zənginliyi də o qədər artar.

Zaman.-2014.-11 mart.-S.6.