LAL

Teatr üçün bir pәrdә

Şәhәrin küçәsindә, divarın dibindә, havanın soyuq vaxtı, günortaya bir az qalmış iki sahibsiz uşaq, biri sәkkiz, biri altı yaşında, mündәris [1] vә çirkli paltarda. Hәrәsinin әlindә bir tikә qara çörәk, gah "vay dәdә!"-- deyib ağlayırlar, gah çörәyi ağızlarına basıb, iştaha ilә yeyirlәr. Yavuqdakı evlәrin birindәn musiqi sәsi gәlir vә uşaqların halına münasib bayatı havası çalınır.

[1] Yırtıq.

1. Bu heyndә yol ilә intelligent libasında bir müsәlman keçir vә uşaqları görüb dayanır vә sonra bunlara yavuq gәlib, ağlamaqlarının sәbәbini soruşur. Uşaqlar bu şәxsi görcәk ağlamaqdan sakit olurlar, amma onun sualına cavab vermәyib, yenә başlayırlar ağlamağı vә musiqi yenә bayatı havasını çalır. Mәzkur şәxs dә baxır vә bilmir nә elәsin.

2. Hәmin vaxt bir mömün müsәlman taciri, әlindә tәsbeh, yavuq gәlir vә bu da başlayır uşaqlardan ağlamaqlarının sәbәbini soruşmağa. Uşaqlar bunu da görәndә ağlamırlar; amma bunun da sözlәrinә cavab vermәyib, başlayırlar ağlamağı. Musiqi yenә bayatı havasını çalır. Mömün mәәttәl qalıb bilmir nә elәsin.

3. İndi dә buraya bir müsәlman çinovniki qoltuğunda portfel gәlir vә bu da uşaqların ağlamaqlarının sәbәbini soruşur. Uşaqlar buna da cavab vermirlәr vә yenә ağlaşırlar. Musiqi dә bayatı havası ilә ağlayır.

4. Axırda buraya bir lal kişi gәlir. Nә millәt olduğu mәlum deyil vә uşaqlara yavuq gәlib әllәri ilә vә özünә mәxsus sәs ilә bir şey soruşur. Uşaqlar, şәkk yox, dinmirlәr vә yenә ağlaşırlar. Habelә musiqi dә öz bayatısını çalır.

Günorta tamam olur. Şәhәr saatı uzaqdan on iki dәfә zәng çalır vә intelligent ilә çinovnik ciblәrindәn saatlarını çıxardıb baxırlar. Çün bunların vacib işlәri yada düşür. Hәrәsi ciblәrindәn bir pul çıxardıb, qoyurlar uşaqların böyüyünün ovcuna vә gedirlәr.

Vә hәmin vaxt uzaqdan әzan sәsi gәlir, musiqi minacat havasını çalır, mömün müsәlman "lailahә-illәllah"--deyib uşaqlara pul verib gedir.

Qalır uşaqların yanında tәk bircә lal. Bu nә zәngi eşitdi, nә әzanı; ancaq mәşğuldur uşaqlara. Uşaqlar yenә ağlamağa başlayanda lal gedir dizi üstә çökür uşaqların qabağında vә iki әllәri ilә qucağını açıb, uşaqları qucağına almaq istәyir. Uşaqlar әvvәl laldan qorxan kimi olub geri çәkilirlәr. Külәk qalxır vә soyuqdanmı, qorxudanmı, uşaqlar başlayırlar titrәmәyә. Lal bunu görcәk qalxır ayağa vә bir qәdәr geri çәkilir. Uşaqlar sağa-sola baxıb, bir kәsi görmürlәr, başlayırlar "dәdә vay!"--deyib ağlamağa vә yavaş-yavaş yavuqlaşırlar lala tәrәf. Bu da dübarә gәlib çökür dizi üstә, әllәrinin birinin üstünә uşaqların birini vә o birinin üstünә digәrini mindirib, durur ayağa vә başlayır getmәyә.

Musiqi buna münasib hava çalır.

P ә r d ә

30 avqust, 1921, Bakı.