DӘRS
"Müәllimlәrә yetmiş
beş manat pul bolbur".
Şәhәr idarәsi.
"Müәllimlәr öz
işlәrini qoyub özgә işlәrlә
mәşğul olurlar."
Boşboğazlar
M ü ә l l i m (klasa daxil olarkәn.)
.... (On beş manat dükançı
Cәfәrә) ....Oturun!... (On bir manat yarım da
çörәkçi Vәliyә)
....Duanı oxuyun görüm! (Bu elәdi iyrmi
altı manat yarım).... Çox yaxşı (On sәkkiz
manat, ev yiyәsi.... Keçәn sәfәr üç
manat borclu qalmışdım ... bu elәdi) ... kim dәrsini
deyәr? (Bu elәdi). Oxu görüm! (İyirmi manat, o da
qırx manat yarım).... Hәsәn düz otur, biclik
elәmә! (Qәssaba gәrәk verәm on iki manat, 5
şahı).... Otur yerә, indi sәn oxu.
Ş a g i r d--Bir gün Hәsәn
atasına dedi ki, ata, mәnә dә çeşmәk
al, mәn dә sәnin kimi kitab oxuyum.
M ü ә l l i m (Öz-özünә).
Budur, bizim Mәcid neçә vaxtdan bәri yalvarır ki,
ata mәnә bir çәkmә al, yazıq lap
ayaqyalındır.... Amma hanı pul?!
Ş a g i r d -- Atası gedib oğluna bir
әlifba kitabçası aldı.
M ü ә l l i m (Görünür ki,
kişinin pulu var imiş). Yaxşı, otur sәn
oxu!(Suçuya üç manat sәksәn yeddi qәpik
verilmәlidir, neftçiyә dörd manat 22 qәpik).
Ş a g i r d. Dedi ki, ata, mәnә bir
çeşmәk al....
M ü ә l l i m (Şagirdә). Yox,
çәkmә al!
Ş a g i r d. Mirzә xeyir,
çeşmәk al.
M ü ә l l
i m. Hә, hә, çeşmәk al. Oxu... (bu
sәfәr dә mәnә iyirmi beş manat
çatmır, onu nә tövr elәyim)....
Şükür, dinc otur, qulağını
çәkәrәm! (On beş manat) Açın
kitabları! (Bәli iyirmi beş manat çatmayacaqdır....
Heç kәs dә borc vermir).
....Qulaq asın, tәzә dәrs
verirәm. (Nә qayırım ev kirayәsi olmasaydı
yenә bir tövr әl-әlә, baş-başa
çıxmaq olardı).... Düz oturun, yaxşı qulaq
asın! Bu saat hesaba mәşğul olacayıq!
(Cibimizdә olmayan pulu әqlimizdә hesablamaq yenә
tәsәllidir).
Sizә bir hesab mәsәlәsi
deyәcәyәm. Bir kişi (ki, şәhәrimizin
atasıdır), ildә ... yaxşı qulaq verin!
İldә.... Hәsәn, düz otur, qәlәmi qoy
yerә, hәlә qulaq as! Hә ... ildә ...
dürüst-dürüst qulaq verin, amma qorxmayın! ...
ildә iyirmi min manat nәqd pul alır!!..
Ş a g i r d l ә r i n b ә z i l ә r
i. Vaxsey!!!.
B ә z i l ә r i.--Vay dәdә, vay!!!.
B ә z i l ә r i. Pah atanın
evinәcәn!
M ü ә l l i m. Bәs ildә....
Ş a g i r d l ә r. Mirzә, daha demә,
qorxuruq!
M ü ә l l i m. Yox, qorxmayın, heç
bir xatası yoxdur. Ancaq onu bilin ki, ildә iyirmi min manat
nәqd pul alır!!..
B ü t ü n k l a s. Vaxsey!!!.
B i r ş a g i r
d. Mirzә, bәs onu nә tövr sayır?
M ü ә l l i m (acı
gülümsәnir). Ey, yüz o qәdәrini saya
bilәr! Yaxşı, bir dә bir ayrı kişi var ki,
(mәsәlәn, mәn yazıq) ildә doqquzca yüz
manat pul alır ... (hәlә onu da nә tövr
alır....). Bu az pul alan kişinin hәr ay iyirmi beş manat
borcu olur.
Ş a g i r d l ә r. Yazıq!
M ü ә l l i m. Әlbәttә,
yazıq!
Ş a g i r d. Mirzә, o çox pul alan
kişi öz pulundan bir az ona versә, nә olar?
M ü ә l l i m. Ay balam, nә olacaq,
çox yaxşı iş olar, amma elә dәrd
burasıdır ki.... Yaxşı mәsәlәyә
qulaq asın, ayrı söz danışmayın!
Ş a g i r d. Mirzә, bәs
mәsәlәdә nә sual olunur?
M ü ә l l i m. Hә, indi sual olunur ki,
hәmin o iyirmi min manat pul alan öz aldığı puldan
altıca min manat kәsib versә, neçә yüz
nәfәr doqquz yüz manat alan kişini borcdan xilas
edә bilәr?
B i r ş a g i r
d. Mirzә, әvvәlcә de görәk, bu az pul alan
kişi ki, bir ayda iyirmi beş manat borca düşür,
ildә nә qәdәr borc elәyir?
M ü ә l l i m. Bәrәkallah! Bәs
onu nә tövr bilәk? (hәrçәnd mәn
yaxşı bilirәm....)
Ş a g i r d. Bir ayda iyirmi beş manat borc, bir
ildә, yәni on iki ayda elәr: on dәfә iyirmi beş
-- iki yüz әlli, iki dәfә dә iyirmi
beş--әlli. İki yüz әlli o da әlli, elәr
üç yüz manat.
M ü ә l l i m. Çox yaxşı, sonra?
Ş a g i r d. İndi görәk, altı
minin içindә nә qәdәr üç yüz
var. Altı mini üç yüzә bölәndә
elәr ... elәr iyirmi!
M ü ә l l i m. Bәs, nә mәlum
oldu?
Ş a g i r d. Mәlum oldu ki, әgәr o
iyirmi min manat pul alan, öz pulundan....
M ü ә l l i m. İnsafa gәlib....
Ş a g i r d. İnsafa gәlib, öz
pulundan....
M ü ә l l i m. Yox, sәn "İnsafa
gәlib" demә, onu mәn deyirәm.
Ş a g i r d. Elә durduğu yerdә öz
pulundan altı min manat kәsib versә, o halda iyirmi
nәfәr doqquz yüz manat alan....
M ü ә l l i m. Vә borca
düşәn....
Ş a g i r d. Vә borca düşәn
adamları borcdan xilas elәr.
M ü ә l l i m. Vә o adamlar da borcdan
xilas olandan sonra öz işlәrini yaxşımı
görәrlәr?
Ş a g i r d l ә r. Bәli!
M ü ә l l i m. Әlbәttә,
yazıq borc fikrinә düşsün, yoxsa iş
görsün?!
B i r ş a g i r
d. Mirzә, axı o çox pul alan adam öz pulundan altı
min kәssә, onda bunun pulu azalar!... On dördcә min
manat qalar.
M ü ә l l i m (onun üzünә bir
qәdәr baxıb). Sәnin atan dumada qlasnı deyil ki?
Ş a g i r d. Bәli, bәzi vaxt duma gedir.
M ü ә l l i m. Deyirәm axı ...
doğrudur. Pul bir qәdәr azalar, amma iş yaxşı
yola gedәr. Mәsәlә hәll olundu.
Amma.... (hәr halda bu ay da iyirmi beş manat borc gәlir valah, bilmirәm nә tövr elәyim). İ d a r ә d ә n. Yazıq müәlim!