KӘRİM AĞA FATEH
Kәrim ağa ibn Fәtәli xan «Fateh»
tәxәllüs Şәki şairlәrinin
bәrgüzidәlәrindәn birisi hesab olunur. Kәrim
ağa Şәki xanlarının xanәdanından
olmağa görә, nәcib vә alitәb bir zat
imiş; familiyası -- Şәkixanov. Mirzә
Fәtәlinin müasiri olubdur vә onun xatirini әziz
tutarmış vә hәr dәm lәyaqәtli
töhfәlәrlә mirzәni yad edәrmiş.
Fәtәli xan Şәkidә xanlıq
edәn zamanı hicrәtin 1235-ci salında Şәki
vilayәti Rusiyanın
tәhti-tәsәrrüfünә keçdi vә
Fәtәli xan rus dövlәti tәrәfindәn
tәsdiq olundu.
Fәtәli xanın
fәrzәndi-әrcümәndi Kәrim ağa
atasının tәhti-himayәtindә nәşvü
nüma tapıb, gözәl tәlim vә tәrbiyә
almışdır. Fars vә
әrәbcә yaxşı savadı var imiş.
Tәbi-sәlim sahibi imiş. Өzlәri
әhli-kәmal vә sahibi-hal olduğu üçün
ülәma sinfini, üdәba vә
şüәranı ziyadә dost tutarmış vә
müdam mәclisini onların vücudu ilә
müzәyyәn qılıb hәqiqi xan tәrzindә
güzәran edәrmiş.
Kәrim ağa Fateh hicrәtin 1274-cü
tarixindә Nuxa şәhәrindә yetmiş beş
sinnlәrindә vәfat edibdir.
Fatehin öz әsәrlәrindәn
cәm olunmuş mükәmmәl bir divanı vardır
vә lakin tәb olunmamışdır.
Әsәrlәrinin çoxu fars dilindәdir; türkcә
olanları bunlardır ki, dәrc olunur.
Peyğәmbәrimiz
Mәhәmmәdәl-Mustafa sәllәllahü
әleyhin mәdhindә demişdir:
Düri-dәryayi-rәhmәt,
gövhәri-kani-vәfadır bu!
Güli-gülzari-izzәt,
sәrvi-baği-istәfadır bu!
Şәhi-bәzmi-nәbüvvәt,
sәrvәri-mülki-risalәtdir,
Mahi-bürci-şәrәf,
xurşidi-övci-әnbiyadır bu!
Qılan cәngi-günahı pak kim,
abi-şәfaәtlә,
Mәhәlli-lütfi-hәqq,
danayi-sirri-kibriyadır bu!
Edib dini-mübini
alәmi-rәşki-İrәm mülki,
Salıbdır rәxnәlәr
kәffarә, şәri-Mustafadır bu!
Fәzayi-mәqdәmi
tәqbili-әşrafi-mәlayikdir,
Türabi-bargahi qiblәgahi-övliyadır bu!
Vücudunda әyan ayati-hәq
әrbabi-idrakә,
Mәqami-qürbdә
ayineyi-vәhdәtnümadır bu!
Kәlami-әltәfi mәxluqә
rәhmәt olmağı bişәk,
Vücudi-әşrәfi dünyayә
şәmi-pürziyadır bu!
Son ol
valacәnabın
zikrini qıl hәr
dәm, ey Fateh --
Ki, dәrd әhlinә zikri daima
eyni-şәfadır bu!
Qәzәli-Fateh:
Gәtir qәm dәfinә kim,
badeyi-gülrәng, ey saqi,
Könül ol gülrüxün
lәli-lәbinin oldu müştaqi.
Düşüb sәhralәrә
nәxcir çeşmin mübtәlasilә,
Geyik tәk dәrbәdәr kim, hәm
olub vәhşilәr ortaqi.
Gözüm mәrdümlәri
seyli-sirişkin payimalıdır,
Vәtәn bir kimsә qılmaz, hәr
mәkan olsa su oynaqi,
Әcәbdir mey içib
şәhdi-lәbindәn zәhr peydәrpey
Siyәhtalelәrin dönmәk
rәvadır zәhrә tiryaqi.
Mәni-divanә bәnd oldum
sәri-zülfün hәvasindә,
Cünun әhli olur, әlbәttә kim,
zәncir dustaqi.
Tәbibә eylәdim izhar dәrdim,
söylәdi bilmәn,
Әlacı yoxdur ol zәxmin, dәyibdir
qәmzә qeynaqi.
Könül dağın nihan
әğyardәn qıl, әbsәm, ey Fateh --
Ki, görmәzsәn, nihan qılmış
qәrasın lalә yapraqi?
Mәrhum Kәrim ağa Fatehin
burada tәstir olunmuş hәr iki әsәri onun alim
vә sahibi-tәbi-sәlim olduğunu göstәrir.
Әvvәlinci kәlam -- ki, Fateh peyğәmbәri-valatәbarımızın
şәni-alilәri vәsfindә deyibdir,--Nabi
әfәndinin kәlamına bәnzәyir. Onun
ikinci kәlamı müasiri olan Qasım bәy Zakirin
kәlamına oxşayır. Әfsus ki, Fateh türk
dilindә başqa әsәrlәr vücuda
gәtirmәyibdir; gәtiribsә dә, onlardan bizim әlimizә
düşәni olmadı.